Selçuklu Paralarının Işığında Çağrı Bey'in Ölüm Tarihi Meselesi

Selçuklu devletinin kurucularından olan Tuğrul Bey'in kardeşi Çağrı Bey'in ölüm tarihi şimdiye kadar karanlık bir mesele olarak kalmıştır. Selçuklu kaynakları bu konuda umumiyetle hicrî 450, 451, 452 ve 453 yıllarını vermektedir. Ölüm tarihi ile ilgili bu çelişkili rakamlar, tarih kitaplarının daha geç bir devirde ve Çağrı Bey'in hâkimiyet alanından çok uzakta kaleme alınmış olmasından kaynaklanmaktadır. Bu durumda araştırmacıların daha güvenilir ve çağdaş kaynaklara başvurması kaçınılmazdır. Çağrı Bey'in vefat tarihi ile ilgili daha güvenilir bilgiler nümizmatik kaynaklarda bulunmaktadır. Çağrı Bey'in oğlu ve Kirman hâkimi Kavurd Bey, kendi adına bastırdığı sikkelerde, babasının adını 451 yılına kadar "Meliku'l-Mulûk" unvanı ile zikretmiştir. Kavurd Bey, 451 yılında bastırdığı bir başka parada ve bu tarihten sonraki bütün paralarında babasının adına yer vermemiştir. Bu durumda nümizmatik veriler Çağrı Bey'in 45111059 yılı ortalarında vefat ettiğini göstermektedir. Bu küçük kritik aynı zamanda, Selçuklu devletinin kuruluş devri için siyasî tarih kaynaklarının çelişkili olduğu durumlarda, nümizmatik kaynakların ne kadar büyük önem taşıyabileceğini bir kez daha ortaya koymaktadır.

The Question of Chaghri Beg's Date of Death in the Light of Saljuk Coins

The date of the death of Chaghrï Beg, the founder of the Saljuk state and the brother of Toghrïl Beg, is a question which has until now remained unsolved. According to Saljuk sources his death has been dated at various years, such as 450, 451, 452 and 453. This is due to the fact that these sources date from a much later period and were written in places distant from Chaghrï Beg's capital. The disagreement among sources is reflected in the works of researchers on the Saljuk period. However, more accurate information concerning this date can be obtained from numismatic sources. Chaghrï Beg's son, Qavurd (Qara Arslan), the ruler of Kirman, put his father's name on his coins during the latter's lifetime. We can find Chaghrï Beg's name, with the title Malik al-Muluk, on all the coins issued by Qavurd Beg (Qara Arslan) until 450 inclusive, and on one coin minted in 451. However, we do not find Chaghrï Beg's name on any of the coins minted after 451 and a coin minted in 451 has also been found on which his name does not appear. This shows that Chaghrï Beg was alive until 45111059 and died in that year. Therefore this article proves again the importance of numismatic sources to our understanding of the early period of the Saljuk State.

___