Midilli-İstanbul Arasındaki Zeytinyağı Ticareti

Osmanlı imparatorlugu, zeytinyağı üretim ve tüketiminde tarihin derinliklerine giden bir mirası devralmıs ve sürdürmüstür. Öyle ki Osmanlı egemenliğinde bulunan Kuzey Afrika, Dogu Akdeniz ve adalarda zengin bir zeytincilik kültürü varlığını sürdürmüstür. Zeytin ve zeytinyağının üretimi, vergilendirilmesi ve pazarlanması belirli kurallara bağlanmıs ve bu kurallar kanunnamelerde açıklanmıstır. Adalarda ve Ege bölgesinde üretilen zeytinyağının büyük ölçüde İstanbul’a tahsis edilmesi, baskentin gereksiniminin karsılanmasına yönelik önlem olarak görülmektedir. Adalar içinde Midilli, bu bağlamda önemli bir merkezdi. Midilli- İstanbul arasında kurulan ticari iliskiler büyük ölçüde zeytinyağı alımına baglı bulunuyordu.

Olive-Oil Trade Between İstanbul and Midilli

Ottoman Empire took over and continued the legacy related to olive oil production and consumption which goes back to depth of past. The rich olive culture continued its existence in North Africa, East Medditerrenean and islands which were under the Ottoman sovereignty. The rules concerning to the production, taxation and marketing of olive and olive oil were settled and these rules were disclosed in kanunnames. Allocation of a great share of the olive oils produced in islands and Agean region to İstanbul is seen as precaution for supplying the need of the capital. Among the islands the Midilli was an important center and the trade relations between the İstanbul and Midilli was mainly based on olive oil procurement.

PDF

___

Acaroğlu Türker, “Dünyada Basılan ilk Türkçe Kitap”, Belleten, 197 (1986)
Ahmet Aşıki, Tevarih-i Âl-i Osman, (Yay. N. Atsız), İstanbul, 1949
Akgündüz Ahmet, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, Fey Vakfı, İstanbul, 1990, I
Alexander John Christos, Towards a History of Post- Byzantine Greece: The Ottoman Kanunnames for the Grek Lands, Circa, 1500-Circa 1600, Athens, 1995
Arıkan Zeki, XV-XVI. yüzyıllarda Hamit Sancağı, İzmir, 1988
Arıkan Zeki, “1821 Ayvalık isyanı”, Belleten, 203 (1988)
Arıkan Zeki, “Osmanlı İmparatorluğu’nda ihracı Yasak Mallar (Memnu Meta)”, Prof.Dr. Bekir Kütükoğlu Armağanı, İstanbul, 1997
Avcıoğlu Doğan, Türkiye’nin Düzeni, Ankara, 1969
Aymard Mauric, Venise, Rauguse et le commerce du blé pendant la seconde moitié du XVIe siècle, Paris, 1966.
Ayoğuz Şengül, Cezayir-i Bahr-i Sefid Vilayeti, E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, YLT, 1989
Bahr-i Sefid Kılağuzu (Adalar Denizine Ait), İstanbul 1331 (İngilizceden çevrilmiştir)
Bağış Ali İhsan, Osmanlı Ticareti’nde Gayri Müslimler: Kapitülasyonlar, Avrupa Tüccarı, Beratlı Tüccarlar, Ankara, 1983.
Balta Evangelia, L’Eubée à lafin du XVe siècle, Economie et population. Les registres de l’année 1474, Athens 1989; Rural and urban Population in the sancale of Euripos in the early 16th century, Athens, 1992
Balta Evangelia, “Olive cultivation in Crete at the time of the Ottoman Conquest”, Osmanlı Araştırmaları/Journal of Ottoman Studies, XX (2000)
Barkan Ömer Lütfi, XV-XVI. Asırlarda Osmanlı İmparatorlugu’nda Zirai Ekonominin Hukuku ve Mali Esasları, Kanunlar, I, İstanbul, 1943
Barkan Ömer Lütfi, Meriçli Enver, Hüdavendigâr Livası Tahrir Defterleri, TTK, Ankara, 1988, I
Barkan Ömer Lütfi, “Edirne Civarında Bazı maret Tesislerinin Yıllık Muhasebe Bilançoları”, Belgeler, I/2 (1964)
Braudel F., La Méditerranée le monde mediterranéen à l’époque de Philippe II, Paris, 1966, I.
Bostan İdris, Osmanlı Bahriye Teskilatı, XVII. yüzyılda Tersane-i Amire, TTK, Ankara, 1992
Boulanger Patrick, Marseille marché international de l’huile d’olive, un produit et des hommes, 1725-1825, Marseille, Institut Historique de Provence, 1996.
Boulanger Patrick, “L’île de Mytilène et le négoce français au XVIIIe siècle”, Les villes dans l’Empire otoman: Activités et Sociétés, Paris, 1991, I
Broughton T.R.S., Roman Asia Minor, An Economic Survey of Ancien Rome, Baltimore, 1959, IV
Cornelius le Brun, Voyage au Levant, Rouen-Paris, 1728,I
Cook M.A., Population Pressure in Rural Anatolia 1450- 1600, London, 1972.
Darkot Besim, “Midilli”, A, VIII,
Darkot Besim, “Ayvalık”, A (İslam Ansiklopedisi), II
Dukas, Bizans Tarihi, (Çev. V.L. Mimiroglu), İstanbul, 1956
Emecen Feridun M., XVI. Asırda Manisa Kazası, TTK, Ankara, 1989
Emecen Feridun M., “Ege Adaları’nda Mali Yapı”, Ege Adaları’nın İdari, Mali ve Sosyal Yapısı, (ed. İdris Bostan), SAEMK, Ankara, 2003
Erim Hıfzı, Ayvalık Tarihi, Ankara, 1948.
Ertem Hayri, Bogazköy Metinlerine Göre Hititler Devri Anadolu’sunun Florası, TTK, Ankara, 1974
Evliya Çelebi, Seyahatname, İstanbul, 1935, IX
Faroqhi Suraiya, “Rural Society in Anatolia and the Balkans during the sixteenth century”, Turcica, IX/1 (1977)
Faroqhi Suraiya ve Neumann Christoph K. (editörler), Soframız Nur Hanemiz Mamur Osmanlı Maddi Kültüründe Yemek ve Barınak, (Çev. Zeynep Yelçe), Kitap yay.,İstanbul, 2006
Faroqhi S., Osmanlıda Kentler ve Kentliler, Tarih Vakfı, İstanbul, 1993
Frangakis-Syret Elena, The Commerce of Smyrna in the Eighteenth Century (1700-1820), Athens, 1992
Fukasawa Katsumi, Toilerie et le Commerce du Levant d’Alep à Marseille, CNRS, Paris, 1987
Genç Mehmet, Osmanlı İmparatorlugu’nda Devlet ve Ekonomi, İstanbul, 2000
Goffman Daniel, İzmir and the Levantine World, 1550- 1650, University of Washington Press, 1990
Güçer Lütfi, “XVIII. yüzyıl Ortalarında İstanbul’un İasesi için Lüzumlu Hububatın Temini Meselesi”, iktisat Fakültesi Mecmuası (FM), XI/1-4, (1949-1950)
Güçer Lütfi, “XV-XVII. Asırlarda Osmanlı İmparatorlugu’nda Tuz İnhisarı ve Tuzlaların işletme Nizamı”, İFM, 23 (1961-1963)
Hammer Joseph von, Devlet-i Osmaniye Tarihi, (Çev. Mehmet Atâ), İstanbul, 1329, III
Hinz Walther, Islamische Masse und Gewichte, Leiden, 1955
İnalcık Halil, The Ottoman Empire. The Classical Age, 1300-1600, Phoenix, London, 2003
İnalcık Halil, “İmtiyazat”, Encyclopédie de l’Islam (EI2), IV
Jorga Nicolae, Osmanlı İmparatorlugu Tarihi, (Çev. Nilüfer Epçeli), Yeditepe, İstanbul, 2005, II
Kalodny Emile Y., La population des îles de la Grece, Aix-en-Provence, 1974, I
Kemalpasazade, Tevarih-Âl-i Osman, (Haz. Serafettin Turan), TTK, Ankara, 1991, VII
Kritovulos, Tarih-i Sultan Mehmet Han-ı Sani, (Çev. Karolidi), İstanbul, 1328
Küçük Cevdet, Emecen Feridun M., Bostan İdris ve diğerleri, Ege Adalarının Egemenlik Devri Tarihçesi, SAEMK, Ankara, 2001
Kütükoğlu Mübahat S., Osmanlılarda Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri, Enderun, İstanbul, 1983
Kütükoğlu Mübahat S., XV. ve XVI. Asırlarda İzmir Kazasının Sosyal ve iktisadi Yapısı, İzmir Büyüksehir Belediyesi, İzmir 2000
Kütükoğlu Mübahat S., Osmanlı-İngiliz iktisadi Münasebetleri (1580-1838), Ankara, 1974, I
Lowry Heath W., Fifteenth Century Ottoman Realities Christian Peasant Life on the Aegean Islands of Limnos, Eren, İstanbul, 2002.
Mansel Arif Müfit, Ege ve Yunan Tarihi, TTK, Ankara, 1963
Mantran Robert & Jean Sauvaget, Règlements fiscaux ottomans Les provinces syriennes, Beyrouth, 1951
Masson Paul, Histoire du Commerce français dans le Levant an XVIIe siecle, Paris, 1896; Paris, 1911
Olivier, Türkiye Seyahatnamesi, (Çev. Oguz Gökmen, II. Kitap, İstanbul, 1991
Piri Reis (Kitab-ı Bahriye, İstanbul, 1935).
Planhol Xavier de, Les fondements géographiques de l’histoire de l’Islam, Flommaarion, Paris, 1968; De la plaine pamphylienne aux lacs pisidiens. Nomadisme et vie paysanne, A. Maisonneuve, Paris, 1958
Refik Ahmet, On ikinci Asr-ı Hicride İstanbul Hayatı (1689-1785), İstanbul, 1930, yeniden, Enderun, İstanbul, 1988
Rostovtzeff M., The Social and Economic History of the Hellenistic World, Oxford, 1964, 3 cilt Tansel Fevziye Abdullah, Namık Kemal’in Husûsi Mektupları, TTK, Ankara, 1973 Tengirsenk Yusuf Kemal, “Tanzimat Devrinde Osmanlı Devletinin Harici Ticaret Siyaseti”, Tanzimat I, İstanbul, 1940 Uluçay Çagatay, XVII. yüzyılda Manisa’da Ziraat, Ticaret ve Esnaf Teskilatı, İstanbul, 1942 Uzunçarsılı İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, TTK, Ankara, 1964, II Uzunçarsılı İsmail Hakkı, “Namık Kemal’in Mektupları…”, Belleten, 42 (1947).
Ünal Ayhan Afsın, XVI. yüzyılda Cezair-i Bahr-i Sefid Eyaleti, Midilli Sancagı, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, doktora tezi, 2001.
Yerasimos Stefanos, Sultan Sofraları, 15. ve 16. yüzyıllarda Osmanlı Saray Mutfagı, YKY, İstanbul, 2000.
Yorulmaz Ahmet, Ayvalık’ı Gezerken, Ayvalık, 2000, 6.baskı
Wallerstein Immanuel, The Modern World-System II. Mercantilism and the Consolidation of the European World-Economy, 1600-1750, New York, 1980.
Wallerstein I., H. Decdeli and R. Kasaba, “The incorporation of the Ottoman Empire into the Worldeconomy”, The Ottoman Empire and the World-Economy, Ed. By Nuri İİslamoğlu-İnen, Cambridge University Press.