Meyyafarikin’de Kahramanlık ve Fedakârlık

Hicri 611/Miladi 1219’da Cengiz Han komutasında ki tahripkâr Moğolorduları İslam âleminin doğu bölgelerini istilaya başladılar.1 Daha 1220’lerinsonuna varmadan Moğol İmparatorluğu geriye kalan İslam âleminin Batıdevletleriyle sınır-komşusu oldu. Bu devletler arasında Bağdat’taki AbbasiHalifeliğini, Musul ve Erbil Atabeyliğini, Cezire’nin kuzeyinde ki EyyubiDevletini ve Orta Asya Selçuklarını sayabiliriz. Bu yeni komşunun elindesonlarının teker teker yaklaştığını bilmelerine rağmen bu devletler kendiaralarında süregelen harpler ile meşgul idiler. Son derece tahripkâr BirkânıyeHamlesini müteakip H. 619/M. 1223 yılı sonbaharında İslam ülkelerindenvatanı Moğolistan’a dönen Cengiz Han Batıda Hemadan, Fars, Kirman veAzerbeycan’a, doğuda Seyhun nehrine, kuzeyde Kafkas dağları ve Hazardenizinin kuzeyine ve güneyde Sind nehrine kadar uzanan (İslam)topraklarının tümünü kendi hükmü altına almış ve İmparatorluğuna ilhaketmişti.

Anahtar Kelimeler:

Meyyafarikin, Kahramanlık, Fedakârlık

PDF

___

İslami İbn El-Esir, İzzeddin ‘Ali: El-kâmil fi el-tarih, Beyrut H. 1387/M. 1967.
Benakti, Fahreddin Ebu Süleyman: Süleyman Benakti, diğer adıyla: Ravdati Uli’l-elbab fi ma‘rifeti el-tevarih ve el-ensab, Yayınlayan: Dr. Ca‘fer Şa‘ar, Tahran, 1348.
El-Cuzcani, El-Kadi Minhac El-Din Sirac, Tabakati Nasıri, Yay. Abdu’l-hayy Habibi, Kabil 1343, İngilizce Çevirisi: H. G. Raverty, London H. 1298/M. 1881, ikinci tabı 1970.
El-Cuveyni, ‘Alâeddin ‘Ata Melik: Tarihi Cehan Guşa, Tarihi Fatih el-‘âlem, Yay. Büyük Üstad Merhum Mirza Muhammed bin ‘Abdulvahab El-Kazvini, Leiden H. 1339/M. 1911, H. 1334/M. 1916, H. 1355/M. 1937, İngilizce Çevirisi, Meşhur Müsteşrik J. A. Boyle, The History of the World Conqueror, 2 cilt, University of Manchester Press 1958.
İbni Hallikan Şemseddin Ebu El-‘Abbas Ahmed: Vefayat el-a‘yan ve enbai ebnai el-zaman, Yay. M. M. ‘Abdulhamid, Beyrut, 1986.
Hovand Emir: Ğiyaseddin bin Hemmam El-Din, Tarihi Habib El-Siyer fi ahbari efradi beşer, Yay. M. D: Siyaki, Tahran 1333.
El-Zehebi, Şemseddin Muhammed: El-‘iber fi ahbar min ğiber, Yay. Dr. Salahaddin El- Müncid, El-Kuveyt, H. 1386/M. 1966, Düvel el-İslam, Haydarabad, 1337.
Reşideddin, Fadlullah bin ‘İmad El-Devle El-Vezir: Cami‘ el-tevarih, c. 1: Moğol kabilelerinin başından Timur Han döneminin sonuna kadar; c. 2: Hulagu Han döneminin başından Ğazan Han döneminin sonuna kadar, Yay. B. Kerimi, Tahran H. 1338 (M. 1970). İkinci cildin birinci kısmı Fransızca çevirisinden Arapçaya Neşet v.d. tarafından tercüme edilmiştir, Beyrut 1961.
Ebu Şame, “Teracim ricali el-karneyn el-sadis ve el-sabi‘”, s. 201; Ebu El-Fida, “Tarihi muhtasar fi ahbari el-beşer”, c. 3, s. 203–204.
Ebu El-Fida, “Tarihi muhtasar fi ahbari el-beşer”, c. 3, s. 203–204. Reşideddin, “Cami' el tevarih”, c. 2, s. 727.
Sıbt bin El-Cevzi, Yusuf bin Kızoğlu, Mir'atu El-Zaman, Yay. Haydar Abad Osmanlı Ansiklopedisi, El-Dukn, Hicri 1370 (Miladi 1951).
İbn El-‘Ibri, Ebu’l-Farac Grigor, Tarihi muhtasar el-düvel, Müellif tarafından Süryaniceden Arapçaya tercüme edilmiştir. Yay. Salihani, Beyrut 1985.
Ebu’l-Feda, ‘İmadeddin İsma‘il, El-muhtasar fi ahbar el-beşer, Kahire 1325 Hicri.
İbn El-Futi, Kemale’d-din ‘Abdurrazzak, El-havadis el-cami‘a ve el-tecaribu el-nafi‘a fi el- mie el-sabi‘a, yay. Mustafa Cevad, Bağdad Hicri 1351 (Miladi 1932).
El-Kazvini, Hamdullah El-Mustavfi, Nuzhetu’l-Kulub (Coğrafya kısmı), İngilizceye çeviren: G. Le Strange, Leiden 1919.
İbn-i kesir, 'İmadeddin Ebu'l-Feda, El-bidaye ve el-nihaye, Beyrut 1967.
Anonim, Hudud el-‘âlem, Fransızcadan İngilizceye açıklamalı çevirisi, V. Minorsky, yayına hazırlayan C.E. Bosworth, Londra 1970.
Vassaf El-Hadra, Şerefeddin ‘Abdullah, Tarihi Vassaf, Aynı zamanda Kitabi tecziyetü’l- emsar ve tecziyetü’l-‘asar, yay. Abdullah El-Muhammed Eyti, Tahran 1346 H.
Yakut El-Hamevi, Mu‘cemu’l-büldan, Beyrut 1957.
El-Buneyni, Kutbeddin Musa, Zeyli Miratu’z-zeman, Haydarabad, Hicri 1374 (Miladi 1954).
El-Ğamdi, Sa‘d Huzeyfe, Sukût El-Devle El-‘Abbasiyye, Riyad, 1401 Hicri.
El-Ğamdi, Sa‘d Huzeyfe, Evdâ’ El-Devle El-İslamiyye fi El-Şark El-İslamiyye, Riyad, 1401 Hicri.
Burnet, Peter, The Mongol Empire, Chingiz Khan: His Triumph and His Legacy, London 1976 (bakınız dipnot 57).
Saunders, J.J., The history of the Mongol conquests, London 1971 (bakınız dipnot 57).