Z. Dilek AYDIN

Toplum ve birey için sağlıklı yaşlanma: Yaşam biçiminin rolü

Yaşam beklentisinin giderek arttığı günümüzde, önemli sorunlardan biri yaşanacak sağlıklı yılların süresinin ve kalitesinin nasıl arttırılabileceğidir. Kötü sağlığın davranışsal belirleyicileri ile ilgili araştırmaların çoğu sigara kullanımı, kötü beslenme, fiziksel inaktivite, ve alkol kullanımı üzerinde yoğunlaşmıştır ki, dünya sağlık teşkilatı bu nedenlere bağlı ölümlerin global kronik hastalık yükünün üçte birinden sorumlu olduğunu bildirmektedir. Bu yazıda başarılı yaşlanma için ne tür yaşam alışkanlıklarının özendirilmesi gerektiğine birey ve toplum düzeyinde güncel bilgiler ışığında cevap vermeye çalışılacak; sağlık üzerinde etkileri nispeten iyi bilinen sigara kullanımı, fiziksel inaktivite, alkol kullanımı gibi ögelerin yanı sıra, potansiyel etkileri daha az bilinen güneş maruziyeti, beslenme özellikleri gibi yaşam biçimi ögeleri hakkında bilgiler gözden geçirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Yaşam kalitesi, Sağlık davranışı, Yaşam tarzı, Yaşlanma

Healthy aging for the individual and society : Role of lifestyle factors

As the population ages, a major challenge is to consider how to increase the quality and years of healthy life. Research on extrinsic determinants of ill health has focused mainly on behavioral risk factors, including tobacco use, poor diet, physical inactivity, and alcohol misuse, which the World Health Organization (WHO) has estimated to account for over one third of the global chronic disease burden. In this review we aim to reveal the current knowledge base on lifestyle factors for a healthy aging. We not only mention the facts on well-known lifestyle factors such as smoking, physical inactivity and alcohol use but also try to review the less-well known aspects of lifestyle factors such as nutrition and sun-exposure.

Keywords:

Quality of Life, Health Behavior, Life Style, Aging,

PDF

___

1.Centers tor Disease Control and Prevention (CDC). Trends in aging-United States and worldwide. MMWR Morb Mortal Wkiy Rep. 2003 Feb 14:52(6): 101-4, 106.
2.Devlet İstatistik Enstitüsü. Nüfûs ve kalkınma göstergeleri. 04.04.2006'da erişildi. http://nkg.die.gov.lr/goster.asp ?aile= İ
3.Hacettepe Üniversitesi Niıfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfûs ve Sağlık Araştırması 2003. 04.04.2006'da erişildi. hHp;/Avww.lıips.haceaepc.edu.tr/tnsa2003/analizrapor.hlm
4.Health Canada. Workshop on healthy aging. Nov 20- 30 2001. 04.04.2006'da erişildi, http://www.phac- aspc.gc.ca/seniors- aines/pubs/vvorkshop_heu]thyaging/pd(7work5hop l_e.pdf
5.World Health Organization. World health report 2002: reducing risks to health, promoting healthy life. 04.04.2006'da erişildi, www.vvho.int/whr/2002/en/.
6.The World Health Report 2003. Facts and figures. 04.04.2006'da erişildi. http://www.who.inl/whr/2003/ciVFacts_and_Figures- en.pdf
7.Eyre H, Kahn R, Robertson RM; American Cancer Society, the American Diabetes Association, and the American Heart Association. Collaborative Writing Committee. Preventing cancer, cardiovascular disease, and diabetes: a common agenda for the American Cancer Society, the American Diabetes Association, and the American Heart Association. Diabetes Care. 2004;27(7): 1812-24.
8.Onat A, Adalet K. Türk Erişkinlerinde Sigara İçimkEğiümler ve Zararlı Etkiler. Türk Erişkinlerinde Kalp Sağhğı'ndan. Editör Onat A. Yelken Basım, İstanbul. 2005. Sf 73-78.
9.Edwards R. The problem of tobacco smoking. BMJ. 2004;328(7433):217-9.
10.Tobacco Control Country Profiles 2003 by ACS, UICC and WHO. 04.04.2006'da erişildi. http://www.globalink.org/tccp/Turkey.pdf
11.Öztürk M. Günay O, Öztürk Y. Kayseri İli Hacılar İlçesi'nde Yaşlıların Sigara İçme Alışkanlığı. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 1997; 4(2): 1-5.
12.Bilir N, Aslan D, Güngör N, Ağaç M, Siddiqui Z, Uluç F, Ülger Z, Yılmaz Ö.. Geriatri. 2002; 5(3): 97-102.
13.Bilir N, Özcebe H, Vaizoğlu S, Aslan D, Subaşı N.. Türk Geriatri Dergisi. 2004; 7(2): 74-77.
14.Parrott S, Godfrey C. Economics of smoking cessation. BMJ. 2004;328(7445):947-9.
15.U.S. Preventive Services Task Force. Counseling to Prevent Tobacco Use and Tobacco-Related Diseases: Recommendation Statement. November 2003. Agency for Healthcare Research and Quality, Rockville, MD, 04.04.2006'da erişildi. http://www.ahrq.gov/clinic/3rduspstf/tobacccaun/tobcou nrs.htm
16.Molyneux A. Nicotine replacement therapy. BMJ. 2004 Feb 2!;328(7437):454-6. Erratum in: BMJ. 2004;328(7441 ):686.
17.Third Report of The National Cholesterol Education Program (NCEP) Expert Panel on Detection, Evaluation, And Treatment of High Blood Cholesterol In Adults (Adult Treatment Panel III). Full report. 04.04.2006'da erişildi. http://www.nhlbi.nih.gov/guidelines/cholesterol/
18.Onat A. Fiziksel Etkinlik, Başlıca Risk Faktörleri ve Koroner Mortalite. Türk Erişkinlerinde Kalp Sağhğı'ndan. Editör Onat A. Yelken Basım, İstanbul. 2005. Sf 126-31.
19.Taylor AH, Cable NT, Faulkner G, Hillsdon M, Narici M, Van Der Bij AK. Physical activity and older adults: a review of health benefits and the effectiveness of interventions. J Sports Sci. 2004;22(8);703-25.
20.Beaulieu MD. Physical activity counselling. In: Canadian Task Force on the Periodic Health Examination.. Ottawa: Health Canada, 1994; 560-69. 04.04.2006'da erişildi, http://www.ctfphc.org/
21.Devlet İstatistik Enstitüsü Nüfus ve Kalktnma Göstergeleri: nüfus, genel sağlık, üreme sağlığı ve beslenme. 04.04.2006'da erişildi. http://nkg.die.gov.tr/goster.asp?aiie=6
22.Sansoy V. Türk erişkinlerinde Obezite, Abdominal Obezite ve Diğer Risk Faktörlerİyle ilişkileri. Türk Erişkinlerinde Kalp Sağhğı'ndan. Editör Onat A, Yelken Basım, İstanbul. 2005. Sf 85-92. S.D.Ü. Tıp Fak. Derg. 2006:13(4)/ 43-48
23.Hatemi H, Turan N, Arık N, Yumuk V. Türkiye Obezite ve Hipertansiyon Taraması Sonuçlarının Yorumu (II). Türkiye'de Diyabet ve Metabolik Sendrom Epidemiyolojisi'nden. Editör Hatemi H. Sayfa 103- 122.
24.Satman I, Yılmaz T, Sengul A, Salman S, Salman F, Uygur S, Bastar I, Tutun Y, Sargin M, Dinccag N, Karsidag K, Kalaca S, Ozcan C, King H. Population- based study of diabetes and risk characterist ics in Turkey: results of the turkish diabetes epidemiology study (TURDEP). Diabetes Care. 2002;25(9): 1551-6.
25.U.S. Preventive Services Task Force. Behavioral Counseling in Primary Care to Promote a Healthy Diet: Recommendations and Rationale. December 2002. Agency for Healthcare Research and Quality, Rockville, MD. 04.04.2006'da erişildi. http://wvvw.ahrq.gov/cl inic/3rduspstf7diet/dietrr.htm
26.Lichtenstein AH, Russell RM. Essential nutrients: food or supplements? Where should the emphasis be? JAMA. 2005;294(3):351-8.
27.U.S. Preventive Services Task Force. Routine Vitamin Supplementation to Prevent Cancer and Cardiovascular Disease: Recommendations and Rationale. June 2003, Agency for Healthcare Research and Quality, Rockville, MD. 04.04.2006'da erişildi.http://www.ahrq.gnv/clinic/3rduspstf/vitaminsA'itaminsrr.htm
28.Duffield-Lillico A.I, Begg CB. Reflections on the landmark studies of beta-carotene supplementation. J Natl Cancer Inst 2004;96:1729 -31.
29.Miller ER 111, Pastor-Barriuso R, Dalai D, Riemersma RA, Appel LJ, Guallar K. Mela-analysis: high-dosage vitamin E supplementation may increase all-cause mortality. Ann Intern Med 2005; 142:37- 46.
30.Morris MC, Evans DA, Bienias JL, Tangney CC, Bennett DA, Aggarwal N, et al. Dietary intake of antioxidant nutrients and the risk of incident Alzheimer disease in a biracial community study. JAMA. 2002;287(24):3230-7.
31.Haggcrty JL. Early detection and counselling of problem drinking. In; Canadian Task Force on the Periodic HealLh Examination. . Ottawa: Health Canada, 1994; 488-98.
32.U.S. Preventive Services Task Force. Screening and Behavioral Counseling interventions in Primary Care to Reduce Alcohol Misuse: Recommendation Statement. April 2004. Agency for Healthcare Research and Quality, Rockville, MD. 04.04.2006'da erişildi. lıttp://wvv.alırq.gov/clinic/3rduspstf/a!cohoi/alcomisrs.lıtm
33.Ekuklu G, Deveci S, Eskiocak M, Berberoglu U, Saltik A. Alcoholism prevalence and some related factors İn Edirne, Turkey. Yonsei Med J. 2004;45(2):207-14.
34.Alcvardar Y, Demiral Y, Ergor G, Ergor A, Bilici M, Akil Ozer O. Substance use İn a sample of Turkish medical students. Drug Alcohol Depend. 2003;72(2): 117-21.
35.Room R, Babor T, Rehm J. Alcohol and public health. Lancet. 2005;365(9458):519-30.
36.Australian Government Department of Health and Ageing. June 2004. Drinking Decisions: A Guide for Drinkers. 04.04.2006'da erişildi. http://www.health.gov.au/internet/wcms/Publishing.nsf/ Content/health-pubhlth-publicat-document-metadata- aIc_decisions2.htm
37.National Institute on Alcohol Abuse and Alcoholism. Helping patients who drink too much. A clinician's guide. 2005 edition. 04.04.2006'da erişildi. http://pubs.niaaa.nih.gov/publications/Practitioner/Clinic iansGuide2005/guide.pdf
38.Türk Kardiyoloji Derneği Ulusal Hipertansiyon Tedavi ve Takip Kılavuzu. 2000. 04.04.2006'da erişildi. http://www.tkd.org.tr/kilavuz/k03.htm?wbnum=] 100
39.Lucas RM, Ponsonby AL. Ultraviolet radiation and health: friend and foe. Med J Aust. 2002;177(l I- 12):594-8.
40.U.S. Preventive Services Task Force. Counseling to Prevent Skin Cancer: Recommendations and Rationale. October 2003. Agency for Heatthcare Research and Quality, Rockville, MD. 04.04.2006'da erişildi. http:/Avwu'.ahrq.gov/c)inic/3rdııspstf/s]ccaı:oun/slccarr.htm
41.Zittermann A. Vitamin D in preventive medicine: are we ignoring the evidence? Br J Nutr. 2003;89(5):552- 72.
42.Molick MF. Vitamin D: importance in the prevention of cancers, type 1 diabetes, heart disease, and osteoporosis. Am J Clin Nutr. 2004;79(3):362-71. Erratum in: Am J Clin Nutr. 2004;79(5):890.
43.Grant WB. An estimate of premature cancer mortality in the U.S. due to inadequate doses of solar ultraviolet- B radiation. Cancer. 2002;94(6): 1867-75.
44.Gillie O, Sunlight robbery: Health benefits of sunlight are denied by current public health policy in the UK. London: Health Research Forum, 2004.-04.04.2006'da erişildi.www.healthrcsearch rorum.org.uk/reports/sunlightrcibbery.pdf
45.Grant WB, Holick MF. Benefits and requirements of vitamin D for optimal health: a review. Altem Med Rev. 2005; 10(2):94-111.
46.Aydin ZD, Erbaş B, Karakuş N, Aydin O, K-Ozkan S. Sun exposure and age al natural menopause: a cross- sectional study in Turkish women. Maturitas. 2005;52(3-4):235-4S.
47.Atli, T, Gullu S, Uysal AR, Erdoğan G. The prevalence of Vitamin D deficiency and effects of ultraviolet light on Vitamin D levels in elderly Turkish population. Arch Gerontol Geriatr. 2005;40(l):53-60.
48.Mosekilde L. Vitamin D and the elderly. Clin Endocrinol (0xf).2005;62(3):265-81.
49.Wirz-Justice A, Graw P, Krauchi K, Sarrafizndeh A, English J, Arendt J, Sand L. 'Natural' light treatment of seasonal affective disorder. J Affect Disord.1996 ;3 7(2-3): 109-20.