HASTALARIN HASTA HAKLARINI KULLANMA TUTUMLARININ BELİRLENMESİ: BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK KURULUŞUNDA BİR ARAŞTIRMA: (HATAY İLİ ÖRNEĞİ)
Bu çalışmada Hatay ilindeki bir aile sağlığı merkezine gelen hastaların haklarını kullanma tutumlarının ve bunları etkileyen demografik faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini basit rastgele örneklem seçimi yöntemiyle 18 yaş üzeri 100 hasta oluşturmuştur. Erbil (2009) tarafından geliştirilen “Hasta Haklarını Kullanma Tutumu Ölçeği” (HHKTÖ) kullanılmıştır. Bu çalışmada; “Personeli seçme, değiştirme, kayıtları inceleme hakkı” kullanma tutumları doktora nadiren gelenlerde, 18-30 yaş aralığında ve eğitim durumu üniversite ve üzeri olanlarda anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur (p<0,05). “Tedaviye onay verme ve reddetme hakkı” kullanma tutumları 18-30 yaş aralığında ve eğitim durumu üniversite ve üzeri olanlarda anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur (p<0,05). “Tıbbi ve ilaç araştırmalarında rıza hakkı” kullanma tutumları ile “Organ-doku naklinde rıza alınması, aile planlaması kullanma ve gebeliği sonlandırma hakkı” kullanma tutumları kadınlarda, 18-30 yaş aralığında ve eğitim durumu üniversite ve üzeri olanlarda anlamlı düzeyde daha yüksek bulunmuştur (p<0,05). Araştırma sonucunda; HHKTÖ toplam puan ortalaması 115,09∓18,59 olarak bulunmuştur ve hastaların hasta haklarını kullanma tutumlarının yüksek olduğunu sonucuna ulaşılmıştır.
___
- Bostan, S., (2005), “Hasta Hakları İhlallerinin Nedenleri”, İbni Sina Tıp
Dergisi, 10(2-3): 65-72.
Cavlak, B. ve Bostancıoğlu, D., (2015), “Avrupa Birliğine Uyum
Sürecinde Türkiye’deki Sağlık ve Hasta Hakları” , IAAOJ Social Science,
2(2): 27-42.
Çetinkaya, F., Koçyiğit, N., ve Emiroğlu, A., (2013), “Hasta Hakları ve
Ermenek Devlet Hastanesi Hastalarının Hasta Hakları Bilgi Düzeyi
Üzerine Bir İnceleme”, KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si,
15(25): 79-84.
Deveci, SE., Ögetürk, A., Ozan, AT., Tokdemir, M. ve Açık, Y., (2005),
“Bir Birinci Basamak Sağlık Kuruluşuna Başvuranların Hasta Haklarının
Farkında Olma Durumları”, Türkiye Klinikleri J Med Ethics, 13(3): 174-
178.
Eksen, M., Karadağ , N., Işıkay, Ç. ve Karakuş, A., (2004), “Hastaların
Hasta Hakları Konusundaki Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi”,
Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1(1): 1-12.
Erbil, N., (2009), “Hasta Haklarını Kullanma Tutumu Ölçeğinin
Geliştirilmesi”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1): 825-838.
Erzincanlı, S. ve Zaybak, A., (2015), “Hastaların Hasta Hakları Kullanma
Tutumlarının İncelenmesi”, Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi
Dergisi, 31(1): 39-51.
Günay, O., Naçar, M., Horoz , D., Özdemir, M. ve Çıtıl, R., (2007),
“Erciyes Üniversitesi Hastanesi’nde Yatan Hastaların Hasta Hakları
Konusundaki Bilgi Düzeyi”, Erciyes Tıp Dergisi, 29(4): 303-311.
Hakeri, H., (2007), Tıp Hukuku, 1.Baskı, Ank
Hastaların Hasta Haklarını Kullanma Tutumlarının Belirlenmesi: Birinci Basamak Sağlık
Kuruluşunda Bir Araştırma: (Hatay İli Örneği)
[157]
Keskin, Y., Lüleci, N.E., Çekin, M.D., Akkoç, F.N., Çelik, Z., Ertür,
H.R., Kilit, N. ve Şahin, M., (2011), “Halk Polikliniğine Başvuran
Hastaların Hasta Haklarını Kullanma Tutumları”, Maltepe Tıp Dergisi,
3(1): 41-53.
Krzych, J.L. and Ratajczyk, D., (2013), “Awareness Of The Patients’
Rights By Subjects On Admission to A Tertiary University Hospital İn
Poland”, Journal of Forensic and Legal Medicine, 20(7): 902-905.
Mira, J.J., Lorenzo, S., Guilabert, M., Jover, V.P., (2012), “Do Spaniards
Know Their Rights As Patients?”, International Journal for Quality in
Health Care, 24(4): 365-370.
Özer, N., Karaman Özlü, Z., ve Sarıtaş, S., (2009), “Cerrahi Kliniklerde
Tedavi Gören Hastalar Haklarını Biliyorlar Mı?”, Atatürk Üniversitesi
Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(4): 19-28.
Öztaş, B. ve İyigün, E., (2016), “Kalp-Damar Cerrahisi Geçirmiş
Hastaların Hasta Hakları Kullanma Tutumlarının Belirlenmesi”, Gülhane
Tıp Dergisi, 58(3): 256-260.
Tanrıverdi, H., (2012), “Hastaların, Hasta Hakları Konusundaki
Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi”, Türkiye Sosyal Araştırmalar
Dergisi, 16(3): 101-122.
Taşçı, K.D., (2007), “Doğum Yapan Hastaların Aldıkları Bakımı Hasta
Hakları Açısından Değerlendirmeleri”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik
Yüksekokulu Dergisi, 10(3): 26-33.
Taylan, H.H. ve Baydoğan, T., (2015), “Hasta ve Yakınlarının Hasta
Hakları ve “Hasta Hakları Birimi” Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin ve
Faydalanma Durumlarının Araştırılması”, Elektronik Sosyal Bilimler
Dergisi, 14(55): 248-256.
Unnikrishnan, B., Trivedi, D., Kanchan, T., Rekha, T., Mithra, P.,
Kumar, N., Kulkarni, V., Holla, R., Talish, M., (2017), “Patients'
Awareness About Their Rights: A Study from Coastal South India”, Sci
Eng Ethics, 23(1): 203-214.
Yürümez, Y., Çevik, T., ve Yavuz, Y., (2010), “Hasta Haklarını Biliyor
muyuz?” Akademik Acil Tıp Dergisi, 9(2): 67-71.
Abdullah SOYSAL – Ezgi MAHANOĞLU
[158]
Zaybak, A., Eşer, İ., ve Günay İsmailoğlu, E., (2012), “Bir Üniversite
Hastanesinde Hastaların Hasta Haklarını Kullanma Tutumunun
İncelenmesi”, İ.Ü.F.N. Hemşirelik Dergisi, 20(2): 106-108.
Zülfïkar, F. and Ulusoy, M.F., (2001), “Are Patients Aware Of Their
Rights? A Turkish Study”, Nursing Ethics, 8(6): 487-498.