ENDÜLÜSLÜ DÜŞÜNÜRLERİN İBN SİNA’YA BAKIŞI

Bu makalenin temel amacı, Endülüslü filozof (Müslüman ve gayrimüslim), tarihçi ve fakihlerin İbn Sina’ya nasıl baktıklarını, felsefi, dini, tabiplik ve insani açıdan onu nasıl gördüklerini ortaya koymaktır. Bu çalışmada Endülüslü filozofların eserleri, fikirlerinin yer aldığı kaynaklar, tıp ve fıkıh âlimlerinin fikirlerini içeren eserler ve Endülüs tarih ve kültürüne dair tarih ve tabakât kitapları esas alınmıştır. Bu kaynaklar Endülüslüler gözündeki İbn Sina resmine dair bizlere önemli bilgiler vermektedir. Bu çalışma, literatürdeki bir eksikliği gidermeyi amaçlamaktadır. Çünkü bu konuda bütünlükçü bir çalışmaya henüz rastlamış değiliz. Bu makale ayrıca bize bilgi sosyolojisi açısından önemli katkılar ve farklı yaklaşımlar sağlayacaktır. Yine bu makale Doğu ve Batı İslam dünyası arasındaki ilişkilerin felsefi anlamdaki boyutunun belirginleşmesine ve Meşrikî-Mağribî ayırımına dair ileri sürülen iddialar ile bu iddialara yönelik itirazları içeren tartışmalara İbn Sina bağlamında katkıda bulunacaktır

Anahtar Kelimeler:

İbn Sina, Endülüs, İslam Felsefesi, Tıp, Mağrib, Meşrik

The Views of Andalusians Thinkers Regarding Ibn Sina

The main purpose of this article is to propound how the Andalusian philosophers (Muslim and non-Muslim), historians and Islamic canonists (faqih) evaluated Ibn Sina in philosophical, religious, physicians and humanistic aspects. In this study, the resources that include works of Andalusian philosophers and their ideas, the resources including views of faqihs and physicians, and history and tabaqat books about history and culture of Anadalusia are taken as a basis. These resources have given us important knowledge about how Ibn Sina looks in the eyes of Andalusians thinkers. This study, aims to fill a gap in literature of this field because we haven’t met yet any integrative studies in this subject. This article will also give us important contributions and different approaches with regards to sociology of knowledge. Moreover, this article will contribute to clarifying the philosophical aspect of relationships between Eastern (Mashreqî) and Western (Maghrebî) Islamic world and the discussions including claims related to Mashreqî and Maghrebî division and objections towards these claims in the context of Ibn Sina

Keywords:

Ibn Sina, Andalusia, Islamic Philosophy, Medicine, Maghreb, Mashreq,

PDF

___

Ağırakça, Ahmet, İslam Tıp Tarihi, Akdem Yayınları, İstanbul 2016.
Alper, Ömer Mahir, “İbn Rüşd’ün İbn Sina’yı Eleştirisi: el-Fark beyne re’yeyi’l-hakîmeyn”, Divan, 2001/1, ss. 145-172.
Arkan, Atilla, “İbn Sina’nın İbn Meymun Üzerindeki Etkileri”, Uluslararası İbn Sina Sempozyumu Bildirileri, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, İstanbul 2009, ss.345-351.
Atay, Hüseyin, “Önsöz”, Musa İbn Meymun, Delâletü’l-hâirîn içinde, İbranca’dan Arapçaya Çev. ve Haz. Hüseyin Atay, AÜİF Yayınları, Ankara 1974.
Aydın, Mustafa, Bilgi Sosyolojisi, Açılım Kitap, İstanbul 2016.
Bozkurt, Birgül, “Endülüslü Filozof-Sûfî İbn Seb‘în’e Göre Hakikati Arayanlar”, İSTEM: İslâm San‘at, Tarih, Edebiyat ve Mûsikîsi Dergisi, c. VII, yıl 2009, sy. 14, ss. 283-309.
Bozkurt, Birgül, “İbn Seb’în’in Felsefe ve Filozoflara Bakışı”, Uluslararası 13. Yüzyılda Felsefe Sempozyumu Bildirileri, ed. Murat Demirkol – M. Enes Kala, YBÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Yayınları, Ankara 2014, ss. 441-453.
Bozkurt, Ömer, Gazâlî ve İbn Rüşd’de İmkan İmkansızlık ve Zorunluluk, Yayımlanmamış Doktora Tezi, AÜSBE, Ankara 2009.
Bozyiğit, Ahmet, İbn Meserre ve Felsefesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2015.
Burnett, Charles, “The Translating Activity in Medieval Spain”, The Legacy of Muslim Spain, Edited By. Salma Khadra Jayyusi, E. J. Brill, Leiden - New York - Köln 1992.
de Libera, Alain, Ortaçağ Felsefesi, Çev. Ayşe Meral, Litera Yayıncılık, İstanbul 2005.
Durusoy, Ali, “İbn Rüşd'ün Aristotales İnşasında Fârâbî ve İbni Sina’nın Katkıları”, Doğu-Batı İlişkisinin Entelektüel Boyutu: İbn Rüşd’ü Yeniden Düşünmek, Ed. M. Kazım Arıcan, B. Ali Çetinkaya vd., Asitan Yayınları, Sivas 2009, ss.283-293.
el-Makkarî, Ahmed b. Muhammed et-Tilimsanî, Nefhu’t-tıb min gusni’lEndelüsi’r-râtib, thk. İhsan Abbas, c. II, Dar-u Sadır, Beyrut 1988.
eş-Şâtıbî, Ebu İshak, el-İ‘tisâm, c. II, Takdim: Ebu Ubeyde Hasan Âli Süleyman, Mektebetu’t-Tevhid, trsz.
Gazzâlî, Filozofların Tutarsızlığı (Tehâfütü’l-felâsife), Trc. Mahmut Kaya - Hüseyin Sarıoğlu, Klasik Yayınları, İstanbul 2005.
Goichon, A. M., İbn Sina Felsefesi ve Ortaçağ Avrupasındaki Etkileri, Çev. İsmail Yakıt, Ötüken Yayınları, İstanbul 2000.
Gutas, Dimitri, İbn Sina’nın Mirası, Der. ve Terc. M. Cüneyt Kaya, Klasik Yayınları, İstanbul 2010.
Ğinan, Muhammed Abdullah, Devletü’l-İslam fi’l-Endelüs, c. II, Mektebetu’l-Hanci, Kahire 1990.
Harekat, İbrahim, “Mağrib”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 27, 2003, ss. 314-318.
Harvey, Steven, “Arabic into Hebrew: The Hebrew Translation Movement and the Influence of Averroes upon Medieval Jewish Though”, The Cambridge Companion to Medieval Jewish Philosophy, ed. Daniel H. Frank and Oliver Leaman, Cambridge University Press 2003.
İbn Ebi Useybia, Uyûnu’l-enba‘ fi tabakâti’l-etibbâ, Tahkik: Nizar Rıza, Menşûratu Zâri Mektebeti’l-Hayât, Beyrut trsz.
[İbn Ebi Useybia], “İbn Sina’nın İbn Ebi Useybia’nın Tabakât’ındaki Hal Tercümesi”, Çev. M. Şerefeddin Yaltkaya, Büyük Türk Filozof ve Tıb Üstadı İbni Sina Şahsiyeti ve Eserleri Hakkında Tedkikler, TTK Yayınları, seri: VII, no: 1, Muallim Ahmet Halit Kitabevi, İstanbul 1937, ss. 1-39.
İbn Hatîb, Lisanuddîn, el-İhâta fi ahbâri Gırnata, c. I, Thk. Muhammed Abdullah Ğınan, Kahire 1973.
İbn Rüşd, Faslu’l-Makâl Felsefe Din İlişkisi, Çev. Bekir Karlığa, İşaret Yayınları, İstanbul 1992.
İbn Rüşd, Felsefe-Din İlişkileri Faslu’l-makâl el-Keşf an minhâci’ledille, Haz. Süleyman Uludağ, Dergah Yayınları, İstanbul 2013.
İbn Rüşd, Tutarsızlığın Tutarsızlığı (Tehâfüt et-Tehâfüt), Çev. Kemal Işık - Mehmet Dağ, c. 1, Kırkambar Yayınları, İstanbul 1998.
İbn Seb‘în, Büddü’l-ârif, Tahkik: Corc Ketture, Daru’l-Endelus-Daru’lKindî, Beyrut 1978.
İbn Seb‘în, Risaletu’l-fakiriyye, Resailu İbn Seb‘în içinde, Tahkik: Abdurrahman Bedevî, Daru’l-Mısriyye li’t-Te’lif ve’t-Tercüme, Kahire 1956.
İbn Sina, İşaretler ve Tembihler (el-İşârât ve’t-tenbihât), Çev. Ali Durusoy, Muhittin Macit, Ekrem Demirli, Litera Yayıncılık, İstanbul 2005.
[İbn Sina], “İbn Sina’nın Tıbdan Bir Urcuzesi”, Çev. Şerefeddin Yaltkaya, Türk Tıp Tarihi Arkivi, c. 1, no: 4, 1935, Kader Basımevi, İstanbul 1936, ss. 127-144.
İbn Tufeyl / İbn Sina, Hayy İbn Yakzan Ruhun Uyanışı, Çev. Yusuf Özkan Özburun ve Diğerleri, İnsan Yayınları, İstanbul 2000.
İbn-i Haldun, Mukaddime, c. II, Çev. Halil Kendir, Yeni Şafak Kültür Armağanı, Ankara 2004.
Karlığa, Bekir, İslam Düşüncesi’nin Batı Düşüncesi’ne Etkileri, Litera Yayıncılık, İstanbul 2004.
Karlığa, H. Bekir, “İbn Sina-Etkileri”, DİA, yıl 1999, c. 20, ss. 345-353.
Kaya, Mahmut, “İbn Zühr”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 20, yıl 1999, ss. 469-472.
Nubahî, Tarihu kudâti’l-Endelüs, Daru’l-Âfâki’l-Cedide, Beyrut 1983. Özdemir, Mehmet, Endülüs Müslümanları Siyasi Tarih, TDV Yayınları, Ankara 2013
Palencia, Angel Gonzales, Tarihu’l-fikri’l-Endelüsî, Çev. Hüseyin Munis, Mektebetu’s-Sikafeti’d-Diniyye.
Pines, Shlomo, “Translator’s Introduction the Philosophic Sources of the Guide of the Perplexed”, Moses Maimonides, The Guıde of The Perplexed, Trans.
Shlomo Pines, The University of Chicago Press, Chicago 1964.
Puig, Josep, “İslam Felsefesinin Hristiyan İspanya’daki Serüveni (1200’e Kadar)”, İslam Felsefesinin Avrupa’ya Girişi içinde, Charles E. Butterworth - Blake Andree Kessel, Çev. Ömer Mahir Alper - Ayşe Meral, Ayışığı Kitapları, İstanbul 2001.
Saruhan, Müfit Selim, “Zahirîliğin Öncüsü İbn Hazm’da Felsefi Meseleler”, Dini Araştırmalar, c. 9, Mayıs Ağustos 2006, sy. 25, ss. 159-179.
Sezgin, Fuat, İslam’da Bilim ve Teknik, c. I, Çev. Abdurrahman Aliy, İstanbul Büyükşehir Belediyesi A.Ş. Yayınları, İstanbul 2008.
Süleyman Uludağ, “İbn Haldun”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 19, 1999, ss. 538-543.
Şemsettin Günaltay, “İbn Sina’nın Şahsiyeti ve Milliyeti Meselesi”, Belleten, c. 4, sy. 13, 11 Kanun 1940, TTK Basımevi, Ankara 1994, ss. 1-37.
Şimşek, Oya & Aydınlı, Yaşar, “İbn Rüşd’ün İbn Sina’yı Eleştirisi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 17, sy. 1, 2008, ss. 283-296.