Doç.dr.m.faysal GÖKALP, Arş.gör.gonca AKGÜN

KÜRESEL EKONOMİYE KATILIM SÜRECİNDE TÜRKİYE’DE ÜRETİMİN ULUSLARARASILAŞMASI: DİKEY UZMANLAŞMA

Küresel ekonomik entegrasyon ile ticaretin önündeki engellerin azaltılması, ülkelerin daha verimli olduğu alanlarda üretim yapmasına, klasik dış ticaret teorisinin ortaya koyduğu yatay uzmanlaşma eğilimine yol açmaktadır. Ancak, küresel ekonomiye katılım sürecinde ticaret hacminin sürekli ve yüksek oranda artması ve bu artışın üretim artışının üzerinde seyretmesi, yatay uzmanlaşma olgusu ile açıklanmaktan uzaktır. Ticaret hacmindeki bu artış, ülkelerin bağımsız üretim süreçlerinin yerini entegre bir üretim sürecinin aldığını göstermektedir. Dikey uzmanlaşma olarak tanımlanan bu süreç; ithal edilen ara malları kullanılarak üretilen ürünlerin ihraç edilmesini ifade eder. Dikey uzmanlaşma, ülkeler nihai malın üretim sürecinin belirli aşamalarında uzmanlaştığında meydana gelmekte ve ticaretin önündeki engellerin azaltılmasının üretim ve ticaret hacmi üzerindeki etkisini oluşturmaktadır. Ülkelerin birbirlerinin faktör donanımlarının sağladığı avantajlardan üretim sürecinde yararlanmaları anlamına gelen bu süreç, nihai malların maliyetini düşürerek rekabet gücünün ve refahın artmasına öncülük etmektedir. Ara malları da dikkate alındığında nihai malın ihracı halinde üretim değerinin üzerinde bir ticaret hacminin ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Dikey uzmanlaşma derecesi ülkelerin üretim, ticaret, rekabet gücü ve istihdam düzeyi üzerinde etkili olduğu gibi, bunun yerel krizlerin uluslararasılaşması sürecine de katkıda bulunduğu muhakkaktır. Çalışmamız, Türkiye ekonomisinde dikey uzmanlaşma düzeyinin ölçülmesini amaçlamaktadır. Elde edilen sonuçlar çerçevesinde küresel ekonomiye katılım sürecine ilişkin politik çıkarımlar yapmak mümkün olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Serbest ticaret, dikey uzmanlaşma, küresel üretim

Küresel Ekonomiye Katılım Sürecinde Türkiye'de Üretimin Uluslararasılaşması: Dikey Uzmanlaşma

Keywords:

-,

PDF

___

1. AMADOR, João ve Sónia Cabral, (2009), “Vertical Specialization Across The World: A Relative Measure”, North American Journal of Economics and Finance, Vol. 20, s. 267–280.
2. ATHUKORALA, Prema-chandra ve Nobuaki Yamashita, (2006), “Production Fragmentation and Trade Integration: East Asia in a Global Context”, The North American Journal of Economics and Finance, C. 17, S. 3, s. 233-256.
3. BERMAN, Eli, John Bound ve Zvi Griliches, “Changes in the Demand for Skilled Labor within U.S. Manufacturing: Evidence from the Annual Survey of Manufactures”, Quarterly Journal of Economics, No. 109, s. 367-398.
4. BRIDGMAN, Benjamin, (01-2010), “The Rise of Vertical Specialization Trade”, Bureau of Economic Analysis Working Paper.
5. CAMPA, J. ve L.S. Goldberg, (1997), “The Evolving External Orientation of Manufacturing: A Profile of Four Countries”, Federal Reserve Bank of New York Economic Policy Review, s. 53–81.
6. CHEN, Hogan, Matthew Kondratowicz ve Kei-Mu Yi, (2005), “Vertical Specialization and Three Facts About U.S. International Trade”, North American Journal of Economics and Finance, Vol. 16, s. 35-59.
7. CLARK, Don P., (2010), “Vertical Specialization With Developed And Developing Countries”, The Journal of Developing Areas, C. 43, S. 2, s. 327-339.
8. DEAN, Judith M., K.C. Fung ve Zhi Wang, “Measuring the Vertical Specialization in Chinese Trade”, U.S. Internatıonal Trade Commission, Office of Economics Working Paper, No. 2007-01-A.
9. FEENSTRA, R.C., (1998), ‘Integration of Trade and Disintegration of Production in The Global Economy,’ Journal of Economic Perspectives, Vol.12, s. 31-50.
10. FEENSTRA, R.C. ve G.H. Hanson, (1997), “Foreign direct investment and relative wages: evidence from Mexico’s maquiladoras”, Journal of International Economics, No. 42, s. 371-394.
11. HUMMELS, David, Dana Rapoport ve Kei-Mu Yi, (1998), “Vertical Specialization and the Changing Nature of World Trade”, FRBNY Economic Policy Review, s. 79-99.
12. HUMMELS, David, Jun Ishii ve Kei-Mu Yi, (2001), “The Nature and Growth of Vertical Specialization in World Trade”, Journal of International Economics, Vol. 54, s. 75-96.
13. İNANÇ, Özlem, (2001), Dikey Uzmanlaşmanın Türkiye’nin İmalat Sanayi Dış Ticareti Üzerindeki Etkileri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı, Ankara,
14. İYİBOZKURT, Erol ve M. Ozan Başkol, (2005), “Sanayi-içi Ticaret (Endüstri-içi Ticaret) ve Otomotiv Sektörü”, TMMOB Makine Mühendisleri Odası, Otomotiv Sanayi Sempozyumu, Bursa.
15. KÖSE, M. Ayhan ve Kei-Mu Yi, (2001), “International Trade and Business Cycles: Is Vertical Specialization the Missing Link?”, The American Economic Review, C. 91, S. 2, Papers and Proceedings of the Hundred Thirteenth Annual Meeting of the American Economic Association, s. 371-375.
16. KRUGMAN, Paul, (1995), “Growing World Trade: Causes and Consequences”, Brookings Papers on Economic Activity, C. 26, S. 1, s. 327-377.
17. LAWRENCE, R., (1994), “Trade, Multinationals, and Labor”, NBER Working Paper, No. 4836.
18. MARTİN, J.A. ve V. Orts, (2002), “Vertical Specialization and IntraIndustry Trade: The Role of Factor Endowments” Weltwirtschaftliches Archiv, C. 138, S. 2, s. 340-65.
19. NG, F. ve A. Yeats, (2003), “Major Trade Trends in East Asia - What are İmplications for Regional Cooperation and Growth,” World Bank Policy Research Working Paper, No. 3084.
20. SHELBURNE, Robert C., (2005), “Trade and Inequality: The Role of Vertical Specialization and Outsourcing”, Global Economy Journal, C. 4, S. 2.
21. SHRESTHA, Nagendra, (2007), “Multi Country Vertical Specialization Dependence: A New Approach to the Vertical Specialization Study”, HiStat Discussion Paper Series, No. 208.
22. STRAUSS-KAHN, Vanessa, (2002), “The Impact of Globalization, through Vertical Specialization, on the Labor Market: the French Case”, New York University.
23. ŞİMŞEK, Nevzat, (2005), “Türkiye’nin Yatay ve Dikey Endüstri-İçi Dış Ticareti”, D.E.Ü. İ.İ.B.F.Dergisi, C. 20, S. 1, s. 43-62.
24. TUNÇ, İpek, “Türkiye Ekonomisinde Yapısal Değişim: Bir Girdi-Çıktı Analizi”, ERC Working Paper in Economic, 04/07, (2004).
25. TÜİK, İstatistiksel Tablolar, Girdi-Çıktı Tabloları, http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi. do?tb_id=58&ust_id=16, (10.04.2010).
26. TÜİK, Sınıflamalar, Ana Sanayi Grupları, http://tuikapp.tuik.gov.tr/DIESS/SiniflamaSurumDetayAction.do?surumI d=199&turId=6&turAdi=11.%20Diğer%20Sınıflamalar, (10.04.2010).
27. UCHIDA, Yoko, (2008), “Vertical Specialization in East Asia: Some Evidence from East Asia Using Asian International Input-Output Tables from 1975 to 2000”, IDE-JETRO.
28. YEATS, Alexander J., (1998), “Just How Big is Global Production Sharing?”, World Bank Policy Research Working Paper, No. 1871.
29. YI, Kei-Mu, (2000), “Can Vertical Specialization Explain The Growth of World Trade?”, FRB of New York Staff Report, No. 96.
30. YI, Kei-Mu, “Can Vertical Specialization Explain The Growth of World Trade?”, The Journal of Political Economy, C. 111, S. 1, (2003), s. 52- 102.