Türkülerde Erzurum: Bir Şehir Kimliği Çalışması

Halkın ortak malı olan türkülerde, mekâna ait birçok özellik kendini gösterir. Bu özelliklerden yararlanarak Bir şehrin kimliğini ortaya koymak mümkündür. Şehir kimliği çeşitli faktörlerin varlığına bağlı olarak zamanla oluşan, dinamik, şehre özgü yerelliklerle ilgili ortak özellikler ve anlamlar bütünüdür. Bu makalede türkülerden yararlanılarak coğrafi bakış açısıyla Erzurum şehir kimliği ortaya konulmaktadır. Bu çalışmanın ortaya koyduğu en önemli sonuçlardan biri Erzurum ve çevresinin gerek fiziki ve gerekse beşeri nitelikli birçok özelliği şehir kimliğinin şekillenmesinde etkili olduğu gerçeğidir. Dağlar, yaylalar, yükseklik, kar, özel coğrafi konum, sit alanı özellikleri, dini değerler, özellikle ramazan ayı, Nine Hatun, tabyalar, şehir kimliğinin belirmesinde etkili olan faktörlerdir. Bu durumdan hareketle, Erzurum şehir kimliği farklı şekillerde ifade edilebilir. Erzurum “yayla şehirdir”. İki mevsimli şehirdir. Beyaz örtülü, kış ve kayak şehridir. Erzurum dik şehirdir. Erzurum kavşak şehridir. Dadaşlar diyarıdır Erzurum. Erzurum ulu şehirdir, ramazan şehridir.

Erzurum in Folk Songs: A Study of Urban Identity

There are many features of the space in the folk songs which are common property of the people. It is possible to reveal the urban identity by taking advantage of these features. Urban identity is thewhole of common features and meanings related to dynamic, city-specific localities that occur over time, depending on the existence of various factors. In this article, Erzurum cityidentity is revealed with geographical point of view by making use of folk songs. As a result, many physical andhumanqualities of Erzurum anditssurroundingsareinfluential in theformation of urban identity.Mountains, highlands, altitude, snow, special geographical location, site characteristics, religiousvalues, especially Ramadan month, Nine Hatun, redoubts arefactors that are effective in determining theidentity of thecity. Acting on thissituation, Erzurum cityidentity can be expressed in differentforms. Erzurum is "highland city". It is a two-seasoncity. Erzurum is white-covered, winterand ski town. Erzurum is a steepcity. Erzurum is thejunctioncity. Erzurum is dadas’sland. Erzurum is greatand ramazancity.

PDF

___

ACAR, İ., ERDOĞAN, S., GEDIKLI, A., ERGEN, A., GÜZEL, A., ARSLAN, F. P., TENEKECI, MEHMET EMIN. (2015). Şanlıurfa Kimliği Çalıştayı Sonuç Raporu.
AÇA, M., GÖKALP, H., KOCAKAPLAN, İ. (2009). Başlangıçtan Günümüze Türk Edebiyatında Tür ve Şekil Bilgisi, Kriter, İstanbul.
ADIYAMAN, K. (2008). Kentleşme Sürecinde Türkiye ve Kent Kimliği, Bahçeşehir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
AKSAKALI Z., SELÇUK G. N., IŞIK C. (2016). “Nene Hatun Tarihi Milli Parkının Hüzün Turizmi Bakımından Mabetleşme Yönünden Değerlendirilmesi”, 1. Ulusal Alternatif Turizm Kongresi, s.1200-1216, Erzincan.
ALIAĞAOĞLU, A.(2007). “lakap ve Logolarda Türkiye Şehirleri: Anlamların Coğrafyası”, Doğu Coğrafya Dergisi, S. 17, s. 263-290.
ATIK, M.(2014). Kentsel Yaşam Kalitesi ve Kent Kimliği Bağlamında İstanbul’daki Yenileme Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme; Sulukule Örneği, Bahçeşehir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
BAŞGÖZ, İ. (2008). Türkü, PanYayıncılık, İstanbul.
BINGÖL, İ. (1999). Türkülerde Yaşayan Şehir, Erzurum, Erzurum Kitaplığı, İstanbul.
BIROL, G. (2007). “Bir Kentin Kimliği ve Kervansaray Oteli Üzerine Bir Değerlendirme”, Arkitekt Dergisi, S. 514, s. 46-54.
CARNEY, G. (1998). “Music Geography”, Journal of CulturalGeography18 (1), s. 1-10.
DILÇIN, C. (2005). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları: 517.
DOĞANAY, H. (1983). Erzurum’un Şehirsel Fonksiyonları ve Başlıca Planlama Sorunları, Atatürk Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü, Basılmamış Doçentlik Tezi, Erzurum.
DIZDAROĞLU, H. (Tarihsiz). Halk Şiirinde Türler.
DÜZGÜN, D. (2003).“Erzurum Çarşı Pazar”, Milli Folklor, Yıl 15, S.58, s. 76-85.
ERBAY, M. (2004). “Türkülerde Mekânların Yansıttığı Yalnızlık ve Sürgün Duygusu”, Ada, S.2, s. 54-55.
GÖKŞEN, C., GÖKŞEN, R. (2016). “Dağın Türkülere Mitik Bir Öge Olarak Yansıması”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), 7, 1599-1618.
GÜREMEN, L. (2011). “Kent Kimliği ve Estetiği Yönüyle Kentsel Donatı Elemanlarının Amasya Kenti Özelinde Araştırılması”, e-Journal of New World Sciences Academy, V. 6, N. 2, s. 254-291.
KARAASLAN, Ç. (2010). Tarihi Kentlerde Kimliksizleşme Sorunu ve Bir Çözüm Yolu Olarak Kentsel Canlandırma Projeleri, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
KARTAL, M. E. (2013). Üst Ölçekli Projelerin Kent Kimliği Üzerindeki Etkisi Karaburun Örneği, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
KAYA, D. (1999). Anonim Halk Şiiri, AkÇağ, Ankara.
KAYPAK, Ş. (2010). “Antakya’nın Kent Kimliği Açısından İrdelenmesi”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 7, S. 14, s. 373-392.
KERVANCIOĞLU, M. H. (2013). Erzurum Türkülerinin Viyola Eğitiminde Kullanılabilirliği, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum.
KIPER, H.P. (2006). Küreselleşme Sürecinde Kentlerin Tarihsel-Kültürel Değerlerinin Korunması, Türkiye-Bodrum Örneği, Sosyal Araştırmalar Vakfı, İstanbul.
KÜÇÜK, M. (2013). “Aidiyetin Mekânı Mardin’de Kimlik ve Mekânın Değişimi”, İdeal Kent, Kent Araştırmaları Dergisi, S. 9, s. 114-149.
POLAT, S., AKTAŞ POLAT, S., HALIS, M. (2012). “Kent Kimliği Kapsamında Festivallerin Değerlendirilmesi: Uluslararası Altın Safran Film Festivali Örneği”, Değişen Dünyada Yerel Yönetimlerin Modernizasyonu Sempozyumu.
İLGAR, E. (2008). Kent Kimliği ve Kentsel Değişimin Kent Kimliği Boyutu: Eskişehir Örneği, Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
OĞURLU, İ. (2014). “Çevre-Kent İmajı-Kent Kimliği-Kent Kültürü Etkileşimlerine Bir Bakış”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, Y. 13, S. 26, s. 275-293.
ÖZCAN, A. (2015). “Küreselleşmenin Kimliksiz Kentleri ve McDonalds Kent Kültürü”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, C. 7, S. 13, s. 238-256.
ÖZDEN, H.Ö. (2013). Erzurum’da Ramazan, Erzurum Kitapları, Dergâh Yayınları, İstanbul.
TÜMERTEKIN, E., ÖZGÜÇ, N. (2009). Beşeri Coğrafya İnsan, Kültür, Mekân, Çantay, İstanbul.
ŞENGÜL, M. (2004). TRT Repertuvarında Bulunan Erzurum Türkülerinin Makam-Ayak, Tür-Biçim ve Usul Yönünden İncelenmesi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
ŞENGÜL, C. (2014). Erzurumlu Ahmet Hulusi Seven, Pegem Akademi.
TANPINAR, A. H. (1992). Beş Şehir, Dergâh Yayınları, İstanbul.
TEKELI, İ. (1991). Kent Planlaması Konuşmaları, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, Ankara.
TOPÇU, K. D. (2011). “Kent Kimliği Üzerine Bir Araştırma: Konya Örneği”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, C. 8, S. 2, s. 1050-1072.
TRT, Türk Halk Müziği Sözlü Eserler Antolojisi I, II (2006), Müzik Dairesi Başkanlığı, Ankara.
TUNA, K. (2001). Erzurum Türküleri ve Nazariyatı, Semih Ofset Matbaacılık, Ankara.
TURGUT, H., ÖZALP, A. Y., ERDOĞAN, A. (2012). “Artvin İlinde Doğal Çevrenin Kent Kimliğine Etkileri”, SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, S. 13, s. 172-180.
ŞAHIN, N. (2010). Kent Kimliği ve Değişim Sürecinin Kayseri Kenti Örneğinde İrdelenmesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
UĞUR, A. (2015). “Müzik Coğrafyası: Türkülerdeki Coğrafya”, Bilig, S. 74, s. 239-260.
ULU, A., KARAKOÇ, İ. (2004). “Kentsel Değişimin Kent Kimliğine Etkisi”, Planlama, 3, s. 59-66.
YÜCEL, T. (1987). Türkiye Coğrafyası, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları 68, Ankara.
www.palandoken.bel.tr
www.erzurum aziziye.bel.tr