Mantık ilminin Kur'ân'ı anlamadaki önemi ve klasik tefsirlerdeki tezahürü
Tefsîr usûllerinde kendisine yer verilmeyen mantık ilmi, Kurân tefsiri için vazgeçilmez kıstaslardan birisidir. Zira mantık, Kurân müfredatının doğru bir şekilde anlaşılması ve cümlelerden sağlam hükümlerin çıkarılması hususunda müfessire yardımcı olabilecek aklî vasıtaların en önemlisidir. İslamî ilimlerin her sahasında mantık ilminden yeterince istifade eden Müslümanların, engin bir mantık tecrübesine sahip bulundukları bilinmektedir. Bu tecrübenin tefsir sahasına nüfuzunun hangi seviyede olduğuna dair merakımız, bu araştırmanın ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Araştırmamız, mantık metodunun tefsir sahasına tesirinin fıkıh ve kelâm ilmine nazaran daha sınırlı bir düzeyde kaldığını göstermiştir.
The importance of the Logic on understanding the quran and its manifestations of classical commentaries
Logıc is on of the essential elements for commenting the Quran. Although it was not found in methodology of Tafsir. Logıc is the most important vehicle in helping commentators to correctly understand the Quran and ıssue true decrees from verses. It is obvious thet Muslims benefitting from logic in all aspects of ıslamic scıences heve widely logical experiences. The question of which level this experience influenced tafsir is couse of this study. The study concludes that, the methodology of Logic has less effects on Tafsir rather than Fıqh and Kalaam.
___
- Aclûnî, İsmail b. Muhammed Keşfül-Hafa, Beyrut, 2001.
- Ahmet Efendi, Muğnit-Tüllâb, İstanbul, yy. 1310.
- Âlûsi, Şihâbuddin Mahmud Rûhul-Meâni, Beyrut. ts.
- Altunya, Hülya Fârâbîde Dil Felsefesi ( basılmamış yüksek lisans tezi), Isparta, 2003.
- Bedevi, Abdurrahman et-Türâsül-Yunânî fil-Hazâratil-İslâmiyye, Beyrut, 1980.
- Bilen, Osman Mantık ile Gramer İlişkisi Üzerine İki Görüş, DEÜ. İlah. Fak. Der. İzmir, 2001.
- Birgivî, Muhammed İzhâr, Fazilet Neşriyat, İstanbul, 1979.
- Bolay, M. Naci Fârâbî ve İbn Sinada Kavram Anlayışı, İstanbul, 1990.
- Câbirî, Muhammed Abid Arap-İslam Kültürünün Akıl Yapısı (Çev. Burhan Köroğlu vd.), İstanbul, 2001.
- ------- Arap İslam Kültürünün Akıl Yapısı (Çev. Burhan Köroğlu vd.) İstanbul, 2000.
- Câhız, Ebu Osman Amr b. Bahr, Resâil (Risâle fî Nefyit-Teşbih), Kahire, 1389.
- Çelebi, İlyas, İslam İnanç Sisteminde Akılcılık ve Kadı Abdulcebbar, İstanbul, 2002.
- Çüçen, A. Kadir Mantık, 1999, Bursa.
- -------Felsefeye Giriş, Bursa, 2000.
- Ebherî, Esiruddin Mufaddal b. Ömer, İsagoji, İstanbul, 1311.
- Esnevî, Cemalüddin Abdurrahim Nihâyetüs-Sûl, Beyrut, 1999.
- Emiroğlu, İbrahim Klasik Mantığa Giriş, Ankara, 2004.
- Fârâbî, İlimlerin Sayımı ( Çev. Ahmet Ateş ), İstanbul, 1986.
- Gazzâlî, Ebu Hamid Muhammed Düşünmede Doğru Yöntem / Mihakkün-Nazar (Çev. Ahmet Kayacık), İstanbul, 2002.
- -------el-Kıstasül-Müstakim Hans Reıchenbach, Bilimsel Felsefenin Doğuşu (Çev. Cemal Yıldırım), İstanbul, 1981.
- İbn Dakik el-Îd, İhkâmül-Ahkâm (Tahk. Ahmed Muhammed Şakir), Kahire, 1994.
- İbn Hâcib,Cemalüddin b. Amr b. Ebî Bekr el-Mâlikî, Kafiye, İstanbul, ts. Müntehâl-Vüsûl fî Ilmeyil- Usûli vel-Cedel, Beyrut, 2011.
- İbn Sina, Ebu Ali Hüseyin En-Necatü fil-Hikmetil-Mantıkîyyeti vet-Tabîiyyeti vel-İlâhiyye, 1938.
- Kardâvî, Yusuf, el-Halâlu vel-Harâmu fîl-İslâm, el-Mektebetul-İslâmî, yy.
- Keklik, Nihat, İslam mantık Tarihi ve Fârâbî Mantığı, İstanbul, 1970.
- Konevî, Ebul-Fidâ İsmail Hâşiye alâ Tefsîril-Kâdî el-Beyzâvî, İstanbul, 1285.
- Makdisî, Muvaffaküddîn Abdullah b. Ahmed İbn Kudâme Ravdatün-Nâzır ve Cünnetül- Münâzır, Peşâver, ts.
- Mâtürîdî, Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed b.Mahmud Tevîlâtü Ehlis-Sünne (Tahk. Fatıma Yusuf Haymî), Beyrut, 2004.
- Muhammed Abid el-Câbirî, Arap-İslam Kültürünün Akıl Yapısı ( Çev. Burhan Köroğlu vd.), İstanbul, 2001.
- Muhammed Fevzi, Mîzânül-İhtizam, İstanbul, 1314.
- Öner, Necati Tanzimattan Sonra Türkiyede İlim ve Mantık Anlayışı, Ankara, 1967.
- Râzî, Fahruddin Tefsir-i Kebir, (Mefâtihul-Gayb, Çev. Suat Yıldırım vd.), Ankara, 1991.
- --------et-Tefsîrul-Kebîr, Mısır, ts. Reıchenbach, Hans Bilimsel Felsefenin Doğuşu (Çev. Cemal Yıldırım) 1981.
- Suyûtî, Celalüddin el-İtkân fî Ulûmil-Kurân / Kurân İlimleri Ansiklopedisi (Terc. Sakıp Yıldız/ Hüseyin Avni Çelik), İstanbul ts.
- Seyit Şerif, Haşiye alet-Tasavvurat, İstanbul, 1291.
- Türker - Küyel, Mübahat, Fârâbînin Bazı Mantık Eserleri, Ankara.
- Minâ İlyas, el-Kıyâsü fin-Nahvi, Dimaşk, 1985.
- Temîmî, Takiyyüddin b. Abdilkadir et-Tabakâtüs-Seniyye fî Terâcimil-Hanefiyye (Tahk. Abdulfettah Muhammed el-Halv), Riyad, 1986.
- Tokâdî, Ömer b. Salih, ed-Dürrün-Nâcî, İstanbul,1304.
- Uceylî, Süleyman b. Ömer el- Fütûhâtül-İlâhiyye, Kahraman Yayınları, İstanbul, ts.
- Vural, Mehmet, İslam Felsefesinin Sorunları, Ankara, 2003.
- Zekiyyüddin Şabân, İslam Hukuk İlminin Esasları (Terc. İbrahim Kâfi Dönmez), Ankara, 1990