Grek Mitolojisi ve Sanatında Kadına İlişkin Davranış Modellerinin Yansıtılışı

Grek mitolojisinin başlangıcından itibaren kadın-erkek arasında bir iktidar mücadele söz konusudur, ancak erkekleri ilgilendiren tek şey iktidarın elde tutulmasıdır. Olympos’ta düzenin sağlanmasıyla kadının erkeğe bağımlı olması tescillenmiştir. Hem mitolojide, hem de gerçek yaşamda hâkim görüş, kadınların yerinin ev olduğu ve denetim altında tutulması gerektiğidir. Ancak bakirelere toplumca değer verilir ve genç erkeklere eş değer tutulurlar. Arkaik Dönem sanatının başlangıcıyla birlikte evli kadınlar evde veya evle ilgili alanlarda tasvir edilirler. Doğu sanatının etkisiyle kısa bir süre çıplak tanrıça tasvirlerine rastlanır. Geç Klasik Dönem’e dek çıplak tasvir edilmiş bir kadın ya hetairedir ya da maenaddır. Maenadın doğası, geçerli normlara aykırı olsa da tasvir ediliş biçimi erkek egemen toplum anlayışına uyum sağlar. Sadece Amazonlar alternatif toplum modeli sunduklarından bir tehlike olarak algılanır. Amazonlar hem mitolojide hem de sanat eserlerinde sık tasvir edilirler. Bu yolla toplumda kamu düzeninin tehdit altında olduğu algısı güçlendirilmeye çalışılır. Mitostan Logosa geçişle birlikte kadın üzerine ön yargılar mitoloji çerçevesinde tartışılmaya başlanır. Klasik Dönem Attika mezar stellerinde kadın idealize edilir, evinin egemeni olarak gösterilir. Ancak ne Arkaik Dönem’de, ne de Klasik Dönem’de kadının söz hakkı bulunmaz. İlk kez Hellenistik Dönem’de kadının kendini gerçekleştirme yönünde çabaları olur, ancak bunda da kadınların kısmen erkek rollerini üstlendiği gözlenir.

Anahtar Kelimeler:

Grek, Mythos, Kadın, Ev, Arkaik, Klasik, Amazon, Sanat

Female Behaviorial Pattern Reflected in Greek Mythology and Art

Power struggle between men and women can be followed in Greek mythology from the beginning. With the establishment of order in Olympus, women’s dependence on men was sealed. That women should stay at home and be kept under control is a prevailing opinion, both in mythology and in real life. Virgins on the other hand were considered to be young men’s equal. Under the influence of Oriental art in a short period naked goddess figure appeared in Greek art. Up to Late Classical Period a naked woman was regarded as either a hetaire or a maenad. In arts the maenads’ contradictory behavior in relation to social order were adjusted to common standard. Only the Amazons are perceived as a threat in Archaic and Classical mythology and art. They are often depicted in order to increase the perception of a danger: because of them the public order was threatened. Even marriage was a burden for women, the status of a married woman always was desirable in the ancient Greek. With the transition from myth to logos a discussion on female stereotypes started. But the idealized representation of the mistress in the house remained on the athenian grave stelai of the Classical Period. Only in Hellenistic times there were attempts of selfrealization when women partially were adopting male role models.

Keywords:

Greek, Myth, Woman, Home, Archaic, Classical, Amazon, Art,

PDF

___

BLÜMEL, Carl, Die klassisch griechischen Skulpturen der staatlichen Museen zu Berlin, Akademie Verlag, Berlin 1966.
BOARDMAN, John, Die griechische Plastik. Die klassische Zeit, Philipp von Zabern, Mainz, 1985. BURR THOMPSON, Dorothy, “The Origins of Tanagras”, American Journal of Archaeology 70, 1966, 51-63.
ERGİN, Muharrem, Dede Korkut Kitabı-I, Türk Dil Kurumu Yayınları, 9. Baskı, Ankara 2014.
EURIPIDES, Tragödien. Erster Teil. Medea, Griechisch und Deutsch von Dietrich Ebener, 2. durchgesehene Auflage, Akademie –Verlag, Berlin 1972.
EURIPIDES, Medea (Çev. A. Çokona), İş Bankası Kültür Yayınları, Istanbul 2014.
EURIPIDES, Medeia (Çev. A. Hamdi Tanpınar), Maarif Matbaası, Ankara 1943.
EURIPIDES, Elektra (Çev. Y. Onay), Mitos Boyut Tiyatro Yayınları, Istanbul 2008.
EURIPIDES in four Volumes I. Iphigeneia at Aulis, Rhesus, Hecuba, The Daughters of Troy, Helen. With an English Translation by Arthur S. Way, The Loeb Classical Library, William Heinemann London 1930. EURIPIDES, Iphigenie in Aulis. Tragödie, übersetzt von J. J. Donner, Reclam, Stuttgart, 1985. HESIOD, Works and Days, edited by T.A. Sinclair, M.A., Mac Millan and Co. Ltd, London 1932. HOMEROS, Odysseia (Çev. A. Erhat- A. Kadir), Can Yayınları, 18. Basım, Istanbul 2006.
HOMEROS, Ilyada (Çev. A. Erhat-A. Kadir), Can Yayınları, Istanbul 2013.
LEFKOWITZ, Mary L., Die Töchter des Zeus. Frauen im alten Griechenland (orig. Women in Greek Myth), C. H. Beck, München 1992.
LIMC=Fondation pour le Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae (yay.): Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae (LIMC), Artemis &Winkler Verlag, Zürich/München 1981–1999; Supplementum 2009 (Text- und Tafelband) Artemis Verlag, Düsseldorf 2009.
LARSON, Jennifer, Greek Heroine Cults, The University of Visconsin Press, Visconsin (1995)
LYSIAS, Orations, with an English Translation by W.R.M. Lamb, the Loeb Classical Library, Harvard University Press, London 1967.
NEUMANN, Uwe, Gegenwart und mythische Vergangenheit bei Euripides (Hermes Einzelschriften 69), Franz Steiner Verlag, Stuttgart 1995.
NONNOS, Dionysiaca, with an English Translation by W. H. D. Rouse in three Volumes, Books XVI-XXV, the Loeb Classical Library, Harvard University Press, William Heinemann, London 1931.
OVIDIUS, Metamorphosen. In deutsche Hexameter übertragen und mit dem Text herausgegeben von Erich Rösch, Heimeran Verlag, 8. Auflage, München 1979.
PAUSANIAS, Reisen in Griechenland. Gesamtausgabe in drei Bänden aufgrund der kommentierten Übersetzung von Ernst Meyer, herausgegeben von Felix Eckstein und Peter C. Bol, Artemis Verlag Zürich- München (1986-1989).
PINDAR, Pindars Dichtungen, übertragen und erläutert von Franz Dornseiff, Insel Verlag, Leipzig 1965.
REEDER, Ellen D. (yay.), Pandora. Frauen in klassischen Athen, (orig. Pandora: Women in Classical Greece). Philipp von Zabern, Mainz 1996.
SAPPHO, Lieder. Griechisch und Deutsch herausgegeben von Max Treu, 4. durchgesehene Auflage, Ernst Heimeran Verlag, München 1968.
SCHMITZ, Winfried, Haus und Familie im antiken Griechenland. Enzyklopädie der griechisch-römischen Antike 1, R. Oldenbourg Verlag, München 2007.
SOPHOKLES, Die Tragödien. DTV, München 1977.
SOPHOKLES, Antigone. (Çev. A. Çokona), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Istanbul 2014.
SPÄTH, Thomas, WAGNER–HASEL, Beate (yay.), Frauenwelten in der Antike. Geschlechterordnung und weibliche Lebenspraxis, W. B. Metzler, Stuttgart- Weimar 2000. XENOPHON, Ökonomische Schriften. Griechisch und Deutsch von Gert Audring, Akademie Verlag, Berlin 1992.
WAGNER-HASEL, Beate, “Die Reglementierung von Traueraufwand und die Tradierung des Nachruhms der Toten in Griechenland”, Späth, T., Wagner – Hasel B. (yay.), Frauenwelten in der Antike. Geschlechterordnung und weibliche Lebenspraxis, 2000, 81- 102.
WELWEI, Karl –Wilhelm, Das klassische Athen. Demokratie und Machtpolitik im 5. und 4. Jahrhundert, WBG, Darmstadt 1999.
WÜNSCHE, Raimund (yay.), Starke Frauen, Staatliche Antikensammlung und Glyptothek, Sergi Kataloğu, 2008, München 2008.