Dindarlık Tipolojileri İle Benlik Saygısı Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Bir Araştırma

Bu çalışmada, yetişkinlik ve yaşlılık dönemlerinde dindarlık tipolojileri ile benlik saygısı arasındaki ilişki incelenmiştir. Bağımsız değişken olarak kurgulanan dindarlık tipolojilerini ölçmek için psikometrik açıdan geçerlik ve güvenirlik testleri yapılmış “Dindarlık Tipolojilerini Belirleme Ölçeği” kullanılmış, bağımlı değişken olarak kurgulanan benlik saygısını ölçmek için psikometrik açıdan yetişkinler üzerinde geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmış ‘Rosenberg Benlik Saygısı” ölçeği kullanılmıştır. Ölçme araçlarından elde edilen ham verilere, Çoklu Regresyon ve Pearson Moment Korelasyon Analizi gibi parametrik istatistiksel analiz teknikleri uygulanarak, dindarlık ile benlik saygısı arasındaki ilişki ve farklılıklar betimlenmiştir. Sonuç olarak, dindarlık ve benlik saygısı arasında anlamlı ve olumlu bir ilişki bulunmuştur. Bu ilişki çeşitli dindarlık tipolojileri bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Yetişkinlik, İnançsızlık, Gösterişçi/Aldatıcı Dindarlık, Taklidi Dindarlık, Tahkiki Dindarlık, Zevk Alınan Dindarlık, Benlik Saygısı

The Relationship Between Religiosity and the Self-Esteem: An Empirical Research on Adults

In this study, the relationship between religiosity and self-esteem is examined during the adulthood and old ages period. In order to measure the typologies of religiosity, designed asindependent variable, and Typologies of Religiosity Scale ,which is psychometrically proved by tests of validity and reliability, is implemented. Rosenberg Self-Esteem Scale is implemented on adults and also proved psychometrically by tests of validity and reliability to measure selfesteem, which is designed as dependent variable. The data is analyzed by several statistical analyses, such as multiple regression and Correlation Analysis of Pearson Moment to find out the relationship or differences between religiosity and self-esteem. As a result, a meaningful and positive relationship between religiosity and self-esteem is found. This relationship is discussed on the basis of religious typologies.

Keywords:

Adulthood, Disbelief, hypocritical/Deceptive Religiosity, Imitative Religiosity, Investigative Religiosity and Pleased Religiosity, Self-Esteem,

PDF

___

ALLPORT, G. & Rose, J.M., “Personel Religious Orientation & Prejudice”, Journal of Personality & Social Psychology, 1967, 5(4), ss.447-457.
ARICAK, T., “Grupla psikolojik danışma yoluyla benlik ve mesleki benlik saygısının geliştirilmesi”, Marmara üniversitesi, Sosyal Bilimler Enst., (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 1999.
ARMANER, Neda, Din Psikolojisine Giriş I, Ayyıldız Matbaası, Ankara, 1980.
ARSEVEN, Ali, Alan Araştırma Yöntemi, Gül Yay., Ankara, 1993, s.143; S. HOVARDAOĞLU, Selim, Davranış Bilimleri için İstatistik, Hatipoğlu Yay., Ankara, 1994.
ARSLANTÜRK, Zeki, Dindarlığın Bağımsız Değişkenleri, Dindarlık Olgusu (Sempozyum Tebliğ ve Müzakereleri), Kurav Yay., ist. 2004.
AYDIN, Betül, Gelişim Psikolojisi, SFN Televizyon- Tasarım Yayıncılık, Ankara, 2003.
AYTEN, Ali, “Kendini Gerçekleştirme ve Dindarlık: Üniversite öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”, Marmara Üniv., İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 29, 2005/2.
BACANLI, Hasan, Gelişim ve Öğrenme, Nobel Yay., Ankara 2001.
BAGLEY, Christopher- Mallick, Kanka, “Self-Esteem and Religiosity: Comparison of 13- to 15-Year-Old Students in Catholic and Public Junior High Schools”, Canadian Journal of Educatıon, 22, 1, 1997, ss. 89–92.
BAYMUR, Feriha, Genel Psikoloji, İnkılap Yay., Ankara, 1994.
BLAİNE, Bruce Evan, Pamala Trivedi & Amy Eshleman, “”Religious Belief & SelfConcept: Evaluating the İmplications for Psychological Adjustment”, Personality & Social Psychology Bulletin, 24, 10, 1998, ss.1040-1053
BUDAK, Selçuk, Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yay., Ankara, 2000. Koç, a.g.t., ss.169-183; Koç, a.g.m. Neal Krause , “Assessing the Relationships Among Prayer Expectancies, Race, and Self-Esteem in Late Life”, Journal for the Scientiﬁc Study of Religion 43:3 (2004) 395–408 Neal Krause, “Religiosity and Self-esteem Among Older Adults”, Journals of Gerontology, Psychological Sciences and Social Sciences, Vol 50, Issue 5, CÜCELOĞLU, Doğan, İnsan ve Davranışı: Psikolojinin Temel Kavramları, Remzi Kitabevi, 7. Baskı, İstanbul-1997.
ÇUHADAROĞLU, Füsun, “Adolesantlarda Benlik Saygısı”, Hacettepe Ü. Tıp Fakültesi Psikiyatri Bölümü, (Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi), Ankara ERDAL Hamarta, Coşkun Arslan, Yeliz Saygın ve Zümra Özyeşil , “Benlik Saygısı ve Akılcı Olmayan İnançlar Bakımından Üniversite Öğrencilerinin Stresle Başaçıkma Yaklaşımlarının Analizi”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt 7, No. 18, 2009, ss.25-42.
EŞER, Hatice, “Üniversite Öğrencilerinde Dinî İnanç Ve Benlik Saygısı İlişkisi, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış YL. Tezi), Bursa, 2005.
FENNELL, Melanie , “Low Self-esteem: A cognitive perspective”, Behavioral & Cognitive Psychotherapy, 25, 1997, ss.1–25.
FORTİNASH, Katherine M. Patricia A. Holoday Worret , Psychiatric Mental Health Nursing. St.Louis, Mosby Inc, 1999.
GÜLER, Özlem, “Tanrı’ya Yönelik Atıflar, Benlik Algısı ve Günahkarlık Duygusu (Yetişkin Örneklem), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara, 2007.
HAYTA, Akif, ”İbadetler ve Ruh sağlığı”, Gençlik, Din ve Değerler Psikolojisi (Editör Hayati Hökelekli), DEM Yay., İstanbul, 2006.
HÖKELEKLİ, Hayati, “Gayba İmanın Psiko-sosyal Sonuçları”, Kur’an ve Tefsir Araştırmaları-V, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2003, ss. 265-288.
HÖKELEKLİ, Hayati, Psikolojiye Giriş, Düşünce Kitabevi Yay., Bursa 2008.
HÖKELEKLİ, Hayati, Din Psikolojisi, TDV Yay., Ankara, 1996.
İNELMEN, Kıvanç, “Relationship of Sex-Role Orientation to Two Measures of SelfEsteem”, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek L. Tezi), İstanbul, 1996.
KAPIKIRAN, Necla Acun, “İdeal ve Gerçek Benlik Kavramı Ölçeğinin Güvenirliği ve Geçerliği”, Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 2004, ss.14-25.
KİMTER, Nurten, Benlik Saygısı ve Din, Kriter Yay., İstanbul, 2012.
KOÇ, Bozkurt, “Kişilik ve Din”, Tabula Rasa, Sayı 4, Yıl 2, Ocak-Nisan 2002.
KOÇ, Mustafa, “Dindarlık İle Benlik Saygısı Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Ampirik Bir Araştırma”, UÜ İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 18, Sayı 1, 2009, s. 473-4
KOÇ, Mustafa, “Yetişkinlik Döneminde Dindarlık İle Benlik Kavramı Değişkenleri Arasındaki İlişki”, Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Bursa, 2008.
KORKMAZ, Mediha, “Yetişkin Örneklem İçin Bir Benlik Saygısı Ölçeğinin Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması”, EÜ Sosyal BE, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), 1996.
KRAUSE, Neal, “Assessing the Relationships Among Prayer Expectancies, Race, and Self-Esteem in Late Life”, Journal for the Scientiﬁc Study of Religion 43:3 (2004) 395–408.
KRAUSE, Neal, “Religiosity and Self-esteem Among Older Adults”, Journals of Gerontology, Psychological Sciences and Social Sciences, Vol 50, Issue 5. KULAKSIZOĞLU, Adnan, Ergenlik Psikolojisi, Remzi Kit., İst., 2000.
LAWRENCE, Denis, Building Self-esteem With Adult Learners, Paul Chapman Publishing, London, 2000.
MEHMEDOĞLU, Yurdagül, Erişkin Bireyin Kendilik Bilinci, DEM. Yay., İstanbul, NURİ, Bilgin, Sosyal Psikoloji Sözlüğü, Bağlam Yayınları, İstanbul-2003.
ONUR, Bekir, Gelişim Psikolojisi, İmge Kitabevi, 6. Baskı, Ankara-2004, ÖZKAN, İshak, “Benlik Saygısını Etkileyen Etkenler”, Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, C. VII, sy. 3, 1994.
ÖZYÜREK, Mehmet, Bireysel Farklılıkları İnceleme Yaklaşımları, Kök Yay., Ankara 200 PEKER, Hüseyin, Din Psikolojisi, Aksiseda Mat., Samsun, 2000.
ROBİNS, R. W., Trzesniewski, K. H., Tracy, J. L., Gosling, S. D., & Potter, J., Global Self-esteem Across the Life Span”, Psychology and Aging, 17,2002, ss. 423–434.
ROSENBERG, Morris, Society and the Adolescent Self-Image, Princeton Univ. Press, 1965. ROY F. Baumeister, Jennifer D. Campbell, Joachim I. Krueger, and Kathleen D. Vohs, “Does Hıgh Self-Esteem Cause Better Performance, Interpersonal Success, Happıness, Or Healthıer Lıfestyles?”, Psychologıcal Scıence In The Publıc Interest, Vol. 4, No. 1, May 2003, ss.1-44.
ŞAHİN, Adem, “ “Ergenlerde Dindarlık-Benlik Saygısı İlişkisi”, S.Ü.İ.F.D., Konya2005 ”, ss.187-197
ŞAHİN, Adem, Ergenlerde Dindarlık ve Benlik, Adal Ofset, Konya,2007.
ŞENTÜRK, Habil, İslami Hayatın Psikolojik Temelleri, İz Yay., İstanbul, 2010.
TAJFEL, H. - J.C. Turner, “The Social Identity Theory of Intergroup behaviour: In S. Worchel ve W.G. Austin (Eds), Psychology of Intergroup Relations, Chicago, Nelson-Hall, 1996, ss.7-24.
TAŞ, Kemaleddin, “Dindarlığın Kriterleri Üzerine Tipolojik Bir Araştırma”, Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi (Ed.Ünver Günay ve Celaleddin Çelik), Karahan Kitapevi, Adana, 2006, ss.175-206.
TOPUZ, İlhan, Dindarlık Tipolojilerini Belirleme Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerlilik ve Güvenirlilik Çalışması –Gazali’nin Anlayışına Göre-, Marife, Kış 2011, s. 1751
TOPUZ, İlhan, Gazali’de Dinî Tutum ve Davranışlar -Dinî Yaşam Biçimleri-, Marife, Yaz 2011, s.. 157-177.
UYSAL, Veysel, Din Psikolojisi Açısından Dinî Tutum, Davranış ve Şahsiyet Özellikleri, İFAV Yay., İstanbul, 1996.
YAPICI, Asım- Kayıklık, Hasan, “Ruh Sağlığı Bağlamında Dindarlığın Öz Saygı ve Kaygı ile ilişkisi: Çukurova Üniversitesi Örneği”, Değerler Eğitimi Dergisi, 3 (9),2005, ss.177-206.
YAPICI, Asım, Ruh Sağlığı ve Din, Karahan Kitapevi, Adana, 2007.
YILDIZ, A., “Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Hemşire Ebe ve Sağlık Memurlarının Benlik Saygısı Ve Atılganlık Düzeylerinin Karşılaştırması”, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), 2006.
YILDIZ, Murat-Çapar, Betül, “Orta Öğretim Öğrencilerinde Benlik Saygısı İle Dindarlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, 2010, ss. 103‐131.
YILDIZ, Murat, “Benlik Kavramı ve Benliğin Gelişiminde Dinin Rolü”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 23, 2006, ss. 87-127.
YILDIZ, Murat, “Dindarlığın Tanımı ve Boyutları Üzerine Psikolojik Bir Çalışma”, Tabula Rasa, Sayı: 1 (Ocak-Nisan), 2001.
YILDIZ, Murat, “Üniversite Öğrencilerinin Benlik Tasarımlarının Dinsel Yönelim Biçimleri ve Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi”, İslami Araştırmalar Dergisi, Cilt 19, 2006, ss.501-510.
YİĞİT, R., Dilmaç, B., Arıcak, O.T. & Deniz, M.E. ,“Polislerin Benlik Saygısı ve Mesleki Benlik Saygılarının Sahip Oldukları Değerler Açısından İncelenmesi”, Türk Polis Teşkilatında Yeni Gelişmeler Sempozyumu, Ankara, 9 -10 Nisan 20