Serkan GÜLSOY, Özdemir ŞENTÜRK, Fatih KARAKAYA

Kunduz Yöresi (Vezirköprü) Ormanlarında Saçlı Meşe (Quercus cerris L.) Türünün Potansiyel Dağılım Modellemesi

Saçlı meşe (Quercus cerris L.) ülkemizin tepelik ve dağlık orman alanlarında yayılış gösteren önemli ağaç türlerimizden birisidir. Bu çalışmada türün Kunduz Yöresi (Vezirköprü) sınırları içerisinde var-yok verilerinden faydalanılarak Sınıflandırma ve Regresyon Ağacı Tekniği (SRAT) ile potansiyel dağılım alanlarının modellenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla 2014 ve 2015 yaz ayları boyunca toplam 586 örnek alanda (100x100 m) arazi çalışması yapılmıştır. Çalışmada toplam 223 örnek alanda saçlı meşe türü tespit edilmiştir. Ayrıca yöre için oluşturulan sayısal altlıklardan faydalanılarak bağımsız değişken konumunda toplam 21 adet çevresel değişken verisi elde edilmiştir. Daha sonra bu değişkenler ile yapılan istatistiksel değerlendirmeler neticesinde türün yöredeki potansiyel dağılım alanları modellenmiştir. SRAT yönteminden elde edilen sonuçlara göre türün yöredeki potansiyel dağılımında etkili olan değişkenlerin sırasıyla yükselti, radyasyon indeksi ve matakumtaşı anakaya formasyonları olduğu tespit edilmiştir. Bu durum yörede yükseltiye bağlı olarak meydana gelen iklimsel değişimlerin türün potansiyel dağılımına etki eden en önemli faktör olduğu sonucunu ortaya çıkarmaktadır. Dolaysıyla bu tür ile yörede yapılacak orman işletmecilik faaliyetlerinde iklim özelliklerinin mutlak suretle göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Diğer yandan modelde radyasyon indeksi ve anakaya formasyonunun önem arz etmesi ise yörede türün potansiyel dağılımında kısmen lokal iklim ve toprak koşullarının da etkili olabileceği sonucunu ortaya çıkarmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Çevresel faktörler; Meşe; Potansiyel tür dağılım modeli; Yükselti

PDF

___

[1] Kindermann, G.E, McCallum I., Fritz, S., Obersteiner, M. 2008. A global forest growing stock, biomass and carbon map based on FAO statistics. Silva Fennica 42, 387–96.
[2] Secr. Conv. Biol. Divers. (SCBD). 2010. Global Biodiversity Outlook 3. Montreal: SCBD. 94 pp.
[3] McKinley, D.C., Ryan, M.G., Birdsey, R.A., Giardina, C.P., Harmon M.E., Heath, L.S., Houghton, R.A., Jackson, R.B., Morrison, J.F., Murray, B.C., Pataki, B.D., Skog, K.G. 2011. Asynthesis of current knowledge on forests and carbon storage in the United States. Ecol. Appl. 21, 1902–24.
[4] Cin, H. 1978. Tanzimat’tan Sonra Türkiye’de Ormanların Hukuki Rejimi. Ankara Üniversitesi, Hukuk Fakültesi Dergisi, 35 (1), 311-379.
[5] FAO 2015. Global Forest Resources Assessment 2015: How have the world’s forests changed? Rome, Italy.
[6] Akın, G. 2006. Küresel ısınma, nedenleri ve sonuçları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih–Coğrafya Fakültesi Dergisi, 46(2), 29–43.
[7] Ersoy, Ş. 2006. Küremiz Isınıyor. Bilim ve Ütopya Dergisi. 139, 5–13.
[8] Kara, M. 2012. Küresel Isınma ve Parazitler. Kafkas Üniversitesi Veternerlik Fakültesi Dergisi, 18, 245–248.
[9] Başkent, E.Z., Kadıoğulları, A.İ., Kırış, R. 2010. Ekosistem tabanlı çok amaçlı planlama (ETÇAP) modelinin geliştirilmesi ve uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi. III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 20-22 Mayıs 2010, Artvin, 326-336.
[10] Özkan, K., Şentürk, Ö., Mert, A., Negiz, M.G. 2015. Modeling and mapping potential distribution of Crimean juniper (Juniperus excelsa Bieb) using correlative approaches. Journal of Environmental Biology, Special issue, 36, 9-15.
[11] Atay, İ. 1984. Yapraklı ağaç yetiştirme önem kazanırken silvikültürel uygulamalarda daha dikkatli olalım. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University (JFFIU), 34(2), 13-20.
[12] Yüksek, T., Güner, S., Yener, İ. 2002, Artvin Kafkasör Havzasında Quercus petraea ve Carpinus orientalis Büklerinin Eko-Silvikültürel Özellikleri Üzerine Bir Çalışma, II. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, 15-18 Mayıs 2002, Artvin, 770-779.
[13] Özkan, K.,Mert, A., 2010. Isparta Yukarı Gökdere Yöresinde Kasnak Meşe'sinin Senaryolarına göre 2050 ve 2080 yıllarında muhtemel potansiyel yayılış alanlarının coğrafi modellemesi. Çölleşme ile Mücadele Sempozymu 17-18 Haziran, 2010, Çorum, 662-666.
[14] Şentürk, Ö. 2012. Sütçüler Yöresinde Asli Orman Ağacı Türlerinin Potansiyel Yayılış Alanlarının Modellenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 180 s.
[15] Özkan, K. 2013. Using the non-parametric classifier CART to model Lebanon Cedar (Cedrus libani A. Rich) distirbution in a mountain Mediterranean forest district. Pol. J. Environ. Stud. 22(2), 495-501.
[16] Gülsoy, S., Suel, H., Celik, H., Ozdemir, S., Ozkan, K. 2014. Modeling site productivity of Anatolian black pine stands in response to site factors in Buldan Dıstrict, Turkey. Pakistan Journal of Botany, 46(1), 213-220.
[17] OGM, 2015. Türkiye Orman Varlığı–2015. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Orman İdaresi ve Planlama Dairesi Başkanlığı Yayınları, Ankara, 32 s.
[18] Yaltırık, F. 1998. Dendroloji Ders Kitabı II Angiospermae (Kapalı Tohumlular) Bölüm I. İ.Ü. Orman Fakültesi Yayını, Emek Matbaacılık, Yayın No: 4104/420, İstanbul.
[19] Yılmaz, S., Yılmaz, M., Polat, N., Bostancı, D. 2007. Altınkaya Baraj Gölü (Samsun, Türkiye)’nde Yaşayan Sudak Balığı, Sander lucioperca (L., 1758)’nın Yaş ve Büyüme Özellikleri. Fırat Üniv. Fen ve Müh. Bil. Dergisi, 19 (3), 273–283.
[20] Şahin, K. 1997. Vezirköprü ve Yakın Çevresinin Uygulamalı Fiziki Coğrafya Araştırmaları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 422 s.
[21] Yılmaz, Y., Tüysüz, O. 1984. Kastamonu–Boyabat–Vezirköprü–Tosya arasındaki bölgenin jeolojisi (Ilgaz–Kargı masiflerinin etüdü). MTA Derleme Raporu, 275 s.
[22] Akyüz, S. 2010. Kargı Baraj Yeri (Çorum) Litolojik Birimlerin Geçirgenlik Özellikleri Yönünden İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana, 134 s.
[23] Akyüz, S. 2010. Kargı Baraj Yeri (Çorum) Litolojik Birimlerin Geçirgenlik Özellikleri Yönünden İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Adana, 134 s.
[24] Karakaya, F. 2016. Kunduz Yöresi (Vezirköprü) Ormanlarında Asli Ağaç Türlerinin Dağılımı İle Yetişme Ortamı Faktörleri Arasındaki İlişkiler. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi 213 s.
[25] Davis PH (ed.) 1965–1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands, Vols. 1–9. Edinburgh: Edinburgh University Press.
[26] Özen, F., Kılınç M. 2002. The Flora and Vegetation of Kunduz Forests (Vezirköpü/Samsun), Turkish Journal of Botany 26, 371–393.
[27] Mert, A., Şentürk, Ö., Güney, C.O., Akdemir, D., Özkan, K. 2013. Mapping of some distal variables available for mapping habitat suitabilities of the species: A case study of Buldan district. GeoMed 2013 The 3rd International Geography Symposium, Eds: Atalay, İ., Efe, R., 10-13 June, 2013, Kemer Antalya, pp. 210.
[28] McCune, B., Keon, D. 2002. Equations for potential annual direct incident radiation and heat load. Journal of vegetation science, 13(4), 603-606.
[29] Pal Axel, O., Linda-Maria, M., Hans Henrik, B. 2009. Acidification of sandy graslands – consequences for plant diversity. Aplied Vegetation Science, 12, 350-361.
[30] Weiss, A. 2001. Topographic position and landforms analysis: Poster presentation, ESRI User Conference, San Diego, CA.
[31] Tagil, S., Jenness, J. 2008. GIS–Based auotmated landform classification and topographic, landcover and geologic attributes of landforms around the Yazoren Polje, Turkey. Journal of Applied Sciences, 8(6), 910–921.
[32] Hijmans, R.J., S.E. Cameron, J.L. Parra, Jones, P.G., Jarvis, A. 2005. Very high resolution interpolated climate surfaces for global land areas. International Journal of Climatology 25, 1965–1978.
[33] Yazar, I., Yavuz, H.S., Çay, M.A. 2009. Temel Bileşenler Analizi Yönteminin ve Bazı Klasik ve Robust Uyarlamalarının Yüz Tanıma Uygulamaları. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 12, 49–63.
[34] Özdamar, K. 2009. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, 7. Baskı, Kaan Kitabevi, Eskişehir.
[35] Özdamar, K. 2002. Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi–1. 4. Baskı, Kaan Kitabevi, Eskişehir, 686 s.
[36] Poole, R. W. 1974. An Introduction to Quantitative Ecology. McGraw–Hill, Inc., New York, 532 s.
[37] Breiman, L., Friedman, J. H., Olshen, R., Stone, A. C. G. 1984. Classification and Regression Trees. Wadsworth International Group, Belmont, California, USA, 319 s.
[38] Araújo, M. B., Pearson R. G., Thuiller W., Erhard M. 2005. Validation of species–climate impact models under climate change. Global Change Biology, 11, 1504-1513.
[39] Özkan, K., Şenol, H., Başayiğit, L., Gülsoy, S., Mert, A. 2006. Buldan batı dağlık bölgesinde Saçlı meşenin (Quercus cerris L. var. cerris) yayılışını sınırlandıran faktörler. Buldan Sempozyum Bildirileri, Cilt 2, Aydoğdu Ofset, Ankara, 589-594.
[40] Şentürk, Ö., Gülsoy, S., Tümer, İ., 2014. Aydınca Yöresi (Amasya) Ormanlarında Saçlı Meşe (Quercus cerris L.) Türünün Dağılımı İle Yetişme Ortamı Faktörleri Arasındaki İlişkileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 13-21.
[41] Judd, W. R., Huber, C. 1962. Correlation of Rock Properties by Statistical Methods", Int. Symp. On Mining Res. (Ed. G. Clarke), Pergamon, Oxford, Sayı 2, 621-648.
[42] Anonim, 2016. Anakayaların Toprak Verme Özellikleri ve Ağaçlandırma Açısından Yorumlanması, AGM Etüt ve Proje Şube Müdürlüğü, http://www.cem.gov.tr/erozyon/Files/moduller/etutproje/sunumlar/ANAKAYALAR.pdf, Erişim Tarihi: 17.04.2016