İbrahim İbrahim ABUBAKAR, Fuzuli YAĞMURLU

Isparta Güneyindeki Tersiyer Kaya Birimlerinin Petrol Olanaklarının Araştırılması (GB-Türkiye)

Çalışma alanı GB-Türkiye’de Isparta Açısı olarak bilinen bir coğrafik yapının batı bölgesindeki Kışla Köyü ile Yazır Köyü (Isparta – Burdur) arasında yer almaktadır. Sahada otokton ve allokton birimler gözlenir. Kretase – Jura yaşlı, Beydağları kireçtaşları ile Akitaniyen yaşlı Yazır kireçtaşları ve Burdigaliyen yaşlı Ağlasun Formasyonu bölgenin en önemli otokton kaya birimlerini oluşturur. Bunların tümü, yörede Pliyo-Kuvaterner yaşlı Gölcük volkanitleri ve Kuvaterner yaşlı güncel sedimanlar tarafından üzerlenmektedir. Çalışma bölgesinde yer alan allokton birimler, Antalya naplarına ait Isparta Çay Formasyonu ile bunlara eşlik eden ofiyolitik kayalardan oluşur. Yörede Ağlasun Formasyonunun üzerine bindirmeli bir dokanak ile gelen, Eosen yaşlı Isparta Filişi (Kayiköy Formasyonu), çalışma bölgesinin diğer önemli allokton birimini oluşturur.İnceleme alanında yer alan bu birimlerin yayılımları ve birbirleri ile olan dokanak özellikleri incelenerek bölgenin yer altı jeolojik yapısı ortaya çıkarılmıştır. Çalışma alanında geniş yayılım gösteren ve organik maddece zengin özellik sunan Yazır ve Ağlasun Formasyonları bölgenin en önemli petrol anakayası niteliğindeki kaya birimleridir. Diğer taraftan resifal özellikteki Yazır Kireçtaşları içerdiği yaygın gözenekli yapısı ile yörenin en önemli hazne kaya özelliğine sahip birimini oluşturur.Örnekler üzerinde yapılan petrografik incelemeler sonucunda, Yazır kireçtaşlarının daha çok bağlamtaşı ve istiftaşı özelliğine sahip oldukları saptanmıştır. Benzer şekilde, Beydağları kireçtaşları vaketaşı ve çamurtaşı olarak sınıflandırılmıştır. Ağlasun Formasyonu içindeki kumtaşları büyük bölümü ile feldispatik litarenit ve litarenitten oluşmaktadır.Bölgede hazne kaya özelliği gösteren Yazır kireçtaşları ortalama olarak % 10 ile % 16.4 mertebesinde gözeneklilik içerir. Bu kireçtaşındaki gözeneklerin büyük bölümü sekonder kökenli olup daha çok, çatlak ve kovuk (vuggy) porozite yaygındır.

Anahtar Kelimeler:

Isparta güneyi, Petrol jeolojisi; Fasiyes değişimi; GB-Türkiye

PDF

___

[1] Akbulut, A., 1980. Eğirdir Gölügüneyinde Çandır (Sütçüler – Isparta) yöresindeki Batı Toroslar’ın Jeolojisi. Türkiye Jeoloji Kurultay Bülteni, 23, 1, 1-10.
[2] Altunsoy, M. 1999. Organic geochemical characteristics of the Miocene Yazır limestones in the Southern Isparta. Geol. Bull. of Turkey 42:51–62.
[3] Bozcu, A. ve Yağmurlu, F., 2001. Correlation of sedimentary units in the Western Taurides from the point of petroleum geology. 4 th International Symposium on Eastern Mediterranean Geology, Isparta, Turkey, Proocedings, pp. 139-148.
[4] Compton, R. R. (1985). Geology in the field: John Wiley and son, Inc. p.398, New York.
[5] De Graciansky, P. C. 1972. Recherches Ge´ologiques dans le Taurus Lycien Occidental.The `se Doctorat d’Etat, Universite´de Paris-Sud, Orsay, France.
[6] Demirtaşlı, E., 1977. Petroleum potential of the Taurus Belt.Turkish Petroleum Congress, pp.55-61.
[7] Dilek, Y., and Rowland, J., 1993, Evolution of conjugate passive margin pairs in Mesozoic Southern Turkey. Tectonics, vol. 12, p. 954-970.
[8] Dumont, J.F., 1976. Isparta kıvrımı ve Antalya naplarının orijini; Torosların Üst Kretase tekonojenezi ile oluşumuş yapısal düzeninin büyük bir dekroşman, transtorik arazıyla ikiye ayrılması varsayımı. M.T.A Enst. Dergisi, sayı 86, sayfa 56-67.
[9] Dunham, R. J., (1962). Classification of carbonate rocks according to depositional texture. In: Ham, W.E. (ed.), Classification of carbonate rocks: American Association of Petroleaum Geologist Memoir, p. 108-121.
[10] Flecker, R. M.,Poisson,A.&Robertson, A. H. F. 2005. Facies and palaeogeographic evidence for the Miocene evolution ofthe Isparta Angle in its regional eastern Mediterranean context. Sedimentary Geology, 173, 233– 276.
[11] Farinacci, A. ve Yeniay, G.1986.Biostratigraphy and event-analysis of the Cenomanian-Maastrichtian carbonates of the Bey Dağları (western Taurus, Turkey). Geologica Romana25, 257-284.
[12] Farinacci, A. ve Köylüoğlu, M. 1982. Evolution of the JurassicCretaceous Taurus shelf (southern Turkey). Boletino della Società Paleontologica Italiana 21, 267-276.
[13] Folk, R. L., (1962). Sperctral subdivision of limestone types. In: Ham, W.E. (ed.), Classification of carbonate rocks: American Association of Petroleaum Geologist Memoir 1, p.62-84.
[14] Gutnic, M., Monodo., poisson, A. ve Dumont, J.F. 1979. Géologie des Taurides occidentale (Turquie).Mémoires de la Société Géologique de France137, 1-112.
[15] Gutnic M, ve Poisson A. 1970. Un dispositif remarquable des chaı ˆnes tauriques dans le sud de la courbure d’Isparta (Turquie me´ridionbale). Comptes Rendus Acade´mie des Sciences, Paris270: 672–675.
[16] Gültekin, M.C. 1986. Batı Toroslar Beydağı Otokton Birliğindeki Beydağı Formasyonunun Senomaniyen Yaşlı Karbonat Dizilimlerinin Mikrofasiyesleri, Çökelme Ortamları, Karbonat Çökelme Modeli ve Diyajenezi.Turkish Petroleum Corporation (TPAO) Report No: 930. [in Turkish, Unpublished].
[17] Kamacı, Z., Özgür, N., Yağmurlu, F., Sarı, C., Şenturk, M., Öksüm, E. ve Çiftçi, C., (2009). Isparta güneyinde bulunan Kışla dom yapısının jeolojik, jeokimysal ve jeofizik yötemlerle incelenmesi (106y186 nolu) Tübitak Projesi (Tamamlandı-2009)
[18] Marcoux, J. 1970. Age carnien des termes effusifs du cortege ophiolitique des nappes d’Antalya (Taurus lycien oriental, Turquie). Comptes Rendus de l’Académie des Sciences, Paris, 271, 285-287.
[19] Monod, O. 1977. Recherches géologiques dans le Taurus occidental au sud de Beysehir (Turquie). Thèse de Doctorat d’Etat, Univ. Paris-Sud Orsay (unpubl.)
[20] Naz, H., Alkan, H. ve Erk, S. 1992. Facies and sequence characteristics of the Late Cretaceous-Palaeocene drowning on the west Taurus carbonate platform, S. W. Türkiye. Abstracts of the 9th Petroleum Congress of Turkey, 121-134.
[21] Özgül, N., 1976 . Torosların bazı temel jeolojik özellikleri: TJK Bülteni, cilt 19,sayı 1.
[22] Özyeğin, G., Köylüğlu, M., Kuru, F. ve Kırıcı, S.1985. Beydağları Otoktonu Kretase ve Tersiyer Yaşlı Birimlerin Mikropaleontolojileri ve Fasiyesleri. Turkish Petroleum Corporation (TPAO) Report No: 808. [in Turkish, Unpublished].
[23] Poisson, A., Yağmurlu, F., Bozcu, M., Şentürk, M., 2003. New insights on the tectonic Setting and Evolution Around the Apex of the Isparta Angle (SW Turkey), Geological Journal, The Isparta Angle, SW Turkey, Volume 38, No.3-4, p.191-398, Wiley I.S., United Kingdom
[24] Poisson, A. 1984. The extension of the Ionian trough into southwestern Turkey. . In: Dixon, J.E. and Robertson, A.H.F. (eds). The geological evolution of the Eastern Mediterranean. Geol: Soc. London Spec. Publ. 17, 241-250.
[25] Poisson, A., Akay, E., Dumont, J.F., Uysal, Ş., 1984.The Isparta Angle: a Mesozoic paleorift in the Western Tuarides: Geology of the Taurus Belt. (Ed. by O. Tekeli and C. Göncüoğlu),11-26, Ankara.
[26] Poisson, A., 1977. Evolution paleogeographique du masif des Bey Dağları SI: VI. Ege bölgeleri jeolojisi kollokyumu-İzmir,Bildiri özetleri, s. 85-86.
[27] Poisson, A., 1977. Recherches geologiques dans les Taurides occiedentales (Turquie): these, I’Unıversite de Paris-sud, Orsay, s. 795.
[28] Poisson, A. 1967. Données nouvelles sur le Crétacé superieur et le Tertiaire du Taurus au NW d’Antalya (Turquie). Compte Rendu Academie Sciences, Paris264, 2443-2446.
[29] Robertson, A.H.F., 1993. Mosozoic-Tertiary sedimentary and tectonic evolution of Neotethyan carbonate platforms, margins and small ocean basins in the Antalya Complex, southwest Turkey: Spec. Publs. Int. Ass. Sediment, 20, 415- 465.
[30] Robertson, A.H.F., Dixon, J.E., 1984. Introduction: aspects of the geological evolution of the Eastern Mediterranean. In: Dixon, J.E., Robertson, A.H.F. (Eds.), The Geological Evolution of the Eastern Mediterranean. Geol. Soc. London Spec. Publ. 17, 1–74.
[31] Robertson, A.H.F. and Woodcock, N.H 1984. The SW segment of the Antalya complex, Turkey, as a Tethyan Mesozoic-Tertiary continental margin. In: Dixon, J.E. and Robertson, A.H.F. (eds). The geological evolution of the Eastern Mediterranean. Geological Society London Spec. Publ. 17, 251-271.
[32] Sagular, E. Ve Görmüş M., (2009). Isparta yöresindeki Kretase-Tersiyer denizel tortullarında taşınmış nannofosil ve foraminifer bulguları. Yerbilimleri, 30 (2), 83–103s Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Dergisi.
[33] Sarı, B. 1999. Biostratigraphy of the Upper Cretaceous Sequences in the Korkuteli Area (Western Taurides). MSc Thesis, Dokuz Eylül University, Izmir-Turkey.
[34] Sari B. ve Özer S. (2002). Upper Cretaceous Stratigraphy of the Bey Dağları Carbonate Platform, Korkuteli Area (Western Taurides, Turkey), Turkish Journal of Earth Sciences (Turkish J. Earth Sci.), Vol. 11, pp. 39 –59.
[35] Şenel, M., 1984.Discussion on the Antalya nappes. In: Geology of the Taurus belt. (Ed. by O. Tekeli and C. Göncüoğlu), 41-51, Ankara.
[36] Vrielynck, B., Bonneau, M., Danelian, T., Cadet J.P. ve Poisson A. (2003). New insights on the Antalya Nappes in the apex of the Isparta Angle: the Isparta Çay unit revisited. John Wiley & Sons, Geol. J. Ltd. 38: 283–293.
[37] Waldron, J.W.F., 1984. Evolution of carbonate platforms on a margin of the Neotethys ocean: Isparta angle, south-western Turkey. Eclogae Geol. Helv. 77, 553–581.
[38] Woodcock, N.H., Robertson, A.H.F., 1982. Wrench and thrust tectonics along a Mesozoic–Cenozoic continental margin: Antalya Complex, SW Turkey. J. Geol. Soc. London 139, 147–163.
[39] Yağmurlu F., Özgür, N., Görmüş, M., Pınar,A., Kamacı, Z., Şentürk, M.,Şener, E. ve Uysal, K. (2009). Investigation of active seismotectonic features and seismic hazards of the southernpart of Aegean-Peloponnisos-plate in the area between Burdur and Muğla, SW Turkey. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Ankara final raporu (proje no: 105y365).
[40] Yağmurlu,F., Savaşcın, Y. and Ergun, M.,1995, Relation of alkaline volcanism and active tectonism within the evolution of Isparta Bend, SW-Turkey: International Earth Sciences Colloquium on Aegean Regions 9-14 October 1995 Güllük, Izmir-Turkey, Abstracts, p.58.