Ozan SOYKAN

Türkiye balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği sektöründeki iş kazalarının istatistikleri üzerine bir analiz; 2013-2019 dönemi

Bu çalışma Türkiye’deki balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği sektörünü iş sağlığı ve güvenliği istatistikleri açısından bütünsel ve paydaşları özelinde değerlendirmek ve Türkiye’deki iş sağlığı ve güvenliği istatistikleri ile kıyaslayarak sektörünün durumunu ortaya koymak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği sektöründe yıllık ortalama 312 (±147,6) kaza olduğu, bunların 2,14 (±1,57)’ünün sürekli iş göremezlik ve 1,57 (±1,51)’sinin ölümle sonuçlandığı tespit edilmiştir. Türkiye’deki genel kaza sıklığı, ölümlü kaza sıklığı, sürekli iş göremezlik kaza sıklığı ve iş kazası sıklık hızı sırasıyla 2211,8 (±574) 103,6 (±13,4), 5,88 (±2,41) ve 8,36 (±1,93) olarak hesaplanırken balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliğinde bu değerler sırasıyla 3579,1 (±1549,3) 175,65 (±152,34), 240,67 (154,62) ve 13,65 (±5,84) olarak bulunmuştur. 2019 yılında Türkiye’deki ölümlü kaza oranı genel olarak %0,27 bulunmuş, maden sektöründe %0,34, inşaatta %0,77, nakliyede %0,80 olarak tespit edilmiştir. Balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliğinde ise bu oran %1 olarak hesaplanmıştır. Denizlerde yapılan avcılık ve yetiştiricilik faaliyetlerinde tatlı sulardakilere göre daha fazla iş kazası ve ölümlü kaza olduğu tespit edilmiştir. Denizlerde yapılan avcılık ve yetiştiricilik faaliyetleri ile tatlı sularda yapılan avcılık faaliyetlerinde yaşanan iş kazası sayısı ve iş kazası sonucu geçici iş göremezlik süreleri arasındaki farkın da önemli olduğu saptanmıştır (p<0,05). Yetiştiricilik sektöründe meydana gelen ölümlü iş kazası sayısının ise avcılığın 4 katından fazla olduğu bulunmuştur. Balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliğinin tahmin edilenden çok daha riskli bir sektör olduğu ortaya konmuştur. Mevcut durumun iyileştirilmesi için birtakım değerlendirme ve öneriler ortaya konsada, sistemsel ve gücünü mevzuattan alan bir yaklaşımın daha efektif olacağı düşünülmektedir. Bu yüzden, balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliği ekonomik faaliyet koluna ait tüm alt çalışma alanlarına ait tehlike sınıflarının “çok tehlikeli” sınıfa yükseltilmesi uygun bir yaklaşım olacaktır. Bu sayede sektör çalışanlarının mesleki riskler konusunda aldıkları eğitim süresi artacak, sektörde çalışan İSG profesyonellerinin unvan ve sayıları artarak daha nitelikli bir uzmanlaşma gerçekleşecek, kontrol ve denetim faaliyetlerinin daha sıklaşması sağlanmış olacaktır.

An analysis on the statistics of occupational accidents in Turkish fisheries and aquaculture sector; 2013-2019 period

This study was carried out to make a holistic evaluation on the occupational health and safety (OHS) of fisheries and aquaculture sector with its subsectors and to reveal the actual situation of fisheries and aquaculture sector by comparing relevant OHS statistics reported in Turkey. Annual average of accidents in the fisheries and aquaculture sector was found to be 312 (± 147.6), of which 2.14 (± 1.57) resulted in permanent incapacity and 1.57 (± 1.51) of them with fatality. While general incidence rate, fatal incidence rate, permanent incapacity incidence rate and work accident frequency rate were calculated as 2211.8 (±574) 103.6 (±13.4), 5.88 (±2.41) ve 8.36 (±1.93), these values for fisheries and aquaculture sector were determined to be 3579.1 (±1549.3) 175.65 (±152.34), 240.67 (154.62) ve 13.65 (±5.84), respectively. In 2019, the fatal accident rate in Turkey was found to be 0.27% in general, 0.34% in the mining sector, 0.77% in construction and 0.80% in transportation. This ratio was calculated as 1% in the fisheries and aquaculture sector. It was determined that there were more work accidents and fatal incidents in fisheries and aquaculture activities in the seas than in fresh water. Difference between number of work accidents and the duration of temporary incapacity as a result of work accidents in fisheries and aquaculture activities in marine and fresh waters were also significant (p<0.05). Number of fatal accidents in aquaculture sector was found to be more than 4 times than in fisheries. It was determined that the all types of incident rates, work accident frequency rates and fatality rates per work accident in fisheries and aquaculture sector were higher than that of Turkey in general. Evaluation of occupational accidents in the fisheries and aquaculture activity was found to be riskier than expected. Although some evaluations and suggestions are put forward to reduce the number of accidents and the severity of these accidents, a systematic and legislative approach will be more effective. Therefore, it would be a suitable approach to raise the hazard classes of fisheries and aquaculture economic activity to the “very dangerous” class. In this way, the training period of the sector employees on occupational risks and the titles and numbers of OHS professionals working in the sector will be increased, a more qualified specialization will be realized, and control and audit activities will be more frequent.

PDF

___

Akyol, O., Ceyhan, T. & İçlik, M.A. (2016). A preliminary study on occupational health and accidents in İzmir fish market workers (in Turkish with English abstract). Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 33(2): 109-112. DOI: 10.12714/egejfas.2016.33.2.03
Akyüz, K.C., Akyüz, İ., Tugay, T., & Gedik, T. (2016). Orman ürünleri sanayi sektöründe iş kazası istatistiklerine genel bir bakış. Düzce Üniversitesi Ormancılık Dergisi, 12(2), 66-79.
Aydın, H. (2016). Türkiye’de kültür balıkçılığı potansiyeli ve akuakültür sektörünün ekonomiye katkısı. International Congress of Management Economy and Policy, Proceedings Book, İstanbul, Turkey,
Aydoğan, Ö. (2020). Su ürünleri sektöründe karşılaşılan is hastalıkları ve meslek hastalıkları. Karaelmas İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 4(1), 55- 64. DOI: 10.33720/kisgd.558324
Bayraktar, B., Uyguçgil, H. & Konuk, A. (2018). Türkiye madencilik sektöründe iş kazalarının istatistiksel analizi. Bilimsel madencilik dergisi, 57, 85-90. DOI: 10.30797/madencilik.493212
Ceylan, H. (2014). Türkiye'de inşaat sektöründe meydana gelen is kazalarının analizi. Uluslararası Muhendislik Arastirma ve Gelistirme Dergisi, 6(1), 1-6. DOI: 10.29137/umagd.346068
Doğanyılmaz Özbilgin, Y. & Tok, V. (2017). Investigation of Mersin Bay trawl fishermen’s safety at sea awareness. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 34(2), 139-144. DOI: 10.12714/egejfas.2017.34.2.04
Ergin, H. (2016). Hazır giyim mağazacılık sektöründe iş kazaları ve çözüm önerileri: Örnek bir uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Eurostat European Commission, (2013), “European Statistics on Accidents at Work (ESAW)- Summary Methodology”, Eurostat Methodologies & Working Paper, 2013 Edition.
FAO (2020). The State of World Fisheries and Aquaculture 2020. Sustainability in action. Rome. DOI: 10.4060/ca9229en
Goetsch, D. L. (2010). Occupational safety and health. Pearson India. Güllüoğlu, E.N., & Taçgın, E. (2018). Türkiye tekstil sektöründe istihdam ve is kazalarının analizi. Tekstil ve Mühendis, 25(112), 344-354. DOI: 10.7216/1300759920182511208
Güllüoğlu, E. N., & Güllüoğlu, A. N. (2019). Türkiye’de metal sektöründe meydana gelen iş kazalarının analizi. International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 31(1), 70-82. DOI: 10.7240/jeps.486478
Gülşahi̇n, A., Ceri̇m, H. & Soykan, O. (2020). Su ürünleri mühendisliği’nde donanımlı dalışın iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 8(1), 94-101. DOI: 10.29130/dubited.544781
Harrington, J.M., Gill, F.S., Aw, T.C., Gardiner, K. (1998). Occupational Health; 4th Edition, 1998.
Holen, S. M., Utne, I. B., Holmen, I. M., & Aasjord, H. (2018). Occupational safety in aquaculture–Part 2: Fatalities in Norway 1982–2015. Marine Policy, 96, 193-199. DOI: 10.1016/j.marpol.2017.08.005
ILO (2010). Handbook for improving living and working conditions on board fishing vessels. Switzerland: International Labor Office.
ILO (2018). Fisheries. Alıntılanma adresi: http://www.ilo.org/global/industriesand-sectors/shipping-ports-fisheries-inland waterways/fisheries/lang-- en/index.htm (15.02.2018)
Jensen, O. C., Petursdottir, G., Holmen, I. M., Abrahamsen, A., & Lincoln, J. (2014). A review of fatal accident incidence rate trends in fishing. International maritime health, 65(2), 47-52. DOI: 10.5603/IMH.2014.0011
Kalkınma Bakanlığı, 2014. Su ürünleri özel ihtisas komisyonu raporu. ISBN 978-605-4667-67-3 YAYIN NO: KB: 2871 - ÖİK: 721
Kaplan, I.M.& Kite-Powell, H.I. (2000). Safety at sea and fisheries management: fishermen's attitudes and the need for co-management. Marine Policy, 24, 493-497.
Karadağ E. 2010. Türk İnşaat Sektörünün İş Güvenliği Açısından Risk Analizi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 167 s. İzmir.
Köken, S., Ceyhan, T. & Tosunoğlu, Z. (2019). Dalyan balıkçılığının iş sağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 36(2), 171-179. DOI: 10.12714/egejfas.2019.36.2.09
Mert, B., & Ercan, P. (2014). Su ürünleri sektöründe iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının değerlendirilmesi. Türk Bilim Araştırma Vakfı Dergisi, 7(4), 16-27.
Myers, M. L. and Durborow, R. M. (2012). Aquacultural safety and health, health and environment in aquaculture. In E. Carvalho (Ed.), ISBN: 978- 953-51-0497-1, InTech, Available from: http://www.intechopen.com/books/health-and-environment-in-aquaculture/aquacultural-safety-andhealth
Özveri, M. (2018). Türkiye'de meslek hastalıkları alanında yaşanan hukuki açmazlar. Çalışma ve Toplum, 57(2), 749-786.
Pfeiffer, L. & Gratz, T. (2016). The effect of rights-based fisheries management on risk taking and fishing safety. Proceedings of the National Academy of Sciences, 113 (10): 2615-2620. DOI: 10.1073/pnas.1509456113
SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu), (2016). 2016 İstatistik Yıllıkları, SGK Yayını, Ankara, 2016.
Soykan O. (2018). Risk assessment in industrial fishing vessels by L type matrix method and its usability. Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 35(2), 207-217. DOI: 10.12714/egejfas.2018.35.2.15
T.C. Resmi Gazete. (2012). 28509 Sayılı, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği. 26.Aralık.2012. Alıntılanma adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=16909&MevzuatTur=9 &MevzuatTertip=5
TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu), 2020. Su Ürünleri İstatistikleri 2020, Ankara.
Ulukan, U. (2016). Balıklar, Tekneler ve Tayfalar: Türkiye’de Balıkçılık Sektöründe Çalışma ve Yaşam Koşulları, Çalışma ve Toplum, 1, 115- 142.
Watterson, A. (2018). Aquaculture/occupational safety: towards healthy work. Samudro report no:79. 5 pp.