OTLUKBELİ GÖLÜ ÇEVRESİNDE TRAVERTEN BİRİKİM ŞEKİLLERİ

Fırat Nehri’nin bir kolu olan Karasu Irmağı’nın yukarı havza kesiminde birçok yerde traverten yüzeylenimlerine rastlamak mümkündür. Hiç şüphesiz bu traverten alanlarından Otlukbeli Gölü çevresi traverten birikim şekilleri açısından zengindir. Otlukbeli İlçe merkezi kuzeybatısında Sazlar Dere vadisinde yer alan Otlukbeli travertenleri 1837- 1935 metre yükseltileri arasında vadinin batı yamacında yüzeylenir. Ofiolitli melanj üzerinde çökelmiş olan travertenlerin kalınlığı 20 metre kadardır. Oluşum tipi bakımdan bir traverten set gölü olan Otlukbeli Gölü’nün batı ve güneybatısındaki alanda traverten sırtları, traverten konileri ve traverten bacaları gelişmiştir. Traverten sahasında NE-SW, NW-SE, N-S ve E-W doğrultusunda uzanan, 11-150 metre uzunluğunda 26 traverten sırtı harita üzerine işaretlenmiştir. Otlukbeli Gölü’nün oluşumuna sebep olan sırt, sahadaki uzunluğu en fazla olan traverten sırtıdır. Aktif haldeki sırtın batısında su çıkışı devam etmektedir. Traverten sırtları yörenin aktif tektoniği hakkında önemli bilgiler vermektedir. Traverten sırtlarındaki yarıkların NE-SW, NW-SE ve N-S yönde yoğunlaşması bölgede etkin olan sıkışma tektoniğinin bir sonucudur. Alanda bu tektonik yapılarla uyumlu 84 adet traverten konisi, 14 adet traverten bacası tespit edilmiştir. Bu traverten bacalarının ve konilerinin büyük bir kısmı sırtların üzerinde yer alırlar. Bütün traverten koni ve bacalarında traverten çökelimi sona ermiştir. Koniler, 10 cm ile 3 metre arasında değişen yüksekliğe sahiptirler. Taban çapları ise 50 cm ile 25 metre arasında değişim gösterirler. Traverten çökelimi, Otlukbeli Gölü’nün oluşumuna neden olan traverten sırtı ve çevresinde sınırlı bir alanda sürmektedir. Diğer yerlerde ise traverten birikimi sona ermiş olup, üzerinde karstik aşınım şekillerinden dolinler ve delikli lapyalar gelişmiştir. Otlukbeli travertenleri jeomorfolojik miras niteliği taşımaktadır. Sahadaki travertenler birikim şekillerinden koni ve bacaların bir kısmı, bu coğrafi değerin tespit edilmesine kadar tahrip edilmiştir. Yüzbinlerce yılda oluşan bu birikim şekillerin etkin koruma altına alınarak turizme kazandırılması gerekmektedir.

___

  • Akdeniz , N., Şahintürk , Ö. ve Yakar , H., 1997, “ Pulur Bölgesinin Stratigrafisi ve Tektoniği (Bayburt - Doğu Pontidler) ” , MTA Dergisi 119, 1 - 22, Ankara. Akkan , E. ve Tuncel , M., 1990, “ Bilinmeyen Bir Doğal Anıt: Otlukbeli Gölü ” , Coğrafya Araştırmaları Dergisi, Atatürk Kül. Dil ve Tar. Yük. Kur., Coğrafya B il. ve Uyg. Kolu , C. 1, Sayı 2, Ankara. Alpman , N., 1966, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri Sıcak Su Kaynakları, İçmeleri ve Maden Sularının Teknik Envanteri , MTA Der.rap.no.4069, yayımlanmamış, Ankara. Altunel , E., 1996, “ Pamukkale Travertenlerinin Morf olojik Özellikleri, Yaşları ve Neotektonik Önemleri ” , MTA Dergisi 118, 47 - 64, Ankara. Gedik , A., 2008, “ Kemah - Erzincan - Çayırlı Yöresi Tersiyer Birimlerinin Jeolojisi ve Petrol Kaynak Kaya Özellikleri ” , MTA Dergisi , 137, 1 - 26, Ankara. Keskin , İ., 2016, 1/10 0 000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları Serisi Trabzon - H43 Paftası, MTA Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.