OSMANLI’NIN SON DÖNEMİNDE BİR BALKAN ŞEHRİ İPEK

İpek, Kuzey Arnavutluk Alplerinin eteklerinde Metohija Ovası kenarında yer alan bir şehirdir. Ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu net olmayan bu antik şehir XIII. yüzyıl sonlarında Sırp Başpiskoposluğu’nun merkezidir ve 1346’da Patriklik derecesine yükseltilmiştir. Eski Sırp Krallığı zamanından beri bir din ve kültür merkezi olan İpek, II. Mehmet döneminde Osmanlı hakimiyetine alınmış ve bu tarihten XIX. yüzyıla kadar bazen nahiye bazen de kaza merkezi olarak idare edilmiştir. Tanzimat döneminde Üsküp ve Niş eyaletleriyle Manastır vilayeti içinde yer aldıktan sonra en son Kosova vilayeti dahilinde oluşturulan İpek sancağının merkezi olmuştur. Bu makalede XIX. yüzyılda özellikle de Tanzimat sonrasında Osmanlı kurum ve kuruluşlarında ve toplumsal yapıda gerçekleştirilmeye çalışılan değişim ve dönüşümün İpek’teki yansımaları, kazanın ekonomik ve sosyal durumu ve Osmanlı hakimiyetinden çıkış süreci değerlendirilmeye çalışılacaktır.

___

  • Başbakanlık Osmanlı Arşivi: - Babıali Evrak Odası ( BEO .) - Dâhiliye Nezareti Islahat (DH.TMIK.S) . - Dâhiliye Nezareti İdare (DH.İD.) - Hariciye Tercüme Odası (HR.TO .) - İrade Dâhiliye (İ.DH .) - İrade Meclis - i Mahsus (İ.MMS .) - İrade Meclis - i Vala (İ.MVL .) - Meclis - i Vâlâ (MVL .) - Rumeli Müfettişliği Kosova Evrakı (TFR.1.KV .) - Sadaret Mektubi Kalemi Mühimme (A.MKT.MHM.) - Sadaret Umum Vilayat Evrakı (A.MKT.UM.) - Şura - yı Devlet Mülkiye (ŞD.MLK .) - Teftişat - ı Rumeli Evrakı Jandarma Müşiriyet ve Kumanda (TFR.1.AS.) - Yıldız Perakende Evrakı Arzuhal Jurnal (Y.PRK.AZJ .) - Yıldız Perakende Evrakı Dahiliye Nezareti Maruzatı (Y.PRK.DH .)