Türkiye'de sosyalleştirme'den sağlıkta dönüşüme sağlık harcamaları

Giriş: Sağlık hakkı, en temel insan haklarının başında gelir (İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi madde 25). Kaynaklar sağlık sektöründe, öbür sektörlerde olduğu gibi sınırlıdır. Bu çalışmada amaç, sosyalleştirmeden sağlıkta dönüşüme Türkiyedeki sağlık harcamalarını öbür ülke örnekleriyle karşılaştırarak incelemektir. Gereç ve Yöntem: Bu araştırma, Türkiyede sağlık harcamalarını 1961den başlayarak günümüze dek inceleyen retrospektif boyutlu tanımlayıcı bir çalışmadır. Bulgular: Sosyalleştirmeden günümüze toplam sağlık harcamaları sürekli olarak, 2002 yılı ve sonrası ise Gayri Safi Yurt İçi Hasıla artış hızını aşarak büyümüştür. Ayakta sağaltım hizmetlerinde özel sektör cari sağlık harcamaları, kamunun 2,3 katına ulaşmıştır. 1997de tedavi hizmetlerinin Sağlık Bakanlığı bütçesine oranı %39,2 ile temel sağlık hizmetlerinin oranına (%38,8) yakınken, 2006 yılında bu oran sırasıyla %66,7ye karşılık %24,3tür. 2011de Sosyal Güvenlik Kurumunun sağlık harcamalarının %38,8ini ilaç gideri oluşturmuştur. Türkiyede 2001den 2007ye dek eşdeğer ilaç pazarı %30 düzeylerinde kalmış olup; belirgin artış görülmemiştir. 2010-2012 döneminde eşdeğer ilaç pazarı Türkiyede %40lara yaklaşmıştır. Sonuç: Türkiye, kamusal ağırlıklı ulusal bir sağlık sistemini benimsemelidir. Sağlık harcamalarını azaltmak için koruyucu sağlık hizmetlerine öncelik verilmelidir. İlaç giderlerindeki gereksiz artışı önlemek için eşdeğer (jenerik) ilaçların yazımı ve temel ilaçların akılcı kullanımı sağlanmalıdır.

Health expenditures in Turkey from socialization of health care to health reforms

ntroduction: Right to health is one of the leading basic human rights (The Universal Declaration of Human Rights, article 25). Resources are limited in the health sector as well as other sectors. The aim of this study is to analyze the health expenditures in Turkey from socialization of health services to health reforms, in comparison to other country examples Material and Method: This study is a descriptive study with retrospective dimensions, analyzing the health expenditures in Turkey from 1961 up to the present time. Results : Health expenditures have increased continuously and rapidly in time and tend to increase faster than the growing rates of the gross domestic product since 2002. Currently private health expenditures are 2.3 times more than the public services at out-patient health care. The percentage of the expenditures of the curative services to the health ministry budget was 39.2% in 1997, close to the level of primary health care services, which was 38.8%. The same percentages were 66.7% and 24.3% respectively in 2006. Drug expenditures were 38.8% of the total Social Security Institution health expenditures in 2011. In Turkey, the generic drug market has remained at the 30% levels with no conspicuous increases from 2001 to 2007. However, the generic market has approached 40% during the 2010-2012 period. Conclusion: Turkey should adopt a national health system which is based on public services. For decreasing health expenditures, preventive health services should be prioritized. Generic drug prescribing and rational use of essential drugs must be provided for avoiding irrational increases in drug expenditures.

PDF

___

1.The Universal Declaration of Human Rights. Article 25. The United Nations. Erişim 20.11.2008, http://www.un.org/en/documents/udhr/ index.shtml#a25
2. How well do health systems reform? In: The World Health Report 2000 Health systems: improving performance. Geneva: The World Health Organization Publications; 2000. p. 24.
3.Özbay H, Öncül HG, Gökçimen M, Arı HO, Mollahaliloğlu S. Sağlık sektörü finansmanı. İçinde: Mollahaliloğlu S, Hülür Ü, Yardım N, Özbay H, Çaylan AK, Ünüvar N, Aydın S editörler. Türkiyede sağlığa bakış 2007. Ankara: Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü; 2007. s. 178-209.
4.Türkiye Cumhuriyeti 1961 Anayasası. Erişim 07.11.2008, www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa61.htm
5.Türkiye Cumhuriyeti 1982. Erişim 07.03.2008. http://www.tbmm.gov.tr/Anayasa.htm
6.Eşdeğer İlaç Broşürü. İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Erişim 08.06.2013, http://www.ieis.org.tr/asp_sayfalar/ index.asp?menuk=15&sayfa=405
7.Eşdeğer İlaç Kullanım Genelgesi. T.C. Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü. Erişim 18.06.2009.
8.OECD Health Data 2008. June 2008.
9.Sağlıkta yeni dönem. İçinde: Akdağ R, Aydın S, Demirel H editörler. İlerleme Raporu-Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı. Ankara: Sağlık Bakanlığı; 2008. s. 108.
10.OECD Health Data 2009, November. Erişim 08.04.2011.
11 . Sağlık ekonomisi ve finansmanı. İçinde:Mollahaliloğlu S, Kosdak M, Eryılmaz Z editörler. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2008. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları; 2010. s. 123.
12.Sağlık ekonomisi ve finansmanı. İçinde: Bora Başar B, Güler C, Eryılmaz Z, Yentür GK, Pulgat E. T. C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011. 1. Baskı. Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları; 2012. s.143-58.
13.Briefing note OECD Health Data 2010. Erişim 08.06.2013,http://www.oecd.org/els/health- systems/45586601.pdf
14. T. C. Sağlık Bakanlığı Yataklı Tedavi Kurumları İstatistik Yıllığı 2007.
15.T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü 2001 Yılı İstatistik Yıllığı. Erişim 14.11.2008, http://www.saglik.gov.tr/TR/dosyagoster. aspxDIL=1&BELGEANAH=9413& DOSYAISIM=t2_3.htm
16.T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Çalışma Yıllığı 2006. Erişim 14.11.2008, www.saglik.gov.tr/TR/istatistik/2006/ Tablo2-3-4.htm
17. Sosyal Güvenlik Kurumu 2008 Eylül bülteni. Erişim 06.06.2013, http://www.sgk.gov.tr/wps/wcm/ connect/280552804bb73f54b199b7 c31cd955d8/2008_eylul.xls?MOD=AJPERES
18.Sosyal Güvenlik Kurumu 2011 İstatistik Yıllığı. Erişim 08.06.2013, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/ tr/kurumsal/istatistikler
19. The World Bank, Gross Domestic Product (GDP) 2007. Erişim 24.11.2008, http://siteresources.worldbank.org/ DATASTATISTICS/Resources/GDP.pdf
20. IMS HealthReports Global Prescription Sales Grew 6.4Percent in 2007,to $712 Billion. News Releases. Erişim 24.11.2008, www.imshealthcanada.com/ims/ portal/front/articleC/0,2777,6025_ 3665_83763126,00.html
21. Eşdeğer ilaç. İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Erişim 29.11.2008, http://www.esdegerilac.com /asp_sayfalar/index.asp?menuk=16&sayfa= 705#1,
22. İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası. Erişim 29.11.2008, http://www.ieis.org.tr/asp_sayfalar/index. asp?menuk=10&sayfa=100
23.5283 Sayılı Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Sağlık Birimlerinin Sağlık Bakanlığına Devredilmesine Dair Yasa. Erişim 30.12.2008, http://rega.basbakanlik.gov.tr/main.aspx? home=http://rega.basbakanlik.gov.tr/eskiler/ 2005/01/20050119m1.htm&main=http:// rega.basbakanlik.gov.tr/eskiler/2005/01/ 20050119m1.htm
24. Declaration of Alma-Ata International Conference on Primary Health Care, Alma-Ata, USSR, 6-12 September 1978. World Health Organization. http://www.who.int/publications/ almaata_declaration_en.pdf
25.Maliyet Etkililik Final Rapor. Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet - Etkililik Projesi. Ankara: RSHMB Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü; 2004. s. 231.
26.Beşeri İlaç Sanayi Çalışma Grubu Raporu. 2007- 2013 9. Kalkınma Planı (2007-13) İlaç Sanayi Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara: T.C. Başbakanlık DPT yayınları; 2007. s. 32-76.