COVID-19 Hastalığı ve Hemşirelik Bakımında Örnek Bir Model: Olgu Sunumu

Pandemi olarak ilan edilen Covid-19 enfeksiyonu ile ilgili her geçen gün morbidite ve mortalite oranları yükselmektedir. Kaynağı henüz netlik kazanmamış olan virüsün en önemli özelliği hızlı bir şekilde damlacık yoluyla ve temas ortamından insandan insana yayılmasıdır. Covid-19, başta akciğerler olmak üzere beyin, böbrek, karaciğer gibi birçok organı etkileyebilmektedir. Yetişkinlerde klinik tablo soğuk algınlığından bronşit, pnömoni, ağır akut solunum sıkıntısı sendromu ve ölümle sonuçlanan çoklu-organ yetmezliğine kadar değişebilmektedir. Klinik tablonun yanı sıra sosyal, mesleki, ekonomik ve psikolojik olarak da insanları etkilemektedir. Birçok salgında olduğu gibi Covid-19’da da, uygun bakımı verme, doğru müdahalelerde bulunma, gerekli psikososyal desteği sağlama, hasta/hasta yakınlarına eğitim verme, hasta haklarını savunma ve doğru sağlık davranışlarının kazandırmada hemşirelere önemli görevler düşmektedir. Henüz tam aydınlatılamamış olan bu hastalıkta yapılacak tedavi ile birlikte verilecek hemşirelik bakımı, hastanın konforu ve yaşam kalitesi için büyük önem taşımaktadır. Hemşirelik bakımının sistemli ve bilimsel bir yaklaşımla gerçekleştirilebilmesi için hemşirelik modellerine dayandırılması dolayısıyla hemşirelik sürecinin bir hemşirelik modeli ile birlikte kullanılması gerekmektedir. Covid-19 tanılı bir hastayı Yaşam Aktivitelerine Dayalı Hemşirelik Modeli doğrultusunda değerlendirmek, hemşirelik tanıları, girişimleri ve sonuçları doğrultusunda verilen hasta bakımının; bu hastaların semptom kontrolü, yaşam aktiviteleri, uyumu, konfor ve yaşam kalitesini artırmaya yönelik bakımına katkı sağlayacağı, ayrıca hemşirelik sürecinin kullanımına örnek olacağı düşünülmektedir.

COVID-19 Disease and an Exemplary Model in Nursing Care: Case Report

Declared a pandemic, morbidity and mortality rates relating to the Covid-19 infection are increasing day by day. The origin of the virus remains unclear and the most important characteristics of the virus are that it spreads person-to-person very fast through aerosol droplets and touching, thereby resulting in affecting masses in a short span of time. Covid-19 damages several organs such as, the brain, the kidneys, the liver, and especially the lungs. In adults, the clinical picture may vary from common cold to bronchitis, pneumonia, severe acute respiratory syndrome, and fatal multiple organ dysfunction. Besides the clinical picture, it also affects people socially, professionally, economically, and psychologically. As in many outbreaks, nurses have many important roles during Covid-19 pandemic as well such as providing proper care, proper medical attention, and necessary psychosocial support, educating patients and patients’ relatives, protecting patient rights, and promoting proper healthy behaviours. As not fully known yet, in this disease, nursing care together with the treatment is highly important for the comfort of the patient and the quality of life. To be able to conduct a systematic and scientific approach to nursing care, nursing process must be applied together with a nursing model since it is based on nursing models. It is thought that to assess a Covid-19 patient in accordance with Nursing Model Based on Activities of Daily Living, in other words, to give patient care following the nursing diagnoses, attempts, and outcomes, will contribute to the patients’ symptom control, living activities, adaptation, comfort, and care to increase quality of life, and will serve as an example to the application of nursing process.

___

1. Archived: WHO timeline - COVID-19. World Health Organization. Accessed June 30, 2020 at https://www.who.int/news-room/detail/08-04-2020- who-timeline—-covid-19
2. World Health Organization coronavirus disease (COVID19) dashboard. World Health Organization. Accessed December 22, 2020 at https://covid19.who.int
3. TC Sağlık Bakanlığı COVID-19 bilgilendirme sayfası. TC Sağlık Bakanlığı. Accessed December 22, 2020 at https://covid19.saglik.gov.tr/
4. Lu Q, Shi Y. Coronavirus disease (COVID-19) and neonate: What the neonatologist need to know. J Med Virol 2020;1-4.
5. Zhu N, Zhang D, Wang W, Li X, Yang B, Song J, et al. A novel coronavirus from patients with pneumonia in China. N Engl J Med 2020;382:727-733
6.Cabeça TK, Granato C, Bellei N. Epidemiological and clinical features of human coronavirus infections among different subsets of patients. Influenza Other Respir Viruses 2013;7:1040-7.
7.McIntosh K. Coronavirus disease 2019 (COVID-19): Epidemiology, virology, clinical features, diagnosis, and prevention. Accessed April 20, 2020 at https://www.uptodate.com/contents/coronavirusdisease-2019-covid-19-epidemiology-virology-clinicalfeatures-diagnosis-and-prevention
8. Wu D, Wu T, Liu Q, Yang Z. The SARS-CoV-2 outbreak: What we know. Int J Infect Dis 2020;94:44-8.
9. TC Sağlık Bakanlığı. COVID-19 (SARS-CoV-2 Enfeksiyonu) Rehberi. T.C. Sağlık Bakanlığı. Accessed May 02, 2020 at https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/rehberler/ COVID-19_Rehberi.pdf
10. Guan WJ, Ni ZY, Hu Y, Liang WH, Ou CQ, He JX, et al. Clinical characteristics of coronavirus disease 2019 in China. N Engl J Med 2020;382:1708-20.
11. Laboratory testing for coronavirus disease 2019 (COVID-19) in suspected human cases: interim guidance. World Health Organization. Accessed March 2, 2020 at https://apps.who.int/iris/handle/10665/331329
12. Velioğlu P. Hemşirelikte kavram ve kuramlar. İstanbul: Alaş Ofis; 2012.
13. Atabek Aştı T. Hemşirelik esasları uygulama rehberi. İstanbul: Akademi Yayın ve Basıncılık; 2020.
14. Kacaroğlu Vicdan A, Gülseven Karabacak B, Ecevit Alpar Ş. 2012-2014 NANDA-I hemşirelik tanılarının yaşam aktivitelerine dayalı hemşirelik modeline göre sınıflandırılması. Journal of Human Sciences 2015; 12(2): 1626-36.
15. Coronavirus COVID-19 (SARS-CoV-2). Johns Hopkins Medicine. Accessed May 12 2020 at https://www.hopkinsguides.com/hopkins/view/Johns_ Hopkins_ABX_Guide/540747/all/ Coronavirus_COVID_19__SARS_CoV_2_
16. Zhou F, Yu T, Du R, Fan G, Liu Y, Liu Z, et al. Clinical course and risk factors for mortality of adult inpatients with COVID-19 in Wuhan, China: a retrospective cohort study. Lancet 2020;395(10229):1054-62.
17. Uğraş Dikmen A, Kına HM, Özkan S, İlhan M. COVID19 epidemiyolojisi: pandemiden ne öğrendik. J Biotechnol and Strategic Health Res 2020;1(Özel Sayı):29-36.
18. Wilkinson JM, Barcus L. Pearson hemşirelik tanıları el kitabı. Ankara: Pelikan Yayınevi; 2020.
19. Gammon J. Analysis of the stressful effects of hospitalisation and source isolation on coping and psychological constructs. Int J Nurs Pract 1998;4(2): 84- 96.
20. Brooks S, Webster R, Smith L, Woodland L, Wessely S, Greenberg N, et al. The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. Lancet Psychiatry 2020;395(10227):912-920.
21. Memikoğlu O, Genç V. COVID-19. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi; 2020.p.49,153.
22. Atabek Aştı T, Karadağ A. Hemşirelik esasları bilgiden uygulamaya: kavramlar-ilkeler-beceriler. İstanbul: Akademi Yayınevi; 2019.
23. Li XY, Du B, Wang YS, Kang HYJ, Wang F, Sun B, et al. The keypoints in treatment of the critical coronavirus disease 2019 patient (2). Zhonghua jiehe he huxi zazhi. 2020;43(4):277-81.
24. Chen N, Zhou M, Dong X, Qu J, Gong F, Han Y, et al. Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: A descriptive study. Lancet 2020;395:507-13.
25. Tian Y, Rong L, Nian W, He Y. Gastrointestinal features in COVID‐19 and the possibility of faecal transmission. Aliment Pharmacol Ther 2020;51(9):843-51.
26. Thomas P, Baldwin C, Bissett B, Boden I, Gosselink R, Granger CL, et al. Physiotherapy management for COVID-19 in the acute hospital setting: Recommendations to guide clinical practice. Physiotherapy management for COVID-19. J Physiother 2020;66(2):73-82.
27. Adhanom GT. Addressing mental health needs: an integral part of COVID-19 response.World Psychiatry 2020;19(2):129‐30.
28. Chen T, Wu D, Chen H, Yan W, Yang D, Chen G, et al. Clinical characteristics of 113 deceased patients with coronavirus disease 2019: retrospective study. BMJ 2020;368:m1091.
29. Salluh J, Wang H, Scheider B, Nagaraya N, Yenokyan G, Serafim RB, et al. Outcome of delirium in critically ill patients: systematic review and meta analysis. BMJ 2015;350:h2538.
30.Huang Y, Zhao N. Generalized anxiety disorder, depressive symptoms and sleep quality during COVID19 outbreak in China: A web-based cross-sectional survey. Psychiatry Res. 2020; 288:112954.