Şeval KAYĞUSUZ, Hakan Ramazan ŞENSES, Tuna USLU

FUTBOLCULARIN PSİKOLOJİK PERFORMANS PROFİLLERİNİN ANTRENÖRLERİ İLE İLİŞKİLERİNE YÖNELİK KULLANDIKLARI METAFORLAR İLE KARŞILAŞTIRILMASI

Egzersiz ve sporda gösterilen performans, bireylerin egzersiz ve spor ortamında göstermiş olduğu fizyolojik, biyomekanik ve psikolojik etmenleri içerir. Bireylerin optimal performansına ulaşması için ise yalnızca fizyolojik yetilerinin değil, psikolojik yetilerinin de geliştirilmesi gereklidir. Bunun için öncelikle bireyin kendini tanıması gerekmektedir, ancak kişinin kendini tanıması çaba isteyen ve derinlemesine bireysel çalışma gerektiren bir süreçtir. İlgili alanyazında, bireylerin kendilerini nasıl algıladıklarını anlamanın bir yöntemi performans profillemisidir. Ancak bireyleri sadece bilinçli tutum ve davranışları şekillendirmez. Bunun yanında sosyal kimliğin, kişilik özelliklerinin ve bilinç altının da bireylerin ortaya koydukları performans üzerinde önemli etkileri bulunmaktadır. Arka plandaki bu özellikleri inceleyebilmek için, serbest çağrışımla bireylerin kendilerinin dahi hemen tanımlayamadıkları düşüncelerinin incelenmesi gerekmektedir. Bu çalışma, U17 futbol liginde forma giyen amatör sporcuların kendi performans profilleri ile antrenörlerine yönelik kullandıkları metaforları karşılaştırarak, sporcular hakkında derinlemesine bir betimleme yapmayı amaçlamaktadır. Tasarımda nitel araştırma deseni kullanılmış ve yüz yüze görüşme yöntemi tercih edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, U17 futbol liginde oynayan ve ortalama 3 yıl deneyime sahip olan amatör futbolculardan oluşmaktadır. Metaforların ve öz değerlendirmelerin analizinde, nitel analiz programı ve performans profili prosedürü kullanılmıştır. Sonuçta, sporculardan elde edilen veriler doğrultusunda ortaya çıkarılan metafor modellemesi ile her katılımcı için ayrı ayrı oluşturulan performans profillerinde bulunan 12 kavram arasında ilişki olup olmadığı tartışılmıştır. Katılımcıların konsantrasyon, kararlılık, stres, cesaret, liderlik, iletişim, kaygı, zihinsel hazırlık, motivasyon, mücadele, özgüven, hedef belirleme kavramlarının; antrenörleri ile olan ilişkileri ve antrenörlerinin kendilerini nasıl yönlendirdiğinden etkilendiği ve bu durumun optimal performanslarına etki ettiğine dair bulgulara ulaşılmıştır. Sporcuların kendilerini algılama biçimleriyle antrenörleri ile aralarındaki ilişkinin psikolojik derinliğinin, etkileşim halinde olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Performans profillemesi, metafor içerik analizi, antrenör-sporcu ilişkisi, spor psikolojisi

PDF

___

Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri SPSS uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
Asakawa, K. (2004). Flow experience and autotelic personality in Japanese college students: How do they experience challenges in daily life? Journal of Happiness studies, 5(2), 123-154. doi: 10.1023/B:JOHS.0000035915.97836.89
Aşçı, F. H., Çağlar, E., Eklund, R. C., Altıntaş, A., Jackson, S. (2007). Durumluk ve sürekli optimal performans duygu durum-2 ölçekleri'nin uyarlama çalışması. Spor Bilimleri Dergisi, 18(4), 182-196.
Butler, R.J., Hardy, L. (1992). The performance profile: Theory and application. The Sport Psychologist, 6, 253-264. doi: 10.1123/tsp.6.3.253
Butler, R. (1997). Performance profiling: Assessing the way forward. Sports Psychology in Performance, 33-48.
Butler, R. J., Smith, M., Irwin, I. (1993). The performance profile in practice. Journal of Applied Sport Psychology, 5, 48-63. doi: 10.1080/10413209308411304
Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. New York: Harper & Row, 1st ed, s: 71-95. Dale, G.A., Wrisberg, C.A. (1996). The use of a performance profile technique in a team setting: Getting the athletes and coach on the ‘Same Page’. The Sport Psychologist, 10, 26-277. doi:10.1123/tsp.10.3.261
Doyle, J., Parfitt, G. (1997). Performance profiling and construct validity. The Sport Psychologist, 11, 411-425. doi: 10.1123/tsp.11.4.411
D’Urso, V., Petrosso, A., Robazza, C. (2002). Emotions, perceived qualities, and performance of rugby players. The Sport Psychologist, 16, 173-199.
Erkal, M. (1992). Sociological view of sport. Istanbul: Filiz Publisher; 97-130.
Gould, D., Udry, E. (1994). Psychological skills for enhancing performance: Arousal regulation strategies. Medicine and Science in Sports and Exercise, 26, 478–485. doi: 10.1249/00005768-199404000-00013
Gürbüz, S., Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe-Yöntem-Analiz. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Hanin, Y. L. (1997). Emotions and athletic performance: Individual Zones of Optimal Functioning model. European Yearbook of Sport Psychology, 1, 29-72.
Hanin, Y. L. (2000). Emotions in sport. Champaign, Illinois: Human Kinetics.
Hanin, Y. L., Stambulova, N. B., Lukkarila, J., Tummavuori, M. (2000). Performance related states: A metaphoric description. A paper presented at the 5th Annual Congress of the European College of Sport Science, Finland, Jyväskylä.
Hanin, Y. L., Stambulova, N. B. (2002). Metaphoric description of performance states: An application of the IZOF model. Sport Psychologist, 16(4), 396-415.
İkizler, C., Karagözoğlu, C. (1997). Sporda başarının psikolojisi. İstanbul: Alfa Basın Yayın Dağıtım.
Jones, G. (1993). The Role of performance profiling in cognitive behavioral interventions in sport. The Sport Psychologist, 7, 160-172.
Karaçam, S., Aydın, F. (2014). Ortaokul öğrencilerinin teknoloji kavramına ilişkin algılarının metafor analizi. Gaziantep University Journal of Social Scieses. 13(2), 545-572.
Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
Kelly, G.A. (1955). The psychology of personal constructs. Vols. I ve II. New York: Norton.
Kivikanvas J.M. (2006). Psychophysiology of flow experience: an explorative study. Yüksek lisans tezi, Helsinki Üniversitesi, Spor Psikolojisi Bölümü.
Mackenzie, B. (2003). Performance profiling. (WWW) Erişim adresi: https://www.brainmac.co.uk/perprofil.htm (13/05/2019).
Miles, M.B., Huberman, A.M. (1994). Qualitative data analysis (2. baskı). Thousand Oaks, CA: SAGE.
Moneta GB. (2004). The flow experience across cultures. Journal of Happiness Studies, 5(2), 115–121.
Murphy, S. M., Jowdy, D. P. (1992). Imagery and mental practice. In T. S. Horn (Ed.), Advances in sport psychology, 221–250.
Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323‐ 343.
Ravizza, K. (2010). Increasing awareness for sport performance. In J.M. Williams (Ed.), Applied sport psychology: Personal growth to peak performance 6, 189-200.
Vanak, M. J. (1970). Brajit; Psychology and the superior athlete. London.
Weston, N.J.V., Greenlees, I.A., Thelwell, R.C. (2010). Applied sport psychology consultant perceptions of the usefulness and ımpacts of performance profiling. International Journal of Sport Psychology, 41, 360-368.
Weston, N.J.V., Greenlees, I.A., Thelwell, R.C. (2011). Athlete perceptions of the ımpacts of performance profiling. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 9, 173-188.
Yıldırım, A., Şimşek, H. (2005). Qualitative research methods in social sciences. Ankara: Seçkin Publishing.