Bizans'ın Çöküşü, Osmanlı'nın Yükselişi: Tarihsel Romanda Fetih Öncesi (1875-2020)

Türk edebiyatında İstanbul’un fethini ele alan romanların geçmişi, Türk romanının mazisi kadar eskidir. İlki 1875’de yayımlanan Süleyman Musli romanıyla başlayan fetih romancılığı, Tanzimat ve II. Meşrutiyet dönemlerinde devam etmiş, Cumhuriyet’ten itibaren Tek Parti, Demokrat Parti dönemlerinde de ele alınmış ve 1970’lardan itibaren gayet nitelikli ürünlerle zirveye çıkmıştır. 2000’lerden itibaren ilkede yaşanan siyasal ve toplumsal dönüşüme paralel olarak fethe duyulan alakayı para kazanma aracı olarak gören bir zümre de oluşmuş ve ortaya piyasa romanı olarak nitelendirebileceğimiz ürünler de çıkmıştır. Nihayetinde fetih meselesi, hangi dikkat ve malumat seviyesinde olursa olsun, herkesin ilgisini çeken popüler bir konudur. Bu çalışmada, kurgusal metinlere yansıyan yönüyle hem Osmanlı Devleti ve toplumu bakımından hem de Bizans Devleti ve genel olarak Hristiyan dünyası bakımından fethin öncesine yönelik değerlendirmeler yapılacaktır. Surların her iki tarafında yaşanan siyasi, askerî ve ekonomik koşular ve bunların insani ve sosyolojik süreçler bağlamında romanlara yansımasıyla ilgili tahliller, fethe giden süreci daha iyi anlamamıza vesile olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

: Fatih, Mehmet II, İstanbul, fetih, roman

PDF

___

1. Çalışmamıza Konu Olan Romanlar (Yayın Sırasına Göre)
Ahmet Mithat, (1875). Hüseyin Fellah. İstanbul: Kırkanbar Matbaası.
Ahmet Mithat, (1877). Süleyman Muslî. İstanbul: Kırkanbar Matbaası.
Namık Kemal, (1880). Cezmi, İnkılap Yayınevi, 1992 (ilk yayım yılı 1880).
Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi, (1908). Öksüz Turgut. İstanbul.
Moralızâde Vassaf Kadri, Şimal Rüzgârları, (Haz: Zeki Taştan), Akçağ Yayınları. Ankara 2006 (ilk yayım yılı 1915)
Tepedenlioğlu, Nizamettin Nazif (1928-1930). Kara Davut. İstanbul: Türkiye Matbaası.
Sepetçipğlu, Mustafa Necati (1980). Ebem Kuşağı. İstanbul: İrfan Yayınevi.
Sepetçioğlu, Mustafa Necati (1980). Sabır. İstanbul: İrfan Yayınevi.
Sepetçioğlu, Mustafa Necati, M N. (1980). Gece Vaktinde Gündönümü. İstanbul: İrfan Yayınevi.
Boyunağa, Ahmet Yılmaz (1985). Korkusuz Cengâver. İstanbul.
Gürsel, Nedim (1995). Boğazkesen-Fatih’in Romanı. İstanbul
Coral Mehmet (1998). Bizans’ta Kayıp Zaman. İstanbul: Doğan Kitap.
Coral, M. (1999). Konstantiniye’nin Yitik Günceleri. İstanbul: Doğan Kitap.
Erman, Murat (1998). Beyazateş Adası. İstanbul: Telos Yayınları.
Kongar, Emre (1999). Hocaefendinin Sandukası. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Çıracıoğlu, Vecdi (1999). Kara Büyülü Uyku. İstanbul: Can Yayınları.
Hüseyin Latif (2008). İstanbul Düşerken. İstanbul: Bizim Avrupa Yayınları.
Akman, Beyazıt (2012). Dünyanın İlk Günü. İstanbul: Epsilon Yayınları.
Ahmet Ümit, (2012). Sultanı Öldürmek. İstanbul: Everest Yayınları.
Altınyelekçioğlu, Ceyhun (2012). Güneşin İmparatoru Fatih. İstanbul: Artemis Yayınları.
2. Konuyla İlgili Alan Çalışmaları ve Metodolojik Kaynaklar
Argunşah, Hülya (1990). Türk Edebiyatında Tarihi Roman, Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Argunşah, Hülya (2002). “Tarihî Romanın Yükselişi”, Hece (Türk Romanı Özel Sayısı), S. 65-67.
Çelik, Yakup (2002). “Tarih ve Tarihî Roman Arasındaki İlişki”, Bilig, S. 22, s. 65-67.
Dayanç, Muharrem (2009). “Yeni Türk Edebiyatı Kaynağı Olarak Tarih ve Tarihî Eleştiri”, Turkish Studies, C. IV.
Doğanay, Mehmet (1998). Ahmed Midhat Efendi’nin Romanlarında İstanbul, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
Göğebakan, Turgut (2004). Tarihsel Roman Üzerine. Ankara: Akçağ Yayınları.
Kara, Halim (2012). Osmanlının Edebi Temsili: Türk Romanında Fatih. İstanbul: Hat Yayınları.
Lukacs, György (2008). Tarihsel Roman (Çev. İsmail Doğan). Ankara: Epos Yay.
Taştan, Zeki (2005). “Türk Romanında İstanbul’un Fethi ve Fatih”, Türk Edebiyatında İstanbul’un Fethi ve Fatih. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
Türkeş, Ömer (2002). “Romana Yazılan Tarih”, Toplum ve Bilim, S. 91.
Uğurcan, Sema (1995). “Ahmet Mithat Efendi’nin Romanlarında Tarih ve Medeniyet”, Türk Dili Dergisi
Wellek, Rene-Warren, Austin, (1983). Edebiyat Biliminin Temelleri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.