Türkiye'de Sosyoloji Ders/El Kitaplarında Sosyoloji ve Felsefe Tasavvuru
Bu yazıda, 1920’lerden bu yana Türkiye’de yayımlanmış sosyoloji ders kitapları üzerinde yapılan bir incelemenin sonuçları aktarılmaktadır. Sosyoloji ve sosyolojik yöntem konusunda, ders kitaplarında şu ortak noktaların öne çıktığı tespit edilmiştir: monist bir sosyoloji kurgusu; sağduyu bilgisi ve bilimsel bilgi arasında oluşturulan karşıtlık; sosyolojik bilginin birikimsel bir süreç içinde geliştiği şeklinde bir disiplin tarihi; objektif ve doğal bir gerçeklik olarak toplum tasavvuru; tümevarımsal bir yöntem ve araştırma anlayışı; yöntem ve empirik verinin birbirinden bağımsız olduğu şeklinde bir önkabul; kavramsal temsillerin empirik veriye tekabül ettiği şeklinde bir bilgi teorisi ve nihayet felsefeden bağımsızlaştırılmış bir sosyoloji söylemi.
The Representation of Sociology and Philosophy in Text/Course Books in Turkey)
In this article, the results of an analysis on Sociology course books published in Turkey since 1920 are presented. The following common points are found to stand out in course books concerning Sociology and sociological methodology. Imagination of a Monist sociology; the opposition formed between the knowledge of common sense and scientific knowledge; a history of discipline that sociological information has developed in an accumulative process; the representation of society as an objective and natural reality; the concept of an inductive method and research; a presumption that method and empirical knowledge are independent from each other; a theory of knowledge that conceptual representations correspond to empirical data and an discourse of sociology finally becoming independent from philosophy.
___
- Necmettin Sadık (Sadak), Bonafis M., İçtimaiyat, İstanbul, 1927
- Mehmet Saffet, Muasır Avrupa İçtimaiyatı, Kanaat Kütüphanesi Yayını, İstanbul, 1933
- Mustafa Namık, İçtimaiyat Nedir? Tefeyyüz Kütüphanesi, İstanbul, 1933
- İ. Hakkı Baltacıoğlu, Sosyoloji, Sebat Basımevi, İstanbul, 1939
- Hilmi Ziya Ülken, İçtimaî Doktrinler Tarihi, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 148, İstanbul, 1941
- Hilmi Ziya Ülken, Sosyoloji, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1943
- Hamdi Akverdi, Toplumbilim Dersleri, Ankara, 1944 Hilmi Ziya Ülken, Sosyolojiye Giriş, Üçler Basımevi, İstanbul, 1947
- Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, İçtimaiyat/Metodoloji Nazariyeleri (3.Kitap), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1950
- Hilmi Ziya Ülken, Sosyoloji Problemleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları: No: 628, İstanbul, 1955
- Selâhaddin Demirkan, Tecrübî Sosyolojiye Giriş, Ankara, 1958
- Mehmet Taplamacıoğlu, Genel Sosyoloji, Ankara Üniversitesi Basımevi, 1961
- Tahir Çağatay, Günün Sosyolojisine Giriş, A.Ü. D.T.C.F. Yayınları: 136, Ankara, 1968
- Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, İçtimaiyat Dersleri (1.Cilt), İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1971
- Ekrem Altay, Yeni Sosyoloji, Ticaret ve Turizm Yüksek Öğretmen Okulu Yayınları: 16, Ankara, 1971
- Âmiran Kurtkan, Genel Sosyoloji, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları: No.373, İstanbul, 1976
- Oğuz Arı, Sosyoloji Ders Notları, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1976
- Nihat Nirun, Zeki Erdoğmuş, Sosyoloji (1. Kitap), YAYKUR Açıköğretim Dairesi, Ankara, 1976
- Nihat Nirun, Sosyoloji (2.Kitap), Yaygın Yükseköğretim Kurumu, Ankara, 1977
- Mine Tan, Toplumbilime Giriş, A.Ü. Eğitim Fakültesi Yayınları No:97, Ankara, 1981
- Emre Kongar, Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1981
- Altan Eserpek, Sosyoloji, A.Ü.D.T.C.F. Yayınları No: 303, Ankara, 1981
- Nurettin Şazi Kösemihal, Sosyoloji Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1982
- Doğan Ergun, Sosyoloji ve Tarih, Der Yayınları, İstanbul, 1982
- Seha L.Meray, Toplum Bilim Üzerine, Hil Yayınları, İstanbul, 1982
- Sulhi Dönmezer, Sosyoloji, Savaş Yayınları, Ankara, 1982
- Barlas Tolan, Toplum Bilimlerine Giriş, Savaş Yayınları, Ankara, 1983
- Doğan Ergun, 100 Soruda Sosyoloji El Kitabı, Gerçek Yayınevi, İstanbul, 1984
- Doğu Ergil, Toplum ve İnsan/ Toplumbilimin Temelleri, Turhan Kitabevi, Ankara, 1984
- Baykan Sezer, Sosyolojinin Ana Başlıkları, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 3217, İstanbul, 1985
- Eyyüp Sanay, Genel Sosyoloji Dersleri, Gazî Üniversitesi Basın-Yayın Yüksekokulu Yayınları No:2, Ankara, 1985
- Sibel Armağan, İbrahim Armağan, Toplumbilim, Barış Yayınları/Fakülteler Kitabevi, İzmir, 1988
- Ülgen Oskay, Sosyolojik Düşünce Tarihi (Cilt:1), Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No:55, İzmir, 1990
- Enver Özkalp, Sosyolojiye Giriş, Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları No: 87, Eskişehir, 1990
- Özer Ozankaya, Toplumbilim, Cem Yayınevi, İstanbul, 1991
- Enver Özkalp, Levend Kılıç (Ed.), Sosyoloji, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 300, Eskişehir, 1992
- Baykan Sezer, Sosyolojide Yöntem Tartışmaları, Sümer Kitabevi Yayınları, İstanbul, 1993
- Mahmut Tezcan, Sosyolojiye Giriş, Ankara, 1993
- Önal Sayın, Sosyolojiye Giriş, Üniversite Kitapları, İzmir, 1994
- Enver Özkalp, Faruk Kocacık, Davranış Bilimlerine Giriş, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 75, Eskişehir, 1995
- Yılmaz Güneş, Sosyoloji Dersleri (Alternatif Ders Kitapları), Denge Yayınları, İstanbul, 1996
- Mustafa E. Erkal, Sosyoloji (Toplumbilim), Der Yayınevi, İstanbul, 1997
- Faruk Kocacık, Toplumbilim (Ders Notları), Sivas, 1997
- Sâmi Şener, Sosyoloji (Sosyal Bilimlere Alternatif Yaklaşım), İnkılâb Yayınları, İstanbul, 1998 Sami Güven, Toplumbilim, Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa, 1999
- Mustafa Aksoy, Sosyal Bilimlere ve Sosyolojiye Giriş, Alfa Yayınları, İstanbul, 2000
- İsmail Doğan, Sosyoloji/Kavramlar ve Sorunlar, Sistem Yayınları, İstanbul, 2000
- Zeki Arslantürk, Tayfun Amman, Sosyoloji/Kavramlar- Kurumlar-Süreçler-Teoriler, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2000
- Azmi Genç, Sosyoloji (Mektupla Yükseköğretim/Mektup No: 5-6-7), Güneş Matbaacılık, Ankara, 1975
- Liseler İçin Yazılan Sosyoloji Ders Kitapları
- Malike Uz, Asım Uz, Filozofi- Mantık-Toplumbilim- Ruhbilim, Işık Matbaası, İstanbul
- Mehmet İzzet, İçtimaiyat (Lise Kitapları: III. Sınıf), Devlet Matbaası, İstanbul, 1933
- Necmettin Sadak, Toplumbilim-Sosyoloji (Lise Kitapları), Millî Eğitim Basımevi, İstanbul, 1937
- Sosyoloji/Hulâsâ ve El Kitabı (Lise: II), Muallim Ahmet Halit Kitabevi, İstanbul, 1941-1942
- Cemil Sena Ongun, Felsefe ve Sosyoloji, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1943
- Halil Nimetullah Öztürk, Toplumbilim, Marifet Basımevi, İstanbul, 1944
- Hazım Berge, Sosyoloji, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul, 1947
- Hâtemi Senih Sarp, Sosyoloji, İnkılâp ve Aka Kitabevleri, İstanbul, 1958
- Osman Pazarlı, Sosyoloji, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1960
- Belkis Emre, Genel Sosyoloji, Matbaacılık Okulu, İstanbul, 1962
- Hasan Olalı, Sosyoloji ve Genel Ekonomi Dersleri, İzmir, 1965
- İbrahim N. Özgür, Yeni Sosyoloji Dersleri, Arif Bolat Kitabevi, İstanbul, 1967
- Nurettin Topçu, Sosyoloji (Lise Üçüncü Sınıf), Yaylacık Matbaası, İstanbul, 1968
- A. Rahmi Ercan, Sosyoloji (Kız Enstitüleri İkinci Sınıflar İçin), Kardeş Matbaası, Ankara, 1968
- Ekrem Altay, Sosyoloji (Lise Kitapları), İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1973
- Âmiran Kurtkan, Sosyoloji (Lise Ders Kitapları), Millî Eğitim Basımevi, İstanbul, 1980
- Mehmet Ağaroğlu, Sosyoloji (Sağlık Meslek Lisesi Ders Kitabı), Yeni Asya Yayınları Tic. ve San. A.Ş., İstanbul, 1990
- Mehmet Yüksel, Sosyoloji I (Liseler İçin/Ders Geçme ve Kredi Sistemine Göre), Doğan Yayıncılık, Ankara, 1994
- Mehmet Yüksel, Sosyoloji II (Liseler İçin/Ders Geçme ve Kredi Sistemine Göre), Doğan Yayıncılık, Ankara, 1994
- Fatma Keskin, Havva Sönmezoğlu, Sosyoloji, Yüncü Yayınları, 1996
- Atamer Erol, Uğur Eke, Sosyoloji (Liseler İçin Ders Kitabı), Pasifik Ders Kitapları A.Ş., 1997
- Mehmet Yüksel, Sosyoloji (Sağlık Meslek Liseleri İçin Ders Kitabı), Hâtiboğlu Yayınevi, Ankara, 1997
- Selman Erdem, Sosyoloji (Liseler İçin Ders Kitabı), Fil Yayınevi, İstanbul, 1997
- Nihat Nirun, Alev Öner, Nurten Baykurt, Sosyoloji (Lise:III), Türk Tarih Kurumu Basımevi/Devlet Kitapları, Ankara, 1988
- Emine Yamanlar, Sosyoloji (Lise Sosyoloji Ders Kitabı), Bem Koza/Eğitim, Basım, Yayın San.Tic.Ltd.Şti., 1998
- Metin Öztürk, Mustafa Kemal Coşkun, Sosyoloji (Liseler İçin Ders Kitabı), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1999
- Özer Ozankaya, Sosyoloji (Liseler İçin), Doğan Yayıncılık, Ankara, 1999
- Sosyoloji Teksirleri
- İbrahim Yasa, Toplum Bilim (Ders Notları), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Ankara, 1967
- Enver Daldal, Sosyoloji (Ders Notları), İzmir Karataş Gazetecilik Özel Yüksekokulu, İzmir, 1971
- Rahmi Çobanoğlu, Sosyoloji Dersleri, (Teksir), 1972
- Tayfun Amman, Sosyolojiye Giriş (Ders Notları), Dumlupınar Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyoloji Bölümü, 1996–1997
- Ömer Aytaç, Sosyolojiye Giriş I-II (Ders Notları), Cumhuriyet Üniversitesi, 1997–1998.
- ISSN: 1300-5642
- Yayın Aralığı: 2
- Başlangıç: 1987
- Yayıncı: Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Türkiye Cumhuriyeti'nin Sosyolojik Temelleri
Jews of Izmir: Transformation of Businessman Identity
Islamism as an Ideology of Modernization
Türkiye'de Sosyoloji Ders/El Kitaplarında Sosyoloji ve Felsefe Tasavvuru
Futbol Sahaları ve Spor Salonlarındaki Hak İhlalleri ve Taraftarlar Üzerindeki Etkisi