Vergilendirilebilir Gelir ve Gelir Vergisinde Üniter Yapıyı Bozan Uygulamalar1

Vergilendirilebilir gelir, vergi sistemlerinin özünü oluşturmaktadır. Vergilendirmede etkinliği sağlayabilmek açısından vergilendirilebilir gelirin kapsamının belirlenmesi, üzerinde durulması gereken önemli konulardan biridir. Vergilendirilebilir gelirin belirlenmesinde "kaynak teorisi" ve "safi artış teorisi" olmak üzere iki teori bulunmaktadır. Uygulamaya bakıldığında vergilendirilebilir gelirin belirlenmesinde ülkelerin farklı teorileri esas aldıkları görülmektedir. Gelir vergisi sistemleri ise üniter, sedüler ve bileşik gelir vergisi sistemleri şeklinde sınıflandırılmaktadır. Gelir vergisi sistemlerinde kaynak ve safi artış teorileri esas alınarak vergilendirilebilir gelir belirlenmektedir. Türkiye'de üniter gelir vergisi sistemi uygulanmakla birlikte, kimi uygulamaların sistemden sapmalara neden olduğu ve üniter yapıya ters düştüğü görülmektedir. Bu uygulamaların kapsamının aşırı derecede genişlemesi vergi sisteminin erozyona uğramasına, vergiye gönüllü uyum konusunda isteklerin azalmasına, vergi gelirlerinin düşmesine, mükellef haklarının zedelenmesine neden olmaktadır. Çalışmada gelir ve vergilendirilebilir gelir kavramları üzerinde durulmuştur. Vergilendirilebilir gelirin ideal sınırlarını belirlemek açısından üniter gelir vergisi sistemine ters düşen uygulamalara değinilerek, bunların sonuçları üzerinde durulmuş ve sistemi etkinleştirici çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır

Taxable Income and the Practices Disrupting the Structure of Global System in Income Tax

Taxable income is the essence of the tax system. Determining the scope of taxable income is one of the important subject to be emphasized for providing the efficiency in taxation. There are two theories deal with determination of taxable income: "Source Theory" and "Net Increasing Theory". In practice, countries base on different theories in determining taxable income. Income tax systems are classified as global, schedular and mixed income tax systems. Taxable income is determined basis of source and net increasing theories in income tax systems. Although the global tax system is applied in Turkey, it is observed that some practices cause deviations from the system and contrary to global structure. The excessive expansiyon of the scope of this practices cause damage the tax system, decline in tax revenues, reduce the desire about voluntary tax compliance and violate the rights of taxpayers. In this study, it is focused on the concepts of income and taxable income. Besides, it is examined the practices caused deviations from global tax system for determining the ideal limits of taxable income and it is focused on the results of the deviations from global tax system and it is offered the solutions in this study

PDF

___

Aksoy, Ş. (1998), Kamu Maliyesi, Filiz Kitabevi, İstanbul.
Arslan, M. (2012), Türk Vergi Sistemi, Nobel Yayınevi, Ankara.
Bayraklı, H.H. (2000), "Gelir Vergisi Kanununda Gelir Kavramı ve Sapmalar", Mevzuat Dergisi, 3(36), Aralık, _____http://www.mevzuatdergisi.com/2000/12a/02.htm>, 15.09.2015.
Bulutoğlu, K. (1976), Türk Vergi Sistemi, Fakülteler Matbaası, İstanbul.
Burns, L. & R. Krever (1998), "Individual Income Tax", in: Tax Law Design and Drafting, ed. Victor Thuronyi, Volume: 2, Chapter: 14, International Monetary Fund, 1-67.
Ecevit, Ö. (2011), "GVK Geçici Md. 67 Kapsamındaki Kazançlar İçin Uygulanan İhtiyari Beyan Müessesesi", Yaklaşım, S. 219, eyan> 29.09.2015.
Erginay, A. (1998), Kamu Maliyesi, Savaş Yayınları, Ankara.
EY (2015-2016), Worldwide Personal Tax Guide, 16/$FILE/Worldwide%20Personal%20Tax%20Guide%202015-16.pdf>, 31.05.2016.
Ferhatoğlu, E. (2003), "Gelir Teorileri Bağlamında Avrupa Birliği Ve Türkiye'deki Gelir Tanımlaması ve Sonuçları: Karşılaştırmalı Bir Analiz", e-Akademi, S. 19, Eylül, _____http://www.e-akademi.org/makaleler/eferhatoglu-1.htm>, 28.08.2015.
Hamaakers, H. (2003), "Taxation Trends in Europe", Asia-Pacific Tax Bulletin, 42-50.
Kocaer, Ş. (2007), "Yıllık Beyanname İle Beyan Edilecek Gelir Unsurlarının Tespitinde Vergiye Tabi Gelir Toplamı Kavramı", Vergi Dünyası, S. 310, Haziran, _____http://www.vergidunyasi.com.tr/>, 10.10.2015.
Nadaroğlu, H. (1996), Kamu Maliyesi Teorisi, Beta Basın Yayım Dağıtım, İstanbul.
Ortaç, F.R. (2000), Gelir Vergisinin Üniter Yapısı, Gazi Kitabevi, Ankara.
Öncel, M. & A. Kumrulu & N. Çağan (2012), Vergi Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara.
Özbalcı, Y. (2008), Gelir Vergisi Kanunu Yorum ve Açıklamaları, Oluş Yayıncılık, Ankara.
PKF (2013), Portugal Tax Guide 2013, _____http://www.pkf.com/media/1958975/portugal%20pkf%20tax%20guide%202013.pdf>, 01.06.2016.
Saraçoğlu, F. (2000), "Vergi Erozyonu Açısından Gelir Vergisinde Yer Alan Müesseselerin Analizi", Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 2/2000, 79-96.
Şenyüz, D. & M. Yüce. & A. Gerçek (2015), Türk Vergi Sistemi, Ekin Yayınevi, Bursa.
Tosuner, M. & Z. Arıkan (2016), Türk Vergi Sistemi, Kanyılmaz Matbaası, İzmir.
Turhan, S. (1987), Vergi Teorisi ve Politikası, Der Yayınları, İstanbul.