Kâmûs-ı Türkî’den Çağdaş Türkiye Türkçesine Deyimlerde Anlam Değişmeleri (Semantic Changes in Idioms from Kamus-i Turki to Modern Turkish Language)

1901 yılında basılmış olan Kâmûs-ı Türkî yaşayan ve konuşulan Türkçeyi esas alması açısından o dönemde yazılmış diğer sözlüklerden ayrılır. Bu çalışmanın amacı basımından 117 yıl sonra Kâmûs-ı Türkî’de yer alan deyimleri Türkiye Türkçesindeki biçimleriyle karşılaştırmak, meydana gelen anlam değişimlerinin boyutlarını tespit etmek ve sınıflandırmaktır. Çalışmanın birinci bölümünde anlam değişmesi kavramı ve dil bilimciler tarafından yapılan anlam değişmesi sınıflandırılmaları ele alınmıştır. İkinci bölümde Cruse (2006) tarafından yapılan anlam değişmesi ölçütlerine uygun olarak deyimler sınıflandırılmıştır. Son bölümde bulgular değerlendirilmiştir. Çalışmada en çok tespit edilen anlam değişmesinin anlam kayması olurken anlam iyileşmesi ve anlam kötüleşmesi en az görülen değişmeler olarak ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

anlam değişmeleri, Şemsettin Sâmi, Kâmûs-ı Türkî, deyimler

PDF

___

AKSAN, D. (2009), Anlambilim (Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi), Ankara: Engin Yayınevi.
ATMACA, E. (2011), Eski Oğuz Türkçesinden Türkiye Türkçesine Söz Varlığındaki Değişmeler ve Anlam Olayları, T.C. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı ABD, Doktora Tezi.
CRUSE, D.A. (1986), Lexical Semantics, Cambridge: Cambridge University Press.
CRUSE, A. (2006), A Glossary of Semantics and Pragmatics, Edinburgh: Edinburgh University Press.
GUİRAUD, P. (1975), Anlambilim, (Çev.: Berke Vardar), İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
ESENTÜRK, E. (2000), Türkçe Sözlük ve Kâmûs-ı Türkî’de Bulunan Deyimlerin Karşılaştırılması, T.C. Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
HOLLMANN, W. B. (2009), Semantic Change, English Language: Description, Variation and Context, (Haz. J. Culpeper vb.) Basingstoke: Palgrave, (301-313).HUDSON, R.A. (1980), Sociolinguistics, Cambridge: Cambridge University Press.
KEMPSON, R. M. (1977), Semantic Theory, Cambridge: Cambridge University Press.
KIRAN Z. ve KIRAN A. (2006), Dilbilime Giriş, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
LEECH, Geoffrey (1981), Semantics, The Study of Meaning, USA: Penguin Books.
LYONS, John (1983), Kuramsal Dil Bilimine Giriş, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
PALMER, F.R. (1987), Semantics, Cambridge: Cambridge University Press.
PORZIG, Walter (1995), Dil Denen Mucize, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
SAV, Bahattin (2003), Anlam Değişmeleri Üzerine Artzamanlı Bir İnceleme, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (1), (147-166).
ULLMANN, S. (1972), Semantics: An Introduction to the Science of Meaning, New York: Barnes and Noble.