SOSYAL MEDYADA LİNÇ KÜLTÜRÜ VE YAŞLI AYRIMCILIĞI

Toplumsal bütünleşmenin önünde duran en büyük engellerden bir tanesi, toplumda var olan bir grup, kesim ya da topluluk hakkında geliştirilen ve yayılan önyargılar olabilmektedir. İletişimin ve etkileşimin arttığı günümüz toplumlarında da önyargıların yayılması ve toplumu etkileyebilir hale gelmesi çok kolay olabilmektedir. Sosyal medyanın günümüzdeki kullanım şekliyle salt sosyal etkilerinden değil aynı zamanda hukuki dayanağı olan etkilerinden söz etmek de mümkün hale gelmiştir. Gerek kullanıcıların yeterli teorik bilgiye sahip olmadan paylaşımlarda bulunması gerekse de sosyal medya konusundaki hukuki düzenlemelerin henüz çok kapsamlı olmaması gerekçesiyle kimi zaman kişilerin kişilik haklarının ihlaline kadar varabilen ve çeşitli mağduriyetlere yol açan çeşitli durumların ortaya çıktığı gözlemlenebilmektedir. Belli bir grup, millet ya da kesim hakkında yapılan sosyal medya paylaşımları, toplumun birer parçası olan kimi kesimler hakkında peşin hüküm oluşmasına ve sonrasında bu kişilerin sosyal yaşantılarında, etiketlenmelerine ya da toplumdan tecrit edilmelerine yol açan aksaklıklara sebep olabilmektedir. Bu durumun da spesifik örnekler üzerinden toplumsal infial yaratabilecek ya da dijital linç adı verilen durum aracılığıyla yaşandığını görmek mümkündür. Bu çalışmada yasal olarak sınırları çizilmiş olup suç olarak nitelendirilen ayrımcılığın; sosyal medyada yaşlılarla ilgili olan yönü incelenecektir. Öncelikle sosyal medya, kitle iletişim özgürlüğü ve dijital linç gibi konunun sosyal boyutu incelenecek ardından da konunun hukuki temelleri çalışmaya konu edilecektir. Derleme niteliğindeki bu çalışmanın amacı, literatürde linç kültürü olarak yer alan kavramla, hukuki olarak yaşlı ayrımcılığı şeklinde tanımlanmış kavram arasında yaşlılık sosyolojisi bakış açısıyla ilişki kurabilmektir. Bunun için, öncelikle kitle iletişim kavramı ve sosyal medyanın mahiyeti incelenmiş ardından da linç kültürü ve yaşlı ayrımcılığıyla ilgili hukuki dayanaklar ilişkilendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, sosyal mecralardaki söylem ve paylaşımların, ayrımcılığa neden olmak konusunda sosyolojik bir problem olabildiğine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Medya, Dijital Linç, Yaşlı Ayrımcılığı

LYNCH CULTURE AND AGEISM IN SOCIAL MEDIA

One of the biggest obstacles standing in the way of social integration can be the prejudices developed and spread about a group, section or community in the society. In today's societies where communication and interaction increase, it can be very easy for prejudices to spread and affect the society. With the current use of social media, it has become possible to talk about not only social effects, but also legal effects. It can be observed that various situations that lead to grievances sometimes arise due to the fact that users share without having sufficient theoretical knowledge and the legal regulations on social media are not yet very comprehensive. Social media posts about a certain group, nation or segment can cause prejudices about certain segments of the society, and then disrupt their social lives, leading to their labeling or isolation from the society. It is possible to see that this situation is experienced through a situation called digital lynching, which can cause social outrage over specific examples. In this study, the legal limits of discrimination, which is defined as a crime; the aspect of social media related to the elderly will be examined. First of all, the social dimension of the subject such as social media, freedom of mass communication and digital lynching will be examined, and then the legal foundations of the subject will be the subject of the study. The aim of this compilation study is to establish a relationship between the concept of lynching culture in the literature and the concept that is legally defined as ageism, from the perspective of sociology of old age. For this, firstly, the concept of mass communication and the nature of social media were examined, and then the legal bases related to lynch culture and ageism were related. As a result of the study, it has been reached that discourse and sharing in social media can be a sociological problem in causing discrimination.

Keywords:

Social Media, Digital Lynch, Ageism,

PDF

___

Abrams, D., Swift, H. J. (2012). Experiences and expressions of ageism: Topline results for the UK from round 4 of the European social survey. ESS Country Specific Topline Results-2, 2012, 1-13, Center for Comparative Social Surveys.
Apak, E., Aka, V. (2020). Medyada yaşlı temsillerinin 87 yıllık dönüşümü: Cumhuriyet Gazetesi örneği 1930-2017. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 13(1), 19-26.
Arklan, Ü. (2013). Bilgi toplumu ve iletişim: Bilginin yayılması sürecinde kitle iletişim araçları ve internet. Selçuk İletişim. 5(3), 67-80.
Binark, M. (2007). Yeni medya çalışmaları. Dipnot Yayınları.
Butler R. (1969). Ageism: Another form of bigotry. The Gerontologist. 9(4), 243–246.
Cankaya, Ö., Batur Yamaner, M. (2012). Kitle iletişim özgürlüğü. Beta Yayınları.
Çilingiroğlu, N., Demirel, S. (2004). Yaşlılık ve yaşlı ayrımcılığı. Türk Geriatri Dergisi, 7(4), 225-230. Çolak, N. İ. (2007). Kitle iletişim hukuku. Seçkin Yayıncılık.
Demir, A. (2020). Covid-19 pandemi sürecinde sosyoloji öğrencilerinin yaşçılığa karşı tutumları. Kuram ve Uygulamalarda Sosyal Bilimler Dergisi. 4(2), 12-25.
Demir, Ö., Acar, M. (1992). Sosyal bilimler sözlüğü. Vadi Yayınları.
Demir, S.A. (2020). Salgın sürecinde yaşlı nüfus, sosyal dışlanma ve yaş ayrımcılığı. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 3(38), 186-201.
Dilber, F. (2014). Kitle iletişim araçları ve suç olgusu. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi. (3), 60-66.
Dönmezer, S. (1976). Basın ve hukuku. Beta Basım.
Duman, K. (2015). “Gustave Le Bon’un sosyal bulaşma düşüncesinin yeni medyadaki yansıması: dijital linç kavramı ve twitter içerik analizi” (Erişim 20.07.2022).
https://www.academia.edu/20097038/GUSTAVE_LE_BON_UN_SOSYAL_BULAŞMA_DÜŞÜNCESININ_YENI_MEDYADAKI_YANSIMASI_DIJITAL_LINÇ_KAVRAMI_VE_TWITTER_İÇERIK_ANALIZI
Eraslan, L. (2016). Sosyal medyayı anlamak: Bir sosyal medya rehberi. Nobel Yayıncılık.
Gökçe, O. (2005). İletişim bilimine giriş. Siyasal Kitabevi.
Göçer, Ş. (2012). “Hacılar ilçe merkezinde yaşlılarla yaşayan bireylerin yaşlılık ve yaşlı ayrımcılığına ilişkin tutumlarının belirlenmesi”. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Anabilim Dalı.
Gönüllü, C. (2020). Yaşlılık sosyolojisi. Paradigma Akademi Yayınları.
Güngörmez, B. (2002). Kitle iletişim araçları, siyaset ve propaganda. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(3), 1-12.
Işık, M. (2012). Kitle iletişim sistemleri. Eğitim Yayınevi.
İçel, K., Ünver, Y. (2005). Kitle haberleşme hukuku. Beta Yayıncılık.
Kaboğlu, İ. Ö. (1994). Özgürlükler hukuku. Afa Yayınları.
Karaca, N.G. (2019). Uluslararası ilke ve standartlar bağlamında yaşlı hakları ve sosyal hizmet uygulamaları. Sosyal Güvenlik Dergisi. 9(2), 255-274.
Kaya, A. R. (2009). İktidar yumağı medya-sermaye-devlet. İmge Kitabevi.
Kaya, P. A., Yılmazer, E. (2017). Uluslararası insan hakları hukukunda çalışma hakkı. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. 70(1), 55-80.
Kocadaş, B. (2004). Kitle iletişim araçları eğitim ilişkisi. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi. 4(3), 129-135.
Kurt, G. (2019). Yeni medyada nefret söylemi: youtube’da suriyeli mültecilere karşı üretilen nefret söylemi üzerine bir araştırma. The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences. 5(1), 1-20.
Mora, N. (2006). Kitle iletişim kullanımlarında yeniden üretilen cinsiyetçilik ve etkilerinin etkileri. İnsan Bilimleri Dergisi. 2(1), 1-7.
Mutlu, M. (2003). Savaşlarda kamuoyu oluşumu. Okumuş Adam Yayıncılık.
Nisbet, L. (2021). Yaşlılara yönelik hak ihlâllerinin sosyal medyaya yansımaları. Senex: Yaşlılık Çalışmaları Dergisi. 5(2), 60-85.
Officer, A., Schneiders, M. L., Wu, D., Nash, P., Thiyagarajan J. A., Beard J. R. (2016). Valuing older people: time for a global campaign to combat ageism. Bulletin of the World Health Organization. 94, 710-710A.
Özçetin, B. (2018). Kitle iletişim kuramları. İletişim Yayınları.
Previtali, F., Allen, L. D., Varlamova, M. (2020). Not only virus spread: the diffusion of ageism during the outbreak of Covid-19. Journal of Aging & Social Policy. 32(4-5), 506–514.
Seyyar, A. (2006). Değişen dünyada ve Türkiye’de sosyal politikalar. Değişim Yayınları.
Soysal, G. (2020). Koronavirüs salgını ve yaşlılık. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 290-301.
Taşdelen, B. (2020). Covid-19 salgın sürecinde yaşlılığa bakış: 280 karakter yaşlılar hakkında ne söylüyor?. Turkish Studies. 15(6), 877-891.
Tufan, İ., Koç, O., Dere, B., Gürdal, F. Y., Ayan, F. S., Özgür, Ö., Başıbüyük, G. Ö., Başıbüyük, H. H. (2020). Yaşlıların “sokağa çıkma yasağı” üzerine görüşleri: telefon anketi. Geriatrik Bilimler Dergisi. 3(2), 51-59.
Turan, H. (2017). Sosyal medya’da şiddet: sağduyunun yitiminde başkalık ve kendilik deneyimleri. Marmara İletişim Dergisi. (27), 121-133.
Türk, G. D. (2017). Sanal dünyada linç kültürü. (Ali Murat Kırık Ed.), Medya Çağında İletişim. Çizgi Kitabevi. 463-486.
Varışlı, B., Gültekin, T. (2020). Yaşlı ayrımcılığının pandemi hali: Covid-19 sürecinde kuşaklararası etkileşimin dönüşümü, Turkish Studies. 15(4), 1227-1237.
World Health Organization. (2020). Ageing and life course, https://www.who.int/ageing/ageism/en/, (22 Mart 2021).
Yılmaz, P. (2011). Görsel işitsel medyada ifade özgürlüğü ve sınırlandırılması. RTÜK Uzmanlık Tezi. Ankara. Yoğurtçu, G. (2019). Yaşlılık olgusu ve yaşlılığın medyada temsili: Türkiye, Rusya ve Kırgızistan gazeteleri örneği.
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 23(3), 1049-1066.
Yaylagül, L. (2006). Kitle iletişim kuramları. Dipnot Yayınları.
Yücel, A. (2012). İletişim özgürlüğü ve medyada özdenetim. RTÜK Uzmanlık Tezi. Ankara.