Vladimir Propp’un Biçimbilimsel Yaklaşımı Çerçevesinde “El Bilmez Alelacaip Oyunu Masalı” Üzerine Bir İnceleme

Bu çalışmada Tokat yöresinde derlenen “El Bilmez Alelacaip Oyunu Masalı” Vladimir Propp’un biçimbilimsel yaklaşımı çerçevesinde ele alınıp incelenmiş ve masalın yapısı üzerinde durulmuştur. Bu konuyu seçmedeki amacımız Propp’un bu yönteminin Tokat masallarına uygunluğunu bir kez daha gözler önüne sermek ve söz konusu masalın bilimsel açılardan tahlilini sunmaktır. Propp metodunun bir Tokat masalına uygulanacağı bu çalışmanın kapsamında masal türünün genel hatları, özellikleri, ilk masal çalışmaları ve tasnifleri hakkında bilgi verilmiştir. Rus halkbilimci Vladimir Propp , Morfologiya Skazki (Masalın Biçimbilimi) adlı eserinde masalın işlevleri üzerinde durmuştur. Propp’a göre işlev, kişinin olay ya da eylem örgüsünün akışı içindeki anlamına göre belirlenen bir olgudur. O, işlevleri masalın sürekli var olan ögeleri olarak adlandırır ve her masalda değişen kişi ve karakterlere rağmen işlevlerin sürekli var olduğunu söyler. Bundan hareketle kişinin eylemlerini, kişinin değişen özelliklerinden soyutlayarak ele alır ve toplamda otuz bir işlev tespit eder. Bu çalışmada Propp metodunun esaslarına, çalışma yöntemlerine ve daha önce bu yöntemle yapılmış çalışmalara da değinilmiş ve Propp’un ortaya koyduğu işlevsel yöntemle Tokat yöresine ait bu masal analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Masal, Vladimir Propp, Biçimbilim, İşlev, Kuram

Research on El Bilmez Alelacaip Game Tale According to Vladimir Propp's Morphosyntactic Approach

In this study, it has been examined. “The Tale of El Bilmez Alelacaip Game” which was completed in Tokat. Region and it has been emphasised the structure of the tale that was discussed wthin the frame of Vladimir Propp’s morphological approach. Our purpuse in this topic is to reveal the suitabilty of Propp’s approach to the Tokat’s tales and to present the analysis of the mentioned tale from scientific aspects. In the extent of this study that Propp’s method will be applied to a Tokat tale, it has been informed about the general structers of, its features, preliminary tale studies and classifactions. Russian folklorist Vladimir Propp has emphasised the functions of tale in his work “Morfologiya Skazki” (The morfology of tale). For Porpp, function is a phenomenon which is determined according to the maening of character in plot. He entitles the functions as the countinuous existing constituents and says that fuctions exist despite of the people and characters change in each tale. From this point of view, he takes character’s actions by isolating it from character’s changing qualities and attains 31 (thirty one) functions totally. In this study, it has been mentioned the basis of Propp’s method, study medhods and the studies made previously. And this tale from Tokat Region has been analysed with this functional method that was produced by Propp.

Keywords:

Tale, Vladimir Propp, Morphological, Function, Theory,

PDF

___

Aarne, A.; Thompson, S. (1961), Verzeichnis der Märchentypen (Halk Masalı Tip Kataloğu), Suomalainen tiedeakatemia.
Ahmet Vefik Paşa (1877), Lehçe-i Osmanî, C2. s.1103
Alptekin, A. B. (2002), Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı, Akçağ Yayınları, Ankara.
Alptekin, A. B. (2005), Evliya Çelebi Seyahatnamesinden Seçmeler, Akçağ Yayınları, Ankara.
Boratav, P. N. (2013a), 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, Ankara.
Boratav, P. N. (2013b), 100 Soruda Türk Halk Folkloru, Ankara.
Boratav, P. N. (2009), Zaman Zaman İçinde, Ankara.
Çobanoğlu, Ö. (2012), Halk Bilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara.
Dorson, Richard M., (2011), Günümüz Folklor Kuramları (2. Baskı), (Çev: Selcan Günçayır, Yeliz Özay), Geleneksel Yayınları, Ankara.
Duymaz, A. (1992), Kerem ile Aslı Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma, Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü(HAGEM) Yayınları. Elazığ.
Elçin, Ş. (1988), Halk Edebiyatı Araştırmaları II, Akçağ Yayınları, Ankara.
Ergin, M. (1997), Dede Korkut Kitabı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
Günay, U. (1973), Elazığ Masalları (İnceleme-Metin), Ankara.
Kolcu A. İ. (2008), Edebiyat Kuramları Tanım-Tenkit-Tahlil, Salkımsöğüt Yayınları, Ankara.
Ocak, A. Y. (1983), Bektaşi Menakıbnamelerinde İslam Öncesi İnanç Motifleri, İstanbul.
Propp, Vladimir, (2001), Masalın Biçimbilimi-Olağanüstü Masalların Yapısı (2. Baskı), (Çev: Mehmet Rifat, Sema Rifat), Om Yayınevi, İstanbul.
Seydioğlu, B. (1975), Erzurum Halk Masalları Üzerine Araştırmalar, Erzurum.
Sakaoğlu, S. (1999), Masal Araştırmaları, Akçağ Yayınları, Ankara.
Sakaoğlu, S. (2002), Gümüşhane ve Bayburt Masalları, Akçağ Yayınları, Ankara.
Yıldırım, D. (1998), Türk Bitiği, Akçağ Yayınları, Ankara.