HANİFE, RÜŞD, TUSİ VE DEVVANİ’DE ADALET VE İKTİSADİ ADALET
Bu çalışmada Ebu Hanife, İbn Rüşd (Averroes), Nasîrüddin Tûsî ve Celaleddin Devvanî’nin adaleti ve iktisadi adaleti ele alış biçimleri analiz edilecektir. İslam üzerine geliştirdikleri görüşler belirli bir mantık silsilesi içerisinde incelenecektir. Bu bağlamda Allah’ın indirdiğine uygun bir sistemin hakkaniyet olarak adalete yönelik işlemler dahilinde mevcudiyetini sürdürebilmesi için içtihadlar yaparak çağlarının sorunlarına çözümler üretme amacı güden bu isimlerin yaptıkları irdelenecektir. Buradan hareketle zamanlarında adalete ve iktisadi adalete dair ürettikleri fikirlerin güncel anlamları ve geçerlilikleri değerlendirilecektir. Sosyal, siyasal, hukuki ve iktisadi yapının sağlıklı işleyebilmesi için ortaya koydukları anekdotlar gözden geçirilecektir. Yaşadıkları zaman dilimlerinde devlet, adalet, iktisat, toplum, millet bilinci, işbölümü ve uzmanlaşma gibi hususlarda verdikleri bilgiler kendi dönemlerine ışık tutmaktadır. Bunun da ötesinde gelecek nesillerin yöneticilerine ve sosyal bilimcilerine yol gösterecek fikirler içermektedir. Dolayısıyla Hanife, Rüşd, Tusi ve Devvani’nin ortaya koyduğu analizler çok milletli ve heterojen toplum yapısına sahip ülkelerde sosyal ahengi sağlamaya yönelik politikalara dair önemli açıklamalar ihtiva etmektedir.
Anahtar Kelimeler:
Ebu Hanife, İbn Rüşd (Averroes), Nasîrüddin Tûsî, Celaleddin Devvanî, Adalet, İktisadi Adalet
JUSTICE AND ECONOMIC JUSTICE IN HANIFA, RUSHD, TUSI AND DEVVANI
In this study will be analyzed Abu Hanifa, Ibn Rushd (Averroes), Nasir al-Din al-Tusi and Celaleddin Devvanî‟s approaches for justice and economic justice. Their views on Islam will be examined within a certain line of logic. For the purpose will be examined in order to maintain the existence of a system according to God‟s righteousness in accordance with justice processes, the works of these names which aim to produce solutions to the problems of their ages by making ijtihads. From this point of view will be evaluated the current meanings and validity of the ideas they produce in their times on justice and economic justice. Their anecdotes will be reviewed for the healthy functioning of social, political, legal and economic structure. Informations that they give about state, justice, economy, society, national consciousness, division of labor and specialization shed light on their time periods. Furthermore their ideas include thoughts that will guide the leaders and social scientists of future generations. Therefore Hanifa, Rushd, Tusi and Devvani‟s analyses contain important explanations about the policies towards providing social harmony in multinational and heterogeneous social structures. This study submits a different perspective to examine the solutions offered by Abu Hanifa, Ibn Rushd (Averroes), Nasirüddin Tûsî and Celaleddin Devvanî in the times they lived and to the future generations. The solutions they developed against the complicated conflicts of their ages include information that can be taken as examples for now and future. Their decisions and judgments on social, political, legal and economic issues in their positions give effective methods to their interlocutors.
Keywords:
Abu Hanifa, Ibn Rushd (Averroes), Nasir al-Din al-Tusi, Celaleddin Devvanî, Justice, Economic Justice,
___
- Akgündüz, A. (1986). Mukayeseli İslâm ve Osmanlı Hukuku Külliyatı. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
- Akman, M. (2017). Kelâm Bağlamında Mûsâ Kâzım Efendi ve “Zevra ve Hevra” İsimli Esere Yaptığı Tercüme Ve Şerhin Sadeleştirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(50), 863-881. doi:http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2017.1717.
- Anay, H. (1994). Celâleddin Devvânî, Hayatı, Eserleri, Ahlâk ve Siyaset Düşüncesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Temmuz 8, 2017 tarihinde https://www.academia.edu/5164400/CELALEDD%C4%B0N_DEVV%C3%82N%C3%8E_HAYATI_ESERLER%C4%B0_AHL%C3%82K_ve_S%C4%B0YASET_D%C3%9C%C5%9E%C3%9CNCES%C4%B0_Yay%C4%B1mlanmam%C4%B1%C5%9F_Doktora_Tezi adresinden alındı.
- Arslan, A. (1999). İslam Felsefesi Üzerine. Ankara: Vadi Yayınları.
- Aydın, E. (2017). Bediüzzaman Said Nursi’nin Eserlerinde Din-Siyaset İlişkisine Dair Bir İnceleme. Marmara Üniversitesi, SBE, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
- Aydın, E. (2018). Erken Dönem Hilafet Örnekleri Işığında İslam’da Demokratik Bir Hilafet Tasavvuru Mümkün Mü?, Muhafazakar Düşünce Dergisi, (54), s.73-95.
- Ed-Devvânî, E. A. (1316/1898). Ahlâk-ı Celâlî. Leknev: Matbaa-i Münşi Nevl-i Kişver.
- El-Kurtubî, E.-V. M.-H. (1991). Bidayetü’l-Müctehid ve Nihayetü’l-Muktesid. İstanbul: Beyan Yayınları. Kasım 25, 2016 tarihinde https://tevhiditedrisat.files.wordpress.com/2010/07/bidayetul-muctehid.pdf adresinden alındı.
- Eskicioğlu, O. (1979). İslam Ekonomisinde Gelir Dağılımı. İzmir: Atatürk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi. http://www.enfal.de/gelir%20dagilimi.pdf adresinden alındı.
- Güneş, M. Y. (2014). Tedbîrü’l-Menzil Literatüründe Çocukların Eğitimi. III. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi. II, s. 57-74. Sakarya: İlmi Etüdler Derneği. Haziran 29, 2017 tarihinde https://www.academia.edu/19622522/Tedb%C3%AEr%C3%BC_l-Menzil_Literat%C3%BCr%C3%BCnde_%C3%87ocuklar%C4%B1n_E%C4%9Fitimi adresinden alındı.
- Hallâf, A. (1973). İslâm Hukuk Felsefesi. (H. Atay, Çev.) Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları. Kasım 15, 2016 tarihinde http://kitaplar.ankara.edu.tr/dosyalar/pdf/589.pdf adresinden alındı.
- Kızılkaya, N. (2012, Nisan). Oryantalist Literatürde Ebû Hanîfe (v. 150/767) Algısı. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi. (19), s. 373-397. Ekim 9, 2016 tarihinde http://www.islamhukuku.com/uploads/sayilar/islam%20hukuku%20dergisi%2019545.pdf adresinden alındı.
- Miskeveyh, İ. (2013). Tehzîbu’l-Ahlâk. İstanbul: Büyüyenay Yayınları.
- Oktay, A. S. (2005). Fahri Unan, İdeal Cemiyet, İdeal Devlet, İdeal Hükümdar-Kınalı-zâde Ali'nin Medîne-i Fâzıla'sı. Dîvân İlmî Araştırmalar Dergisi. (18), 281-294. Temmuz 6, 2017 tarihinde http://www.divandergisi.com/downloadPDF.aspx?filename=182.pdf adresinden alındı.
- Özakıncı, C. (2014). Çoktanrıcılıkta Yahudilikte Hıristiyanlıkta Gericilik ve İslamda Bİlimin Yükselişi ve Çöküşü (18. b.). İstanbul: Otopsi Yayınları.
- Rüşd, İ. (2011). Din - Felsefe Tartışması (2. b.). (H. Portakal, Çev.) İstanbul: Cem Yayınevi.
- Siddiqi, B. H. (1986). Celâleddin Devvânî. (E. Yüksel, Dü.) Atatürk Üniversitesi İlâhiyât Fakültesi Dergisi. (6), 175-180. Temmuz 6, 2017 tarihinde http://e-dergi.atauni.edu.tr/atauniilah/article/view/1020004564/1020004384 adresinden alındı.
- Şulul, C. (2009). İbn Rüşd'ün Siyaset Felsefesi. İstanbul: İnsan Yayınları.
- Tanilli, S. (1991). İslam Çağımıza Yanıt Verebilir mi? İstanbul: Say Yayınları.
- Taşan, Z. (2014). İbn Miskeveyh ve Nasîruddin Tûsî’nin Siyaset Felsefelerinde Adalet-Sevgi İlişkisi. III. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi. II, s. 101-110. Sakarya: İlmi Etüdler Derneği. Haziran 22, 2017 tarihinde https://www.academia.edu/19622485/%C4%B0bn_Miskeveyh_ve_Nas%C3%AEruddin_T%C3%BBs%C3%AE_nin_Siyaset_Felsefelerinde_Adalet-Sevgi_%C4%B0li%C5%9Fkisi adresinden alındı.
- Taştan, A. (2001). Nasreddin Tusi: Hayatı, Eserleri, Din ve Toplum Görüşü. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (11), 154-168. Haziran 29, 2017 tarihinde http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423879973.pdf adresinden alındı.
- Turgut, A. K. (2014). Devvani ve Enmuzecu'l-Ulum Adlı Eseri. (A. ULAŞ, Dü.) Ekev Akademi Dergisi. (59), 443-456.
- Tusi, N. (2007). Ahlak-ı Nâsırî. (A. Gafarov, & Z. Şükürov, Çev.) İstanbul: Litera Yayınları.
- Yılmaz, R. (2008). Büyük Türk Düşünürü Nasreddin Tusi'de İdeal Toplum Anlayışı. Journal of Qafqaz University. 1(22), 13-24. Eylül 25, 2016 tarihinde http://journal.qu.edu.az/article_pdf/1016_591.pdf adresinden alındı.
- Zehra, M. E. (2005). Ebu Hanife. (O. Keskioğlu, Çev.) Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Ali Ülvi ÖZBEY