LATERİTİK CEVHERLERDEN SÜLFÜRİK ASİTLE NİKELİN ATMOSFER LİÇİ İLE ÇÖZÜNDÜRÜLMESİNİN OPTİMİZASYONU

Bu çalışmada, atmosferik basınçta sülfürik asit çözeltisinde Meta Nikel Şirketi’ den (Gördes - Manisa) elde edilen lateritik cevherinin çözünmesi için optimum koşulları belirlemek amacıyla Taguchi Fraksiyonel Tasarım Yöntemi kullanılmıştır. Sıcaklık, liç süresi, katı-sıvı oranı, sülfürik asit konsantrasyonu ve karıştırma hızı parametreler olarak seçilmiştir. Karıştırma yapılmaksızın en uygun çözünme koşulları, 95 °C' lik bir sıcaklık, 150 dakikalık liç süresi, 20 g cevher/100 mL çözelti olan katı/sıvı oranı, % 65 (w/v) sülfürik asit konsantrasyonu olarak bulundu. Optimum özütleme koşulları altında yapılan deneysel sonuçlar, lateritik cevherden nikel ekstraksiyonunun yaklaşık % 90 olduğunu göstermiştir. Deney sonuçlarına varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır. Her faktörün nikelin çözünmesine katkıları yüzde olarak belirlenmiştir.

___

  • 1. Abalı, Y., Bayça, S.U., Edgünlü, G., 2015, Optimization of pure borax pentahydrate extraction from calcined tincal, Physicochemical Problems of Mineral Processing, 51(2), 375−385.
  • 2. Abalı, Y., Çolak, S., Yapıcı, S., 1997, The optimization of the dissolution of phosphate rock with Cl2-SO2 gas mixtures in aqueous medium, Hydrometallurgy, 46, 27-35.
  • 3. Abalı, Y., Çopur, M., Yavuz, M., 2006, Determination of The Optimum Conditions for Dissolution of Magnesite with H2SO4 Solutions, Ind. J. of Chem. Technol., 13, 391–397.
  • 4. Ağaçayak, T., Zedef, V., 2014, Leaching of a Turkish lateritic nickel ore in nitric acid solution, Mine Planning and Equipment Selection, 1039-1045.
  • 5. Alcock, R.A., 1988, The character and occurrence of primary resources available to the nickel industry, Extractive Metallurgy of Nickel and Cobalt, (eds: Tyroler, G.P., Landolt, C.A.), 67-89.
  • 6. Aras, A., Ağaçayak, T., 2017, Optimization of nickel extraction from lateritic ore in hydrochloric acid solution with hydrogen peroxide by Taguchi Method, Selcuk Univ. J. Eng. Sci. Tech., 5 (3), 341-352.
  • 7. Arslan, F., Özer, Ö., Perek, K.T., Gürkan, V., Önal, G., 2006, Dissolution of lateritic ore in acidic media , Proceedings of International Mineral Processing Congress, IMPC 2006, Istanbul, Turkey, 3-8 September, 1500-1504.
  • 8. Ayanda, O. S., Adekola, F. A., Baba, A. A., Fatoki, O. S., Ximba, B. J., 2011, “Comparative Study of the Kinetics of Dissolution of Laterite in Some Acidic Media”, J. of Miner. & Mater. Character. & Eng., 10 (15), 1457–1472.
  • 9. Büyükakıncı E, Topkaya Y.A, 2009, Extraction of nickel from lateritic ores at atmospheric pressure with agitation leaching, Hydrometallurgy, 97, 33-38.
  • 10. Büyükakıncı, E., 2008, Extraction of Nickel from Lateritic Ores, MSc Thesis, Middle East Technical University, Ankara.
  • 11. Canterford, J., 1978, Leaching of some Australlian nickeliferous laterites with sulfuric acid at atmospheric pressure, Proc. Australas. Inst. Min. Metall., 265, 19-26.
  • 12. Chander, S., 1982, Atmospheric pressure leaching of nickeliferous laterites in acidic media, Trans. Indian Inst. Met. 35(4), 366-371.
  • 13. CRC Handbook of Chemistry and Physics, (ed: Lide, D.R.), CRC Press, 2010.
  • 14. Curlock, W., 2004, Direct atmospheric leaching of saprolitic nickel laterites with sulfuric acid. International Laterite Nickel Symposium, TMS, Warrendale, 385-398.
  • 15. Çiftçi, H., Atik, S., 2014, Lateritik Cevherlerden Nikel Kazanımında Biyoliç Yöntemi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 30 (4), 275-284.
  • 16. Çolakoğlu, C., 2008, Yerel Kaynaklı Lateritik Nikel Cevherlerinden Ferronikel Üretimi,Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
  • 17. Çopur, M., 2002, “An Optimization Study of Dissolution of Zn and Cu in ZnS Concentrate with HNO3 Solutions”, Chemical and Biochemical Engineering Quarterly, 16 (4), 191–197.
  • 18. Dalvi, A.D., Bacon, W.G., Osborne, R.C., 2004, The past and future of nickel laterites, PDAC International Convention, Trade Show & Investors Exchange, 7-10 March, 1-27.
  • 19. Demir, F., Dönmez, B., 2008, Optimization of the dissolution of magnesite in citric acid solutions, International Journal of Mineral Processing, 87( 1–2), 60-64.
  • 20. Dogan, T. H., Yartasi, A., 2014, “Optimization of Dissolution of Ulexite in Phosphate Acid Solutions”, Journal of the Chemical Society of Pakistan, 36 (4), 601–605.
  • 21. Göktaş, M., 2007, Manisa-Turgutlu-Çaldağ Nikel Nikel Ham Cevherinin Yapısal Özelliklerinin ve Bunlara Dayalı Zenginleştirilebilirliğinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
  • 22. Göveli, A., 2006, Nickel Extraction from Gördes Laterites by Hydrochloric Acid Leaching, MSc Thesis, Middle East Technical University, Ankara.
  • 23. Guo, Q., Qu, J., Han, B., Zhang, P., Song, Y., Qi, T., 2015, “Innovative Technology for Processing Saprolitic Laterite Ores by Hydrochloric Acid Atmospheric Pressure Leaching”, Minerals Engineering, 71, 1–6.
  • 24. Gürer, Ç.T., 2011, Karaçam Laterik Nikel Cevherinin Sülfürik Asit-Hidrojen Peroksit Sistemindeki Çözünme Davranımı, Yüksek Lisans.
  • 25. Hoatson, D.M., Jaireth, S., Jaques, A.L., 2006, Nickel sulfide deposits in Australia: caracteristics, resources, and potential. Ore Geology Reviews 29, 177-241.
  • 26. https://www.nickelinstitute.org/about-nickel#04-first-use-nickel (Erişim Tarihi: 11.05.2020)
  • 27. http://www.webelements.com/nickel/geology.html (Erişim Tarihi: 11.05.2020)
  • 28. http://www.webmineral.com/Chem-Ni.html (Erişim Tarihi: 11.05.2020)
  • 29. Korkmaz, K., 2014, Comparative Study of High Pressure and Atmospheric Acid Leaching for the Extraction of Nickel and Cobalt from Refractory Nickel Laterite Ores, MSc Thesis, Middle East Technical University, Ankara.
  • 30. Köse, C.H., 2010, Hydrometallurgical Processing of Lateritic Nickel Ores, MSc Thesis, Middle East Technical University, Ankara.
  • 31. Kuck, P.H., 2005, Nickel. United States Geological Survey, Mineral Commodity Summaries, January 2005. United States Geological Survey, 114-115. https://s3-us-west-2.amazonaws.com/prd-wret/assets/palladium/production/mineral-pubs/nickel/nickemcs05.pdf (Erişim Tarihi: 11.05.2020)
  • 32. McRae, M. E., 2019, Nickel. United States Geological Survey, Mineral Commodity Summaries, February 2019. United States Geological Survey, 112-113.https://prd-wret.s3-us-west.amazonaws.com/assets/palladium/production/atoms/files/mcs-2019-nicke.pdf (Erişim Tarihi: 11.05.2020)
  • 33. Mudd, G.M., 2010, Global trends and environmental issues in nickel mining: Sulfides versus laterites, Ore Geology Reviews, 38, 9-26.
  • 34. Nasuh, A., 2014, Eskişehir-Karaçam Lateritik Cevherinden Basınçlı Sülfürik Asit Liçi ile Nikel Kazanımı, Doktora Tezi, Maden Mühendisliği Anabilim Dalı, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • 35. Olesik, J.W., Jones, D.R., 2006, Strategies to develop methods using ionmolecule reactions in a quadrupole reaction cell to overcome spectral overlaps in inductively coupled plasma mass spectrometry, Journal of Analytical Atomic Spectrometry, 21, 141-159.
  • 36. Özdemir, V., 2006, Hydrometallurgical Extraction of Nickel and Cobalt From Çaldağ Lateritic Ore, Yüksek Lisans, Middle East Technical University, Ankara.
  • 37. Rao, G.V., 2000, Regional Research Laboratory, Council of Scientific and Industrial Research, Bhubaneswar, India, Academic Press, III / Nickel and Cobalt Ores: Flotation, 3491-3500.
  • 38. Seçen, B., 2011, Pressure Leaching of Sivrihisar-Yunusemre Nickel Laterites, MSc Thesis, Middle East Technical University, Ankara.
  • 39. Sudol, S., 2005, The thunder from down under: everything you wanted to know about laterites but were afraid to ask, Canadian Mining Journal.
  • 40. Taguchi, G., 1987, System of Experimental Design, Quality Resources, New York.
  • 41. Yıldırım, H., 2012, Yerel Lateritik Nikel Cevherinden Nikel Pik Demir Üretimi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Ankara.