HZ. PEYGAMBER’İN KAYINVÂLİDESİ: ÜMMÜ RÛMÂN

Kadın söz konusu olunca, cahiliye hayatında onun yeri, konumu ve statü ile ilgili birçok çalışma yapılmıştır. Cahiliye toplumunda kadın; evlat, eş, ana ve benzeri rollerde kimi zaman asgarî düzeyde, kimi zaman neredeyse yok hükmündeydi. Buna rağmen aynı cahiliye toplumunda Hatice bt. Huveylid, Hind bt. Utbe gibi kendini ispatlamış, etkin ve toplumda saygın bir mevkide olan hanımların varlığından söz etmek de mümkündür. Diğer yandan, İslâm’ın doğuş ve gelişme dönemlerine tanıklık etmiş, sıkıntıları göğüslemiş birçok hanım, adeta gözlerden uzak satır aralarında kalarak araştırmacılar tarafından ele alınma sırasını beklemektedir. Şüphesiz bunlardan biri, makalemize konu olan Ümmü Rûmân’dır. Nitekim onun hayat arkadaşı Hz. Ebû Bekir’dir. Aynı şekilde Ümmü Rûmân da şirk girdabından kurtularak, tevhidi benimsemiş, ilk Müslümanlardan (sâbikûn) olma şerefine nail olmuştur. Ayrıca kızı Hz. Âişe’nin Hz. Peygamber’in gözde eşi olması, hayatının ne denli hassas rollerle bezendiği hakkında fikir vermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Hz. Peygamber, Ümmü Rûmân, Ebû Bekir, Âişe

PDF

___

Aktepe, İshâk Emin , “Ümmü Rûmân”, DİA, XLII, İstanbul, 2012.
Algül, Hüseyin , ”Ezd”, DİA, C.XXII.
Aynî, Ebû Muhammed Bedreddin Mahmûd b. Ahmed b. Musa el-Hanefi, (ö. 855/1451), Umdetü’l-kari şerhi Sahihi’l-Buhari, I-XXV, Dârü’l-İhyâi’t- Türâsi’l-Arabî, Beyrut, t.y.
Belâzürî, Ahmed b. Yahya b. Câbir (ö. 279/892), Ensâbü’l-Eşrâf 13c., thk. Süheyl Zekkar-Riyad Zirikli, Beyrut, 1417/1996.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyin b. Ali (ö. 458/1066), Delâilü’n-Nübüvve ve Ma‘rifetü Ahvâli Sâhibi’ş-Şerî‘a, I-VII c., Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1405.
Diyarbekrî Hüseyin b. Muhammed b. Hasan (ö. 990/1582) Tarihü’l-Hamîs fî Ahvâli Enfesi Nefîs, I-II, Dârü Sâdır Beyrut, t.y.
Ebü’l- Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b.Ali b. Muhammed Bağdâdî, İbn’l Cevzî (ö. 597/508), el-Müntezam fi Tarihi’l-Ümem ve’l-mülük, I- XIX thk. Abdülkâdir Atâ-Mustafa Abdulkadir Âtâ, Muhammed, Dârü’l- Kütübü’l-İlmiyye, Beyrut ty.
Fayda, Mustafa , “Âişe”, DİA, C.II, İstanbul, 1989, s.105.
Fayda, Mustafa, “Ebû Bekir”, DİA, XX, s.104.
Fayda, Mustafa, “İfk”, DİA, XX, s. 201-205.
Halîfe b. Hayyât, Ebû Amr eş-Şeybânî (ö. 240/854) Tabakatü halîfe b. Hayyat rivaye Ebî İmran Musa b. Zekeriyyâ Yahyâ et-Tüsteri li-Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Ezdi:Tabakatü’r-ruvât. thk. Süheyl Zekkar, Dâru’l- Fikr, y.y. 1993.
İbn Habîb, Ebû Ca’fer Muhammed b. Habib b. Ümeyye b. Amr el-Hâşimî el-Bağdâdî, (ö. 245/860), el-Muhabber, nşr Ilse Lichtenstadter Dârü’l- Afâkı’l-Cedîde, Beyrut, t.y.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalani, (ö. 852/1449), Fethü’l-Bârî bi-Şerhi Sahîh’l-Buhârî,I-XIII, thk.Muhammed Fuat Abdülbâkî, Dârü’l- Ma’rife, Beyrut, 1379.
İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalanî, (ö. 852/1449) el-İsâbe fî Temyizi’s-Sahâbe, I-VIII, thk. Adil Ahmed Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvaz, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1995.
İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed et-Temîmî Ebû Hâtim Dârimî el-Bustî (ö. 354/965), es-Sikât, Dâirâtü’l- Me‘ârif, Haydarabâd 1973.
İbn Hîşam, Ebû Muhammed Cemâleddîn Abdülmelik (ö. 218/833), es-Sîretü’n- Nebevî, I-II, thk. Mustafa Saka ve ark., Şirketu mektebe , 1375/1955.
İbn İshâk, Muhammed b. İshâk b. Yesar b. Muttalibî el-Medenî (ö. 151/767), es-Sîretü’n-Nebeviye, thk. Süheyl Zekkâr, Dâru’l- Fikr, Beyrut.
İbn Sa‘d, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa‘d b. Meni‘ Zührî (ö. 230/845), et-Tabakâtü’l-Kübrâ, I-VIII, thk. Ali Muhammed, thk. Muhammed Abdukadir Atâ, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1990.
Kelbî, Ebü’l-Münzir İbnü’s-Sâib Hişâm b. Muhammed b. Sâib (ö. 204/819), Nesebü Me‘âd ve’l-Yemeni’l-Kebîr, I-II, thk. Naci Hasan, Âlemü’l-Kütüb, Beyrut 1988.
Mukâtil b. Süleyman, Ebü’l-Hasan Mukatil b. Süleyman b. Beşîr (ö. 150/767) Tefsiru Mukatil b. Süleyman I-V, thk. Abdullah Mahmûd Şehhate, Dâru’lİhyai’t- Türasi’l-Arabî, Beyrut, 1423.
Özel, Ahmet, “Tahyîr”, DİA, İstanbul, 2010, XXXIX, s. 442-443.
Semhûdî, Ebü’l-Hasan Nureddin Ali b. Abdullah b. Ahmed (ö: 911/1506), Vefaü’l-Vefâ bi Ahbâri Dâri’l-Mustafâ, I-IV, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1419.
Süheylî, Ebü’l-Kâsım Abdurrahman b. Abdullah b. Ahmed (ö. 581/1185) er-Ravzu’l-Ünüf fî Şerhi’s Sîreti’n-Nebeviyye li’bn Hişâm, I-VII, Dârü’l-İhyâi’t- Türâsi’l-‘Arabî, Beyrut, 1412.
Taberî, Ebu Cafer İbn Cerir Muhammed b. Cerir b. Yezid (ö. 310/923), Tarihü’t-Taberî: Tarihü’l-ümem ve’l-müluk ve Silatü Tarihü’t-Taberi, XIc., Haz. Ureyb b. Sa‘d el-Kurtûbî, Dâru’’t-Türasi’l-Arabî, Beyrut, 1387.
Vâkıdî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ömer b. Vâkıd es-Sehmî bi’l-Velâ Medenî (ö. 207/823), Kitabü’s-Siyer vel-Meğâzî, III c., thk. Marsden Jones, Dârü’l-Îlâmî Beyrut 1989.
Zübeyrî, Mus‘ab b. Abdullah b. Musab b. Sâbit b. Abdullah b. Zübeyr, Ebû Abdullah b. (ö. 236/851) Nesebü Kureyş, nşr. Lefi Brovençal, Dâru’l- Ma‘rife, Kahire [t.y.].