OSMANLI DEVLETİ’Nİ KUZEY AFRİKA’DA KALICILAŞTIRAN SEFER: TUNUS SAVAŞI (1574)
Osmanlı Devleti Akdeniz’de İspanya kralı Şarlken ve oğlu II. Filip’in Hıristiyanlık adına Kuzey Afrika’da yürüttükleri İslam düşmanlığına karşı büyük bir mücadele başlattı. Padişahlardan I. Selim, Kanuni Sultan Süleyman ve II. Selim yerel Müslüman halktan aldıkları yardımlarla 1516’dan 1574 yılına kadar 58 yıl aralıksız süren çoğu deniz savaşları ile İspanyol üstünlüğünü bitirmek için uğraştılar. Ülkelerinde esaretten kötü hayat şartları içindeki Endülüslü Müslümanları yok olmaktan kurtarıp Mağrip şehirlerine yerleştirdikleri gibi bu bölgenin istila edilmesini de önlediler. İspanya öncülüğündeki Avrupalılar ile Osmanlıları bir kez daha karşı karşıya getiren 1574 yılındaki Tunus Savaşı yaşanan büyük mücadeleye son noktayı koyan hamle oldu. Öyle ki burasının sürekli korunabilmesi için Cezayir, Trablusgarp ve Tunus isimli İstanbul’a bağlı üç eyaletin kurulması sayesinde 19. yüzyılın ortasına kadar bütün bölge huzur içinde bir hayat sürdü. Tüm Osmanlı savaşları içinde üzerinde fazla durulmadığı için önemi ihmal edilen bu büyük seferin en ince ayrıntılarının tespiti için farklı alanlarda yapılacak çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Tunus, Halkü’l-Vâdî, Osmanlı Devleti, İspanya Krallığı, II. Selim, II. Filip, Barbaros Hayrettin Paşa, Kılıç Ali Paşa
MILITARY EXPEDITION THAT MADE THE OTTOMAN EMPIRE PERPETUAL IN NORTH AFRICA: BATTLE OF TUNIS (1574)
Ottoman Empire started a great struggle in Mediterranean against the hostility to Islam which was conducted by King of Spain Charles V and his son Philip II on behalf of Christianity in Africa. From the Sultans of Ottoman Empire; Selim I, Suleiman the Magnificent and Selim II strived in order to put an end to the Spanish supremacy via lots of non-stop maritime warfare during 58 year, from 1516 to 1574 with assistances of local Muslim people. They not only saved Andalusian Muslims, who were surviving under the circumstances worse than slavery in their country, from extinction and settled them in Maghreb cities, but also prevented the region against invasion. Battle of Tunis (1574), which confronted the Ottomans and Europeans leaded by Spain, put an end to the ongoing great struggle. Thanks to the construction of three provinces as Algeria, Tripolitania and Tunis on the purpose of assuring continuous protection; the region survived in peace till the middle of 19th century. Researches in different fields are needed so as to clarify the most important details of this military expedition which is ignored as there are no lots of research in all the wars of Ottoman Empire.
Keywords:
Tunis, Halku’l-Vadi, Ottoman Empire, Kingdom of Spain, Selim II, Philip II, Barbarossa Hayreddin Pasha, Uluj Ali Pasha,
___
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) İlgili belgelerin künyeleri metin içerisinde yer almaktadır.
- A. Pavy (1894). Histoire de la Tunisie, Alfred Cattier, Tours.
- Ahmet Kavas (2003), “Mehdiye (Tunus)”, TDV DİA, C. 28, 387-389.
- Ahmet Kavas (2006). “Afrika’da Sömürgeciliğin XIX. Yüzyılın İkinci Yarısına Kadar Kurulamamasında Osmanlı Devleti’nin Rolü”, I. Uluslararası Türk-Afrika Kongresi, İstanbul, 103-108.
- Ahmet Kavas (2012). “Tunus (Osmanlı Dönemi)”, TDV DİA, C. 41, 388-393.
- Ahmet Kavas (2012). “Tunus (Şehir)”, TDV DİA, C. 41, 400-404.
- Ahmet Refik (1926). “Kıbrıs ve Tunus Seferlerien Aid Resmi Vesikalar”, Darülfünun Edebiyat Fakültesi Mecmuası: cilt. s.1-2/Haziran, 86-95.
- Aziz Samih İlter (1937). Şimali Afrika’da Türkler, I-II, Vakit Gazete-Matbaa Kütüphane, İstanbul 1936, C. I-II, İstanbul.
- Benoist Rigaud (1573). La conquête de Tunes en l’année présente MDLXXIII par Don Jean d’Autriche, chef de l’armée chrétienne avec autres particulières observateurs, Lyon.
- E. de Sainte Marie (1878). La Tunisie Chrétienne, Bureaux des Missions Catholiques, Lyon.
- Emrah Naki (2016). “1574 Tunus Seferi Üzerine Yeni Bir Bakış”, OTAM, 40/Güz 2016, 129-144.
- İbrahim Peçevi (1981). Peçevi Tarihi (I), (haz. Bekir Sıtkı Baykal), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1981.
- İsmail Hakkı Uzunçarşılı (1951). Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 3. c., Ankara.
- İsmail Hami Danişmend (1948). İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, Türkiye Yayınevi, C. I-II, İstanbul.
- J. de Hammer (1836). Histoire de l’Empire Ottoman depuis son origine jusqu’à nos jours, (Alm.’dan Fr.caya trc.: J.J- Hellert), Bellisard, c. VI. (1547-1574), Paris.
- J. Henry Dunant (1858). Notice sur la Régence de Tunis, İmprimerie de Jules Gulliaume Fick, Genève.
- Kâtip Çelebi (1980). Tuhfetü’l-Kibar fî Esfâri’l-Bihâr (I), (Yay. haz: Orhan Şaik Gökyay), Kervan Kitapçılık, İstanbul.
- Maurice Bois, Expédition Française en Tunisie 1881-1882, Librairie Militaire de L. Baudoin, Paris 1886.
- Mehmed Esad Efendi, Hulâsa-i Ahval-i Tunus-i Garbî, İÜ. Edebiyat Fak. Kütüphanesi, TT, nr.: 6145.
- Mustafa Cezar (1958, 1959), Mufassal Osmanlı Tarihi, Tan Matbaası, c. II-III, İstanbul.
- Selânikî Mustafa (1970). Târih-i Selânîkî, Klaus Schwarz Verlag, Friburg.
- T. G. Djuvara (1914). Cent projets de partage de la Turquie (1281-1913), Libraire Felix Alcan, Paris.
- Thomas Artus (1962). Histoire générale des Turcs, c.I, contenant l’Histoire de Chaldcondyle, (Latince’deden fr. çev.: Blaise de Vigename Bouborois), Sebastien Cramoisy Imprimerie ordinaire du Roy et de la Reine, Paris.
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
ARAP BAHARI VE TÜRKİYE-KİK ÜLKELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERE ETKİSİ
Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi JOURNAL OF MEDENİYET POLİTİCS
ZEKİ VELİDÎ TOGAN’IN HÂTIRALAR’INDA HİNDİSTAN VE PAKİSTAN
HAM PETROL FİYATININ ÇOK TAHMİNCİ İLE TAHMİNİ
OSMANLI DEVLETİ’Nİ KUZEY AFRİKA’DA KALICILAŞTIRAN SEFER: TUNUS SAVAŞI (1574)
6360 SAYILI KANUNA DAYALI BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE REFORMUNU ANLAMA VE ANLAMLANDIRMA