Yerli Kıbrıslı-Türkiye Göçmeni Ayrışmasında Değer Yönelimlerinin Rolü

Bu çalışma, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) yaşayan ve Yerli Kıbrıslı ve Türkiye Göçmeni olarak nitelenen iki grup arasındaki farklılaşmada değer yönelimlerinin rolünü ortaya koymayı amaçlamaktadır. Yerli Kıbrıslı kavramı, Osmanlı döneminde adaya gönderilen Türklerin soyundan gelen ve hâlihazırda KKTC’de ikamet eden kişileri; Türkiye Göçmeni ise 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı’ndan sonra Türkiye’den adaya gelen KKTC vatandaşlarını tanımlamak için kullanılmıştır. Araştırmanın evreni KKTC vatandaşları olup, örneklemi ise basit rastlantısal yöntemle seçilen 165’i (%49) Yerli Kıbrıslı, 172’si (%51) Türkiye Göçmeni olmak üzere toplam 337 kişiden oluşmaktadır. Değer yönelimlerini belirlemek amacıyla katılımcılara Schwartz Değerler Ölçeği uygulanmıştır. Uygulanan ölçek, asıl ölçeğin dindarlık değer yönelimi eklenerek 11 değer grubu olacak şekilde değiştirilmiş olan versiyonudur. Yapılan lojistik regresyon analizi sonucunda, hep birlikte tüm değer yönelimlerinin, katılımcıların Yerli Kıbrıslı veya Türkiye Göçmeni olmalarını anlamlı bir şekilde yordadığı, diğer taraftan değer yönelimleri tek tek ele alındığında yalnızca dindarlık, uyarılım ve hazcılık değerlerinin Yerli Kıbrıslı veya Türkiye Göçmeni olmayı anlamlı bir şekilde yordadığı tespit edilmiştir. Buna göre katılımcıların %68,2’sinin gruplara üyeliği doğru tahmin edilmiştir. Değer yönelimleri, Türkiye Göçmeni grubuna üye olmayı (%73,3), Yerli Kıbrıslı grubuna üye olmaktan (%63,0) daha yüksek bir oranda tahmin etmiştir. Toplam 172 Türkiye Göçmeninden 126’sının, 165 Yerli Kıbrıslıdan da 104’ünün kendi grubuna üyeliği doğru tahmin edilmiştir. Ortaya çıkan araştırma bulguları, ilgili literatür bağlamında tartışılmış ve yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Din Psikolojisi, Değer Yönelimleri, Yerli Kıbrıslı, Türkiye Göçmeni, Kimlik Algısı

The Role of Value Orientation in Turkish Cypriot-Turkish Immigrant Divergence

This study aims to reveal the role of value orientations regarding the differentiation between the two groups living in the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC) and described as Turkish Cypriot and Turkish Immigrant. The concept of Turkish Cypriot is used to describe the descendants of the Turks who were sent to the island during the Ottoman period and who are currently residing in the TRNC; the concept of Turkish Immigrant is used to describe the TRNC citizens migrated to the island from Turkey after the 1974 Cyprus Peace Operation. The population of the study is TRNC citizens and the sample consists of 337 people (165 Turkish Cypriots (49%) and 172 Turkish Immigrants (51%)) selected by simple random method. Schwartz Values Scale was applied to the participants in order to determine their value orientations. The applied scale is the version of the original scale which has been changed to 11 value groups by adding religiosity variable. As a result of the logistic regression analysis, it was found that all value orientations together predicted whether the participants were Turkish Cypriot or Turkish Immigrant. On the other hand, when value orientations were taken individually, only religiosity, stimulation and hedonism values significantly predicted being Turkish Cypriot or Turkish Immigrant. Accordingly, 68.2% of the participants were correctly predicted to join the groups. Value orientations predicted membership to the Turkish Immigrant group (73.3%) at a higher rate than membership to the Turkish Cypriot group (63.0%). 126 out of 172 Turkish Immigrants and 104 out of 165 Turkish Cypriots were correctly predicted to be members of their own group. Emerging research findings are discussed and interpreted in the context of the relevant literature.

Keywords:

Psychology of Religion, Value Orientation, Turkish Cypriot, Turkish Immigrant, Identity Perception,

PDF

___

Allport, G. W. “Values and our youth”. Teachers College Record 63 (1961): 211-219.
Arkonaç, S. - Elçi, E. - Şah, U. - Bakiler, E. “Güç ilişkileri içinde öznel varoluşlar: Kıbrıslı ve Türkiyeli”. Psikoloji Çalışmaları Dergisi 31 (2011): 29-59.
Atasoy, A. “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin nüfus coğrafyası”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8/15 (2011): 29-62.
Atay, A. G. 1974 sonrası Türkiye’den Kıbrıs’a göç edenlerin ekonomik ve sosyal durumlarının Kuzey Kıbrıs açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
Bodenhausen, G. - Mussweiler, T. - Gabriel, S. - Moreno, K. N. “Affective influences on stereotyping and intergroup relations”. Handbook of affect and social cognition. Ed. J. P. Forgas. 319-343. Mahwah, NJ: Erlbaum, 2001.
Çokluk. Ö. “Lojistik regresyon analizi: Kavram ve uygulama”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 10/3 (2010): 1357-1407.
Derya, D. Living on the margins of “the Turk” and “the Cypriot”: The Cyprioturk as the subject of ambiguity. Unpublished Master Thesis, Boğaziçi University Institute of Social Sciences, 2007.
Emre, Y. Değişen Dünyada Değer Yönelimleri ve Dindarlık: KKTC Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
Ersoy, E., “Kimlik ve değerler ilişkisinin sosyolojik boyutu”, Prof. Dr. Halil Narman Armağanı, C. Çopuroğlu, 211-227. Elazığ: Fırat Üniversitesi Basımevi, 2005.
Field, A. Discovering statistics using spss. 3rd Bs. London: Sage, 2009.
Gürses, İ. “Önyargının nedenleri”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/1 (2005): 143-160.
Hamit, M. Turkish Cypriots and their others: An analysis of narratives about Greek Cypriots and Türkiyeliler. Unpublished master thesis, Middle East Technical University, The Graduate School of Social Sciences, 2008.
Hartstone, M. - Augoustinos, M. “The minimal group paradigm: Categorization into two versus three groups”. European Journal of Social Psychology 25/2 (1995): 179-193.
Kağıtçıbaşı, Ç. Günümüzde insan ve insanlar: Sosyal psikolojiye giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi, 2012.
Kara, H. - Uzgören, N. - Uzgören, E. Kültürel değer yargılarının değişimi. Bursa: Ezgi Kitabevi, 2010.
Karacaoğlu, Korhan - Reyhanoğlu, Metin. “‘Kıbrıs Türkü’ ve ‘Türkiyeli’ ayrımı bağlamında işyerinde yıldırma: KKTC’deki sağlık sektöründe çalışanlara yönelik bir araştırma”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 61/4 (06 Şubat 2015): 145-176.
Keser, U. “Kıbrıs’ta göç hareketleri ve 1974 sonrasında yaşananlar”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 5/12 (2006): 103-128.
Konuk, N. “Kıbrıslı Türklerin Göçmenlere Bakışı”. Kıbrıs Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi 2/3 (2018): 55-81.
Kuşdil, E. M. - Kağıtçıbaşı, Ç. “Türk öğretmenlerin değer yönelimleri ve Schwartz Değer Kuramı”. Türk Psikoloji Dergisi 45 (2000): 59-76.
Landau, S. - Everitt, B. S. A handbook of statistical analyses using spss. New York, NY: Chapman & Hall/CRC, 2004.
Leech, N. L. - Barrett, K. C. - Morgan, G. A. SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation. 2nd Bs. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 2005.
Linville, P. W. - Fischer, G. W. - Salovey, P. “Perceived distribution of the characteristics of ingroup and out-group members: Empirical evidence and a computer simulation”. Journal of Personality and Social Psychology 57/2 (1989): 165-188.
Özensel, E. “Sosyolojik bir olgu olarak değer”. Değerler Eğitimi Dergisi 1/3 (2003): 217-239.
Park, B. - Judd, C. M. “Measures and models of perceived group variability”. Journal of Personality and Social Psychology 59/2 (1990): 173-191.
Polatoğlu, G. Public opinion and the question of Turkish Cypriot identity in Turkish Republic of Northern Cyprus. Unpublished master thesis, Middle East Technical University Institute of Social Sciences, 2010.
Reis, Arzu - Duranay, Halil İbrahim. “Varolma Kaygısı İçindeki Kıbrıs Türk Toplumu Üzerine Bir Araştırma”. (Re)Making and Undoing of Peace/Conflict. Ed. Tuğrul İlter - Hanife Aliefendioğlu - Pembe Behçetoğulları - Nurten Kara. 9-16. North Cyprus: Eastern Mediterranean University Press, 2013.
Rokeach, M. The nature of human values. New York: The Free Press, 1973.
Schwartz, S. H. “Universals in the content and structure of values: Theoretical advances and empirical tests in 20 countries”, Advances in Experimental Social Psychology, M. P. Zanna, 1-65. San Diego: Academic Press, 1992.
Suiçmez, Y. “Kıbrıs’ta Din”. Türk Dünyasının Dinî Meseleleri. 243-254. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1998.
Şenel, S. - Alatlı, B. “Lojistik regresyon analizinin kullanıldığı makaleler üzerine bir inceleme”. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi 5/1 (2014): 35-52.
Tabachnick, B. G. - Fidell, L. S. Using multivariate statistics. 5th Bs. Boston, USA: Pearson International Edition, 2007.
Tajfel, H. “Cognitive aspects of prejudice”. Journal of Social Issues 25/4 (1969): 79-97.
Tajfel, H. - Billig, M. G. - Bundy, R. P. - Flamant, C. “Social categorization and intergroup behaviour”. European Journal of Social Psychology 1/2 (1971): 149-178.
Temiz, E. T. “Kıbrıs Türk toplumunda sosyo-kültürel yapının taşınmasında öğretmenlerin rolü”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 2/6 (2009): 634-641.
Whitley Jr., B. E. - Kite, M. E. The psychology of prejudice and discrimination. Belmont: Wadsworth Cengage Learning, 2010.
Yapıcı, A. “Algısal açıdan Müslüman kimliği ve dindarlık”. Dindarlığın sosyo-psikolojisi. Ed. Ü. Günay - C. Çelik. 207-258. Adana: Karahan Kitabevi, 2006.
Yapıcı, A. Din kimlik ve ön yargı. Adana: Karahan Kitabevi, 2004.
Yapıcı, A. “Küreselleşme ve değerler krizi”. DEM Dergi 7 (2009): 14-18.
Yapıcı, A. - Kutlu, M. O. - Bilican, F. I. “Öğretmen adaylarının değer yönelimleri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 11/42 (2012): 9-151.
Yapıcı, A. - Zengin Z. S. “İlahiyat fakültesi öğrencilerinin değer tercih sıralamaları üzerine psikolojik bir araştırma: Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi örneği”. Değerler Eğitimi Dergisi 1/4 (2003): 173-206.