Yeni Bir İslami Edebiyat Teorisi Doğrultusunda Evrensellik

20. yüzyıl ortalarında, Ortadoğu ve özellikle Mısır’da İslami yazar ve entelektüeller etkin bir şekilde İslami edebiyatı isimlendirmekle meşguldüler. Bu konuda aralarında Seyyid Kutub, Muhammed Kutub ve Nejib el-Kilani’nin başlıca eserleri de bulunan birçok Arapça kitap kaleme alındı ve Malayca ve Endonezce dillerine çevrildi. Tüm bu eserler arasında, Muhammed Kutub’un İslam Düşüncesinde Sanat isimli kitabının Ahmed Kemal Abdullah, Şahnun Ahmed, Muhammed Kemal Hasan, İsmail İbrahim, Muhammed Buhari Lubis ve İslami edebiyat teorisi üreten diğer Malay yazarları üzerinde muazzam bir etkisi oldu. Bu makalede, “evrensellik” (el-‘âlemiyye) kavramına dayanan yeni bir İslami edebiyat teorisi önerilir. Makalenin birinci kısmında mevcut teoriler gözden geçirilirken sonuç kısmında İslami edebiyat kavramı, mesajı ve İslami edebiyatı diğer dünya edebiyatlarından ayıran yedi temel özellik gibi birçok konu tartışılır.

Anahtar Kelimeler:

Türk-İslam Edebiyatı, Evrensellik, Edeb, İslam, Müslüman, İslami

Universality Towards A New Theory of Islamic Literature

In the middle of the 20th century, Islamic writers and intellectuals in the Middle East and particularly in Egypt were actively engaged in the call for Islamic literature. Several Arabic books, including major works of Sayyed Qutub, Muhammad Qutub, and Naguib Kilani, were written on the subject and immediately rendered into Malaysian and Indonesian languages. Among all these writings, Muhammad Qutub’s book “Manhaj El-Fan El-Islami” has had tremendous impact on modern Malay writers such as, Ahmad Kamal Abdullah, Shahnon Ahmad, Muhammad Kamal Hassan, Ismail Ibrahim, Muhammad Bukhari Lubis, and others who produced several theories of Islamic literature. In this paper, a new theory of Islamic literature is proposed which is based on the concept of Al-‘Alamiah (Universality).In the first part of the paper, existing theories are reviewed whereas in the final part, a number of issues are discussed such as the concept of Islamic literature, its message, and seven basic features that distinguish Islamic literature from other world literatures.

Keywords:

Turkish Islamic Literature, Alamiah, Adab, Islam, Muslim, Islamic,

PDF

___

Ali, Abdullah Yusuf. The Meaning of the Holy Qur’an. Kuala Lumpur: Islamic Book Trust, 2006.
Beydebâ. Kelile ve Dimne. Çev. Said Aykut. İstanbul: Şule Yayınları, 2003.
Beydebâ. Fables of Pilpay: Revised Edition. Cambridge: Riverside Press. 1872.
Cleary, Thomas. The Wisdom of the Prophet: Sayings of Muhammad. Baston: Shambhala Publications, 2001.
Erul, Bünyamin. “Veda Hutbesi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansikolopedisi. Erişim 30 Ağustos 2019. https://islamansiklopedisi.org.tr/veda-hutbesi
Ghalib, Mustafa. Jalaluddin Al-Rumi. Cairo: ‘Azid-Din Press, 1982.
Goethe, Johann Wolfgang von. Goethe: Selected Verse. Ed. David Luke. Middlesex: Penguin Classic, 1987.
Goethe, Johann Wolfgang von. Doğu Batı Divanı. Çev. Bayram Yılmaz. B.y.: İyi Adam Yayınları. 2000. https://yadi.sk/i/jN2jnYI43GYRai
Hilal, Muhammad Ghunaimi. Al-Adab Al-Muqarn. Beirut: Dar Al-Audah, 1987.
İbnü’l-Mukaffa’, Abdullah. Kilailah wa Dimnah. Cairo: Dar Miser Lil Tiba’ah, 1977.
İkbal, Muhammed. Rumuz-i Bekhudi. Çev. A. R. Tarik. Lahore: Islamic Book Service, 1977.
İkbal, Muhammed. Asrar-i Khudi. Çev. A. R. Tarik. Lahore: Islamic Book Service, 1977.
İkbal, Muhammed. The Rod of Moses: Versified English Translation of Iqbal’s Zarb-i Kalim. Çev. Sayed Akbar Ali Shah. Lahore: İkbal Academy, 1983.
İkbal, Muhammed. Esrar-ı Hodi: Benliğin Sırları. Çev. Ali Nihad Tarlan. B.y.: Yenilik Basımevi. 1958. https://archive.org/details/Esrar-HodBenliinSrlarRumuz-uBhodBenlikdenGemeninRemizleri-kbalAliNihadTarlan
İkbal, Muhammed. Rumuz-ı Bîhodî: Benlikten Geçmenin Remizleri. Çev. Ali Nihad Tarlan. B.y.: Yenilik Basımevi. 1958. https://archive.org/details/Esrar-HodBenliinSrlarRumuz-uBhodBenlikdenGemeninRemizleri-kbalAliNihadTarlan
İkbal, Muhammed. Musa Vuruşu& Hicaz Armağanı. Çev. Celal Soydan. İstanbul: Hece Yayınları. 2013.
Marican, Y. Manssoor. Sayings of the Prophet. Kuala Lumpur: Orina Consultancy. ts.
Kur’an-ı Kerim Meâli. Erişim: 30 Ağustos 2019. https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf
Kutub, Muhammed. İslam Düşüncesinde Sanat. Çev. Akif Nuri. İstanbul: Fikir Yayınları. 1979.
Mevlana. Mesnevi. Çev. Veled İzbudak. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. 1990.
Nadavi, Abul Hassan. Rawa’ Iqbal. Damascus: Darul Fikr, 1970.
Na’imah, Mikhaiel. Sab’un. Beirut: Darul ‘ilm Lil Malaiin, 1979.
Nevevî, Muhyiddin Ebu Zekeriya Yahya b. Şeref. Riyazü’s-salîhîn. Çev. M. Emin Özafşar, Bünyamin Erul. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2013.
Osman, Rahmah BT Ahmad v.dğr. Al-Islam Wal Adab Al-Malayui: Tahlil Lil Niqashat Fi Malysia. Kuala Lumpur: IIUM Press, 2008.
Rumi, Jallaluddin. The Rumi Collection. Ed. Kabir Heleminski. Baston: Shambhala Publications, 2000.
Sarı, Mevlüt. El-Mevârid: Arapça Türkçe Lügât, İstanbul: Bahar Yayınları. 1980.
Şefik Can. Hz Mevlâna’nın Rubaileri. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları. 1991.
Sartre, E, Jean Paul. Edebiyat Nedir? Çev. Bertan Onaran. İstanbul: Can Yayınları. 2005.
Tagore, Rabindranath. Gitanjali. New Delhi: Rupa & Co., 2002.
Tagore, Rabindranath. Gitanjali. Çev. Bülent Ecevit. Ankara: y.y., 2011.
Uçar, Aslı. 1950ler Türkiye’sinde Edebiyat Dergiciliği: Poetikalar ve Politikalar. Yüksek Lisans Tezi, Bilkent Üniversitesi, 2007. http://www.thesis.bilkent.edu.tr/0003306.pdf