Kuşku ve Empati: Kartezyen Teori Bağlamında “Blade Runner 2049”da İnsan Felsefesi

Bu çalışmada Denis Villeneuve tarafından yönetilen “Blade Runner 2049” (2017), Kartezyen felsefenin ortaya koyduğu kuşku, özne, bilinç ve insan felsefesi bağlamında ele alınmış, filmin ortaya koyduğu arayış, bu arayışa yönelik tutum, öne çıkarılan tez ve felsefi çerçeve katmanları ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Kartezyen felsefe tüm kuşkulardan arınmaya dönük yöntemli kuşkuculuk perspektifi sunmaktadır. Böylece kendisinden kuşku duyulamaz bir ruh, özne inşa edilir ve maddi dünya öznenin Tanrı ile kurduğu özgül ilişki dolayımıyla tasarımlanır. Bu durumda şu türden bir problem ortaya çıkmaktadır. Özne kendini ve diğerlerini nasıl tanır, tanımlar? Ötekiyi otomat ya da android olarak değil, “insan” olarak tanımlananın özgül sınırı nasıl çizilir? Eserde ortaya çıktığı biçimiyle, insani özü empati yeteneğiyle tespit eden infazcı android K., giderek kendi düğüm noktasını yitiren, kuşkulanan bir özneyi inceleme fırsatı sunmaktadır. Bu öznenin yaratılar ve yaratıcı ile kurduğu ilişki, bununla temellenen kimlik ve benliğin inşa edildiği yeni alan, kuşkuyu melankolik bir birey tipinin temellendirilmesinde en önemli unsur olarak göstermektedir. Filmdeki genel arayış ben ve öteki arasında eşitlikçi bir ilişki kurulup kurulamayacağı ve cevap kurulması gerektiği yönündedir. Film bu cevabı olumlayıcı bir tutuma sahiptir. Filmin tezi arayış, kuşku, merhamet ve acı, benliğin inşa edilmesinde temel bir unsur olduğu yönündedir. Distopik, kolonyalist ve otoriter bir yönetimsel çerçeve sunulmaktadır. Eserde paranoid ve şizofren bir kuşkunun ve doğal empati yeteneğinin kimliğin inşa edilmesinde önemli bir temellendirme sunduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Kartezyen felsefe, özne, kuşku, paranoya, Denis Villeneuve, Blade Runner 2049

Suspicion and Empathy: Cartesian Looking to Human Philosophy of Blade Runner 2049

In this study, "Blade Runner 2049" (2017), directed by Denis Villeneuve, is dealt with in the context of the Cartesian doubt, self, consciousness and human philosophy. The quest put forward by the film, the attitude towards the solution of this quest, the thesis highlighted and the layers of the philosophical frame surrounding them were tried to be revealed. The Cartesian philosophy offers a method of skepticism that is directed towards purifying all suspicions. Thus, an unquestionable soul, or subject, is built upon and the material world is conceived by virtue of the specific relationship of the subject with God. In this case, this kind of problem arises. How does the subject recognize and portray itself and others? How to define the other not as automat or Android, but as the specific limit of what is defined as human? The "blade runner" android K., who identified human essence with their empathy ability, offer the opportunity to study a suspected subject, gradually losing its anchoring points. The relationship of this subject with the creatures and the creator, the new space in which the identity and the self is built, shows the suspicion as the most important element in the foundation of a paranoid individual type. The general quest in the film is to see if an egalitarian relationship between self and the other can be established and an answer must be established. The film has an affirmative attitude to this answer. The thesis of the film is that quest, suspicion, compassion and pain are essential elements in the construction of the self. A dystopic, colonialist and authoritarian administrative framework is presented. The film provides an important basis for the construction of identity, with a paranoid and schizophrenic suspicion and a natural empathy ability.

Keywords:

Cartesian philosophy, subject, suspicion, paranoia, Denis Villeneuve, Blade Runner 2049,

PDF

___

Arnold, Kyle (2016). The Divine Madness of Philip K. Dick. New York: Oxford University.
Aldiss, Brian W. ve Wingrove, David (1988). Trillion Year Spree The History of Science Fiction. London, Glasgow, Toronto, Sydney, Auckland: Paladin.
Bowie, Malcolm (2007). Lacan. (Birinci Baskı). V. Pekel Şener, (çev). Ankara: Dost.
Burton, James (2015). The Philosophy of Science Fiction, Henri Bergson and the Fabulations of Philip K. Dick. London, New Delhi, New York, Sydney: Bloomsbury.
Clarke, M. Desmond (2016). Descartes. (I. Basım). Nur Nirven, Berkay Ersöz, (çev). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür
Collin, C., Benson, N., Ginsburg, J., Grand, V., Lazyan, M., Weeks, M. (2012). Psikoloji Kitabı. (Çev. E. Lakşe). İstanbul: Alfa.
Cottingham, John (1996). Descartes Sözlüğü. (Birinci Baskı). Bülent Gözkan, Necati Ilgıcıoğlu, Ayhan Çitil, Aliye Kovanlıkaya, (çev.). İstanbul: Sarmal.
Descartes, Rene (2007). Felsefenin İlkeleri. (10. Baskı). Mesut Akın, (çev.). İstanbul: Say.
Descartes, Rene (2013). Söylem, Kurallar, Meditasyonlar. Aziz Yardımlı, (çev.). İstanbul: İdea.
Dick, Philip K. (2014). Androidler Elektrikli Koyun Düşler mi? (2. Baskı). (Çev. M. Öztekin). İstanbul: Altıkırkbeş.
Freedman, Carl (1995). Towards a Theory of Paranoia: The Science fiction of Philip K. Dick. Philip K. Dick: Contemporary Critical Interpretions. Ed. Samuel. J. Umland. London: Greenwood. ss. 7-17.
Gaut, Berys (2010). A Philosophy of Cinematic Art. Cambridge: Cambridge University Press.
Gilmore, A. Richard (2005). Doing Philosophy at the Movies. New York: State University of New York.
Heywood, Andrew (2013). Siyasi İdeolojiler: Bir Giriş. (Beşinci Basım). Ahmet Kemal Bayram, Özgür Tüfekçi, Hüsamettin İnaç, Şeyma Akın, Buğra Kalkan, (çev.). Ankara: Liberte.
Jarvie, Ian (1987). Philosophy of Film. New York: Taylor & Francis.
Jaspers, Karl (2003). Descartes ve Felsefe. (İkinci Basım). Akın Kanat, (çev.). İzmir: İlya.
Lee, Gwen ve Sauter, Doris E. (2000). What if Our World is Their Heaven? The Final Conversation of Philip K. Dick. New York: Abrams. www.amazon.com.
Marx, Karl (1975). 1844 Felsefe Yazıları. (İkinci Basım). (Çev. M. Belge). İstanbul: Payel.
Platon (2016). Devlet. (İkinci baskı). (Çev. Furkan Akderin). İstanbul: Say.
Rodis-Lewis, Geneviève (1993). Descartes ve Rasyonalizm. Haldun Karyol, (çev.). İstanbul: İletişim
Roloff, B. ve SeeBlen, G. (1995). Ütopik Sinema. Bilimkurgu Sinemasının Tarihi ve Mitolojisi. (V. Atayman, Çev.). İstanbul: Alan.
Scott, Ridley (Yönetmen). (1982). Blade Runner [Film]. ABD, Hong Kong: The Ladd Company, Shaw Borthers, Warner Bros. Blade Runner Partnership.
Seed, David (2011). Science Fiction, A Very Short Introduction. (First published). New York: Oxford University.
Spinoza, Benedictus (2014). Descartes Felsefesinin İlkeleri ve Metafizik Üzerine Düşünceler. (Birinci Baskı). Coşkun Şenkaya, (çev.). Ankara: Dost.
Taylor, C.harles (2011). Modernliğin Sıkıntıları. (İkinci Basım). Çeviren Uğur Canbilen. İstanbul: Ayrıntı.
TDK (1998). Türkçe Sözlük. Cilt 1 ve 2. (8. Baskı). Ankara: TDK
Teber, Serol (2009). Melankoli. (4. Baskı). İstanbul: Say.
Telegraph, (2016, 29 Mayıs). Computers could develop consciousness and may need 'human' rights, says Oxford professor. Telegraph. https://www.telegraph.co.uk/science/2016/05/29/computers-could-develop-consciousness-and-may-need-human-rights/.
Vest, Jason P. (2007). Future Imperfect Philip K. Dick at the Movies. London: Praeger.
Villeneuve, Denis (Yönetmen). (2017). Blade Runner 2049 [Film]. ABD, BK, Macaristan, Kanada: Alcon Entertainment, Columbia Pictures, Sony, Torridon Films, 16:14 Entertainment, Scott Free Productions, Thunderbird Films.
Wittkower, D. E. (ed). (2011). Philip K. Dick and Philosophy: Do Androids Have Kindred Spirits? Illionis: Open Court. www.amazon.com (Kindle Versiyon).