“Annem izin vermese bu filmi çekmeyecektim”: Foucault’nun İktidar Kavramı Üzerinden Ana Yurdu Filmi Okuması

Dünya sineması geneli, Türk sineması özelinde kadının toplum içindeki konumunu gerçekçi ve sorgulayıcı tarzda işleyen film örnekleri az sayıdadır. Yakın dönem Türk sinemasında, toplumsal düzen içerisindeki sorunları kadın odaklı işleyen bağımsız filmlerin sayısında artış gözlemlenmektedir. Bu örneklerin bir kısmı, geçmişte var olan örneklerin ötesine geçerek, toplumsal cinsiyet normlarına dair var olan sorunları gerçekçi ve sorgulayıcı tarzda irdelerler. Ana Yurdu (Senem Tüzen, 2015) filmi, bu bağlamda durumu anlatmak adına geliştirdiği alternatif dil ile kadın karakterini özgürleştirmesi yoluyla farklılık yaratan eserler arasında sayılabilir. Filmde eşinden ayrılan Nesrin karakteri, romanını bitirmek üzere anneannesinden kalan köy evine gider. Ancak annesi ve çevredeki kadınlar Nesrin’i geleneksel baskıcı öğelere dair ritüeller ile kuşatır. Nesrin de bir noktadan sonra kendine özgü bir direniş ile bu baskıya karşı çıkmaya başlar. Tüzen filminde, Nesrin karakteri üzerinde başta annesi olmak üzere köyün diğer kadınlarının yarattığı baskı, kontrol ve denetimi gözler önüne serer. Filmde Nesrin’in çevresine karşı başlattığı isyankar tavır, filmin sonunda Nesrin’in bir anlamda kendi özgürleşmesini gerçekleştirme yolunda “delilik evreni”ne adım atmasıyla son bulur. Çalışmada, Nesrin karakterinin üzerindeki baskı ve bunun sonunda özgürleşme yolunda gösterdiği çaba, Foucault’nun iktidar kavramına yaklaşımı ile ilintilendirilebilecek disiplinci iktidar, Panoptikon, uysal beden, büyük kapatılma ve delilik kavramlarına yaklaşımı üzerinden analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Türk sineması, toplumsal cinsiyet, Foucault, Ana Yurdu

PDF

___

Altuntaş, M. (2016). Anneler toplumun monadları: Senem Tüzen’le “Ana Yurdu” üzerine, http://bantmag.com/anneler-toplumun-monadlari-senem-tuzenle-ana-yurdu-uzerine/, Erişim Tarihi: 13.10.2018.
Arslan, G. (2016). Senem Tüzen: 'Annem izin vermese bu filmi çekmeyecektim' http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/keyif/senem-tuzen-annem-izin-vermese-bu-filmi-cekmeyecektim-40103366, Erişim Tarihi: 13.10.2018.
Bozdemir, B. (2016). Senem Tüzen’le Anayurdu üzerine: ‘Asıl mesele Nesrin’in muhafazakar olmaması’, http://www.otekisinema.com/senem-tuzenle-anayurdu-uzerine-asil-mesele-nesrinin-muhafazakar-olmamasi/, Erişim Tarihi: 13.10.2018.
Canpolat, N. (2005). Bilginin Arkeoloğu: Michel Foucault, N. Rigel, G. Batuş vd. (Haz.), 21. Yüzyıl İletişim Çağını Aydınlatan Kuramcılar: Kadife Karanlık I (75-138). İstanbul: Su Yayınevi.
Ceylan, C. (2015). Foucault ve İronik Özgürlük. Akademik Bakış Dergisi, 51, 183-194.
Esen, Ş. (2000). 80’ler Türkiye’sinde Sinema. İstanbul: Beta Yayıncılık.
Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu. (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
Foucault, M. (2005). Entelektüelin Siyasi İşlevi. (I. Ergüden & O. Akınhay & F. Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2006). Deliliğin Tarihi. (M. A. Kılıçbay, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
Foucault, M. (2007). Cinselliğin Tarihi. (H. Uğur Tanrıöver, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2011). Büyük Kapatılma. (I. Ergüden & F. Keskin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Foucault, M. (2012). İktidarın Gözü. (I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Göle, N. (2011). Modern Mahrem: Medeniyet ve Örtünme. İstanbul: Metis Yayınları.
Göksel, H. (2014). Michel Foucault'da iktidar Kurma Pratikleri: Türkiye'de Kadın Bedenini, Namus'u ve Şiddeti Yeniden Düşünmek, içinde, Ş. Öztürk (Ed.), Cogito: Michel Foucault Özel Sayısı, (344-370). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Isenberg, A. & Yershova, O. & Tüzen, S. (Yapımcı), & Tüzen, S. (Yönetmen). (2015). Ana Yurdu (Sinema Filmi). Türkiye: Zela Film.
Oksala, J. (2014). Devlet Şiddetinin Yönetimi: Foucault'da Siyasi İktidarın Yönetimsellik Olarak Yeniden Ele Alınması. Ş. Öztürk (Ed.), Cogito: Michel Foucault Özel Sayısı, (163-178). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Öztürk, S. & Yıldız, O. (2016). Filmlerde Delilik: Foucaultcu Bakışla Deli ve İktidar İlişkisi. Akademia, 4(4), 2-14.
Saktanber, A. (1993). Türkiye’de Medyada Kadın: Serbest, Müsait Kadın veya İyi Eş, Fedakar Anne. Ş. Tekeli (Yayına Haz.), 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar (211-232). İstanbul: İletişim Yayınları.
Smith, P. (2007). Kültürel Kuram. (S. Güzelsan & İ. Gündoğdu, Çev.). İstanbul: Babil Yayınları.
Time Out Dergisi (2016). Senem Tüzen röportajı, https://www.timeout.com/istanbul/tr/film/senem-tuezen-roeportaji, Erişim Tarihi: 13.10.2016.