Anımsama, Unutuş ve Bellek: Andrey Tarkovsky’nin Nostalghıa’sı Üzerine Bir İnceleme

Sinema araştırmalarında önemli bir yer edinmeye başlayan bellek ve onunla ilişkili olarak anımsama ve unutuş fenomenleri, birey ve toplumun kendilerini ve tarihlerini anlamlandırmalarında anahtar öneme sahiptir. Nostalji kavramı, 1688 yılında Johannes Hofer tarafından, memleketlerine dönük sıla hasreti çeken askerlerin bir hastalığı olarak tanımlanmıştır. Sonraki yıllarda ise yaşanılan zaman-uzamdan bir ayrılığı, uzaklaşmayı tanımlayan daha geniş bir kavram olarak kullanılmaya başlamıştır. Yaşanılan çağa karşı bir rahatsızlıktan ve korkudan beslenen nostalji, geçmişin metalaşması olarak anlam kazanmaya başlamış, sanat ve gündelik yaşamda önemli biçimde yer bulmuştur. Bu çalışmada, çağdaş Rus sinemasında önemli bir yere sahip yönetmen Andrey Tarkovsky tarafından 1983 yılında çekilen Nostalghia filmi incelenmiştir. Filmdeki ana karakterler olan Andrei, Eugenie, Domenico ve Andrei’nin dolayımıyla Sosnovky karakterleri anımsama, unutma, bellek ve bunlarla ilişkili biçimde nostalji kavramının imlediği zaman-uzam çerçevesinde nitel yaklaşımla betimsel içerik analizine tabi tutulmuştur. Bu yolla nostaljik imgelemenin idealleştirilmiş bir çağa yönelerek ve tarihi tersine çevirerek hem bireysel hem de toplumsal sorunlara bir çözüm sunmaya çalıştığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

Andrey Tarkovsky, Nostalghia, Rus Sineması, anımsama, unutma, bellek, nostalji

Remembering, Forgetting, and Memory: A Study of Andrey Tarkovsky’s Nostalgia

Memory, an important topic in current cinematic research, and associated phenomena, such as remembering and forgetting, are key concepts as individuals and societies try to make sense of themselves and their history. Memory in the form of nostalgia was described by Johannes Hofer in 1688 as the disease of soldiers longing for home. In the years following, nostalgia has become a broader concept that defines the divergence of time-space in which people live. Nostalgia, arising from discomfort and fear in the present, has become a commodity of the past, and it occupies an important place in art and everyday life. This study examines the film Nostalgia, directed in 1983 by Andrey Tarkovsky, a major figure in contemporary Russian cinema. It analyzes the main characters in the film, Andrei, Eugenie, Domenico, and Sosnovky, using the methodology of descriptive quantitative research within the concept of remembering, forgetting, memory, and the time-space of nostalgia. By these means, it is seen that nostalgic imagination tries to offer a solution to individual and social problems by reversing history and focusing on an idealized past.

Keywords:

Andrey Tarkovsky, Nostalgia, Russian cinema, remembering, forgetting, memory, nostalgia,

PDF

___

Adorno, T. & Horkheimer, M. (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği.(Birinci Baskı). (Çev. N. Ülner, E. Ö. Karadoğan). İstanbul: Kabalcı.
Aristoteles. (2001). Fizik. (2. Baskı). (Çev. S. Babür). İstanbul: YKY.
Akarsu, B. (1984). Felsefi Terimler Sözlüğü. (3. Baskı). Ankara: Savaş.
Augustinus (1999). İtiraflar. (1. Baskı). (Çev. D. Pamir). İstanbul: Kaknüs.
Assman, J. (2015). Kültürel Bellek. (İkinci Basım). (Çev. A. Tekin). İstanbul: Ayrıntı.
Bakhtin, M. (1981). The Dialogic Imagination. (Çev. C. Emerson, M.Holquist). M. Holquist (Ed.). Austin: University of Texas.
Bakhtin, M. (2001). Karnavaldan Romana. (Çev.C. Soydemir). S. Irzık (der.). İstanbul: Ayrıntı.
Başaran, M. (2008). Din; onun hakkında bildiğim iki veya üç şey. Toplumbilim Jacques Derrida Özel Sayısı. 10. (İkinci Basım). Ağustos 1999 Sayısı.
Berger, P. & Luckman, T. (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşası / Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi. (1. Basım). (Çev. V.S. Öğütle). İstanbul: Paradigma.
Bergson, H. (2013). Ahlakın ve Dinin İki Kaynağı. (2. Baskı). (Çev. M. M. Yakupoğlu). Ankara: Doğu Batı.
Boym, S. (2009). Nostaljinin Geleceği. (Birinci Basım). (Çev. F. B. Aydar). İstanbul: Metis.
Boz, M. (2014, Şubat-Mart). Geçmişle Yüzleşmek. Sinefil. İstanbul:Boğaziçi Üniversitesi, Mithat Alam Film Merkezi. 31-33.
Cassin, B. (2018). Nostalji, İnsan ne zaman evindedir? Odysseus,Aeneas, Arendt. (1. Baskı). (Çev. S. Kıvrak). İstanbul: Kolektif.
Cook, P. (2005). Screening the Past, Memory and Nostalgia in Cinema.London and New York: Routledge.
Cross, G. (2018). Tüketilen Nostalji, Hızlı Kapitalizm ÇağındaHatıralar. (1. Baskı). (Çev. E. Turan). İstanbul: The Kitap.
Deleuze, G. (2010). Bergsonculuk. (2. Baskı). (Çev. H. Yücefer). İstanbul: Otonom.
Elias, N. (2000). Zaman Üzerine. (Birinci Basım). (Çev. V. Atayman). İstanbul: Ayrıntı.
Foucault, M. (2001). İktidar ve Benlik, Foucault ile Söyleşi. Kendini Bilmek. (3. Baskı). Foucault, M., Gutman, H., Hutton, P.H. (Haz.). (Çev. G. Ç. Güven). İstanbul: Om.
Hutcheon, L., Valdés, M. (2000). Irony, Nostalgia, and the Postmodern: A Dialogue. Poligrafías 3 (1998-2000). http://revistas.unam.mx/index.php/poligrafias/article/download/31312/28976.
Hofer, J. (1934). Medical Dissertation on Nostalgia. Bulletin of the Institute of the History of Medicine. (Çev. C. K. Anspach). Vol.2. No.6. http://www.jstor.org/stable/44437799. ss.376-391.
Jameson, F. (2011). Postmodernizm ya da Geç Kapitalizmin Kültürel Mantığı. (Çev., N. Plümer, A. Gölcü). Ankara: Nirengi.
Kahneman, D. (2011). Thinking Fast and Slow. New York: Farrar, Straus and Giroux.
Lukacs, G. (1981). Estetik II. (Çev. A. Cemal). İstanbul: Payel.
Natali, M. P. (2004). History and the Politics of Nostalgia. Iowa Journal of Cultural Studies 5. Iowa: The University of Iowa.
Ricoeur, P. (2011). Zaman ve Anlatı: Bir. Zaman, Olayörgüsü, Üçlü Mimesis. (Çev. M. Rifat, S. Rifat). İstanbul: YKY.
Ricoeur, P. (2012). Hafıza, Tarih, Unutuş. (İkinci Basım). (Çev. M. E. Özcan). İstanbul: Metis.
Philips, J. (1985) Distance, Absence, and Nostalgia. Descriptions. D. Ihde, H.J. Silverman (Ed.). New York: New York State University.
Sofuoğlu, H. (2004). Bergson ve Sinema. Selçuk İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Cilt 3 Sayı 3. 66-76. http://josc.selcuk.edu.tr/josc/article/view/303.
Tarkovsky, A. (Yönetmen). (1983). Nostalghia [Film]. İtalya, SSCB:RAI, Sovinfilm.
Tarkovsky, A. (Yönetmen). 1986). Offret [Film]. İsveç, Fransa, BK:Svenska Filminstitutet, Argos Films.
Tarkovski, A. (1994). Zaman Zaman İçinde. İstanbul: Afa.
Taylor, C. (2011). Modernliğin Sıkıntıları. (Çev. U. Canbilen). İstanbul: Ayrıntı.
TDK (1998). Türkçe Sözlük Cilt 2. (8. Baskı). Ankara: TDK.