Çocuk İşçiliğinin Denetimi

Ülkemizde çocuk sayılmaya ilişkin farklı yaş tanımları bulunmaktadır.Kanunlarımızda, çocukların çalıştırılmasına ilişkin de farklı yaş sınırlamaları vardır.Çocuk çalıştırılmasındaki yasaklamalara rağmen sosyal güvenlik kapsamına alınmalarında ise herhangi bir yaş altı sınırı bulunmamaktadır. Bu dağınıklık çocuk işçiliğin denetimi alanında da kendini göstermektedir. İş müfettişleri denetimlerinde çocuk işçi çalıştırılmasına ilişkin yasaklamaları dikkate almakta ve teftiş süreçlerine uygun idari para cezası uygulayabilmektedir. Sosyal güvenlik müfettişleri ile sosyal güvenlik denetmenleri ise çocuk işçilik denetimlerini daha çok sahte sigortalılık kapsamında ele almaktadır. İş müfettişleri, yasaklamalara uyulmaksızın çocukların işçi olarak çalıştırıldığını tespit ettiğinde, teftiş süreçlerine göre, idari para cezası uyguladığı gibi hizmet akdini de geçersiz sayabilecektir.Sosyal güvenlik müfettişleri ile sosyal güvenlik denetmenleri ise çocuk çalıştırma yasaklarına rağmen fiilen çalıştığını tespit ettikleri on beş yaşından küçüklerin hatta bebeklerin bile sigortalı olmasını, sigortalı bildirimi yapılmayanlar için de işverenlerinden bu bildirimleri yapmalarını isteyecekler ve idari para cezası salacaklardır.Çocuk işçiliğin denetiminin etkin olabilmesi için çalışma ve sosyal güvenlik mevzuatında çocuk çalıştırma yasağına uymanın finansal olarak teşvik edilmesi ve yaptırımların da caydırıcı nitelikte olması gerekmektedir.Mevzuat ve literatür taraması yöntemi ile kaleme alınan çalışmamızda çocuk işçiliğinin denetimi uygulamadan örneklerle açıklanmış, sistemin eksikliklerine değinilerek etkili denetim için çözüm önerileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Çocuk, çocuk işçiliğinin denetimi, idari para cezaları, teşvik önlemleri

PDF

___

Açıkalın, N. (2008). Yoksulluk ve Genç Kuşakların Toplumsal Hareketlilik Şansları: İstanbul ve Gaziantep Örnekleri. Çalışma ve Toplum. 2008/2(17). S.131-153.
Akyiğit, E.(1990). Hizmet Akdinin Kesin Hükümsüzlüğü ve İptal Edilebilirliği. Kazancı Yayınları. İstanbul. Alper, Y.(2018). Sosyal Sigortalar Hukuku. Güncellenmiş 9.Baskı. Dora Yayınları. Bursa.
Arıcı, K.(1999). “Sosyal Sigortalar”. Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 1997” MESS Yayını. İstanbul.
Avşar, Z. ve Öğütoğulları, E. (2012). Çocuk İşçiliği ve Çocuk İşçiliği İle Mücadele Stratejileri. Sosyal Güvenlik Dergisi. C 2. S1. s 9-40.
Aydınlı, İ.(1998). İş Hukukunda Butlan (Geçersizlik)’ın Uygulanmasına İlişkin Yargıtay Kararı İncelemesi. Çimento İşveren. C 12. S 2. Aykaç, Hande B.(2016). Hukuksal Açıdan Çocuk ve Genç İşçiliği. TBB Dergisi. 2016 (116). S 335- 386.
Bilgili, Ö. (2008). Yeni Sosyal Güvenlik Uygulaması. İZSMMMO-ASMMMO Yayınları.
Bilgili, Ö. (2002). Ülkemizde Çocuk İşçiliğe Yönelik Düzenlemeler ve Çocuk Polisi. Maliye Postası. S 524. s 79-88.
Caniklioğlu, N. (2011). Sosyal Sigortalarda Prim Teşvikleri. Beta Yayınları. İstanbul.
Centel, T. (2000). Sekiz Yıllık Temel Eğitim ve Asgari Çalışma Yaşı. Kamu-İş. C 5. S 3. s 293- 303. Çakaloz, B. ve Sevinçok, D. (2017). Türkiye’de Çalışan Çocuklar ve Ruh Sağlığı. Karatahta/İş Yazıları Dergisi. S 8. s 89-100.
Çelik, N., Caniklioğlu, N. ve Canbolat, T. (2017). İş Hukuku Dersleri. Yenilenmiş 30.Baskı. Beta Yayınları. İstanbul.
ÇSGB(2007). Çocuk İşçiliği İle Mücadelede Öğretmen El Kitabı. Ankara.
ÇSGB(2015). İş Teftiş Kurulu Başkanlığı İş Teftiş Rehberi. Ankara.
ÇSGB(2017). Çocuk İşçiliği İle Mücadele Ulusal Programı 2017-2023. Yayın No 63. Ankara.
Çenberci, Mustafa. (1985). Sosyal Sigortalar Kanunu Şerhi. Olgaç Matbaası. Ankara.
DİSK/Genel-İş Sendikası(2017). Türkiye’de Çocuk İşçi Olmak.
Erol, A. (2012). Türk Hukukunda Çocuk. İSMMMO Yayınları. Yayın No 153. İstanbul.
Eyrenci, Ö., Taşkent, S ve Ulucan, D. (2017). Bireysel İş Hukuku. Yenilenmiş 8.Baskı. Beta Yayınları. İstanbul.
Gülçubuk, B.(2012). Tarımda Çocuk Emeği Sömürüsü ve Toplumsal Duyarlılık. Çalışma ve Toplum. 2012/2 (33). S 75-93.
Gümüş, A. ve Yıldırım, N. (2014). Dünya’da, Türkiye’de ve Adana’da Çocuk İşçiliği Nedir? Nasıl Çözülür?. Adana Büyükşehir Kent Konseyi. Adana.
Güven, E ve Aydın, U. (2017). Bireysel İş Hukuku. 5.Baskı. Nisan Kitabevi. Eskişehir. Güzel, A.(2004). Sosyal Sigortaların Genel Hükümleri ve Primleri. Yargıtayın İş Hukukuna İlişkin Kararlarının Değerlendirilmesi 2002. İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi. Ankara.
Güzel, A. Okur., Ali R. ve Caniklioğlu, N. (2016). Sosyal Güvenlik Hukuku. Yenilenmiş 16.Baskı. Beta Yayınları. İstanbul.
Lordoğlu, K. ve Aslan, M.(2018). Görünmeyen Göçmen Çocukların İşçiliği: Türkiye’deki Suriyeli Çocuklar. Çalışma ve Toplum. 2018/2. S 715-731.
Narmanlıoğlu, Ü. (2014). İş Hukuku Ferdi İş İlişkileri I., 5.Baskı. Beta Yayınları. İstanbul.
Öztürk, Ö.(1998). Sigortalı Hizmetin Tespiti. Çimento İşveren. C 12. S 1. S 31.
Özşuca, Şerife T. ve Gökbayrak, Ş. (2012). Sosyal Güvenlik Sistemlerinde Uyum Sorunu ve Denetim Mekanizmalarında Etkinliğin Sağlanması. Sosyal Güvenlik Dergisi. C 2. S 2. 49-83.
Özveri, M.(2018). Türkiye’de Meslek Hastalıkları Alanında Yaşanan Hukuki Açmazlar. Çalışma ve Toplum. 2018/2. S 749-785. Sözer, Ali N.(2017). Türk Sosyal Sigortalar Hukuku. Güncellenmiş 3.Baskı. Beta Yayınları. İstanbul.
Sözer, Ali N. (2000). İşverenlerin Çocuk ve Genç İşçi Çalıştırmaktan Doğan Yükümlülükleri-Alman ve Türk Hukuku Bakımından Bir Mukayesesi. Prof. Dr. Nurhan AKÇAYLI’ya Armağan. Bursa. Süzek, S. (2018). İş Hukuku. 15.Baskı. Beta Yayınları. İstanbul.
SGK(2008). Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı Teftiş ve Denetim Rehberi. Yayın No 7. Ankara.
SGK(2013). Sosyal Güvenlik Denetmenleri Denetim Standartları. Ankara.
Şakar, M. (2018). İş Hukuku Uygulaması, 12.Baskı. Beta Yayınları. İstanbul.
Tuncay, A. Can ve Ekmekçi, Ö. (2017). Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri. Yenilenmiş 19.Baskı. Beta Yayınları. İstanbul.
Urhanoğlu Cengiz, İ. (2012). 4857 Sayılı İş Kanununa Göre Çocuk ve Gençlerin İş Sözleşmesi Ehliyetlerinin Sınırlandırılmasına Yönelik Düzenlemeler. TBB Dergisi. 2012(98). S 203-230.
TUİK Haber Bülteni.02/04/2013. Sayı 13659. [http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri. do?id=13659]. (Erişim: 23/03/2018).
Ünal, C. (2014). “Çocukların Korunması Hakkı Kapsamında Çocuk İşçiliği Sorunun Çözümü ve Çözümsüzlüğü. Sosyal İnsan Hakları Ulusal Sempozyumu VI Bildiriler. Petrol İş Yayını. İstanbul.
Yıldız, Gaye B. (2018). İş Hukukunun Etkinliği ve Amacı Üzerine Yeniden Düşünmek, Çalışma ve Toplum. 2018/2. S 733-748.