Toplumun Yaşlanması ve Yaşlılıkta Barınma Problemi Bağlamında Kurumsal Yaşlı Yaşam Alanları Tasarımı

Nüfus yaşlanması, içinde bulunduğumuz yüzyılda öne çıkan önemli demografik olgulardan biridir. Dünya nüfusunun saçlarının beyazladığı gerçeği istatistiksel değerlerle de kendini göstermektedir. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre küresel nüfus içindeki yaşlı nüfus oranının 2050 yılına kadar %22’ye ulaşması ve genç nüfus oranını geçmesi öngörülmektedir. Dünya nüfusunun küresel olarak yaşlanması ve yaşlı nüfus oranının ülkemizde de giderek artması, yaşlılara yönelik hizmetlere olan ihtiyacı arttırmakta, durumun mimari tasarım boyutunda da ele alınmasını gerekli kılmaktadır. Çağın dikte ettiği hızlı ve bireyselleşen yaşam biçimi ile bu sosyal değişime ayak uyduran konut üretimi, yaşlı bireyleri yalnızlığa sürüklemektedir. Sosyal sorunlar içinde gitgide yalnızlaşan yaşlıların, temel barınma ihtiyaçlarını olduğu kadar psikososyal ve psikomekânsal ihtiyaçlarını da karşılayabilecekleri, doğru kurgulara oturtulmuş kurumsal yaşlı yaşam alanlarına gereksinimleri de günbegün artmaktadır. Bu bağlamda gelecekle ilgili çözümsel yaklaşımların şimdiden ele alınmasının gerekliliği önemle dikkate alınmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Yaşlı ve mekân, Çevresel uyum, Yaşlılıkta barınma, Kurumsal yaşam alanı tasarımı

Design of Institutional Elderly Living Spaces in the Context of the Aging of Society and the Housing Problems in Old Age

Population aging is one of the most important demographic phenomena in the current century. The fact that the world’s population is aging has been reflected in statistical values. According to data from the World Health Organization, the proportion of the elderly population in the global population is expected to reach 22% by 2050 and exceed the proportion of the young population. The aging of the world population and the increasing proportion of the elderly population in our country will increase the need for services for elderly people and make it necessary to address the situation in the dimension of architectural design. The fast and individualized lifestyle dictated by age and the housing production that keeps pace with this social change can drive elderly individuals to experience loneliness. Elderly people, who are becoming increasingly lonely in the face of social problems, are increasingly in need of institutionalized elderly living spaces that are built on the right constructs, which can meet their psychosocial and psychospatial needs, as well as their basic housing needs. In this context, the necessity of addressing solutional approaches for the future should be taken into consideration.

Keywords:

Elderly people and space, Environmental adaptation, Elderly housing, Institutional living space design,

PDF

___

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2020). Yaşlı nüfusun demografik değişimi. https:// www.aile.gov.tr/media/45354/yasli-nufus-demografik-degisimi-2020.pdf google scholar
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2023). Yaşlı hakları ulusal eylem planı 2023-2025. https://www.aile.gov.tr/media/133624/yasli_haklari_ulusal_eylem_plani.pdf google scholar
Akan, E. (2017). Yaşlılık kurumlarında yaşlı kullanıcı mekânsal davranış ve bilişiminin mekânsal dizim bağlamında irdelenmesi (Doktora tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ google scholar
Arch Daily. (2010). Aging in Africa / HWKN. https://www.archdaily.com/52529/aging-in-africa-hwkn google scholar
Arch Daily. (t.y.). Elderly house in Rikuzentakata city “Hokkori-ya” / The University of Tokyo Architectural Planning & Design Lab + DOG. https://www.archdaily.com/946509/elderly-housein- rikuzentakata-city-hokkori-ya-the-university-of-tokyo-architectural-planning-and-design-labplus- dog google scholar
Architectur and Wohmform. (1955). Altersheim in Berlin-Wedding (pp. 58–65). google scholar
Architectural Record 1. (1988). A Gentle Echo. November (pp. 120–123). google scholar
Architectural Record 2. (1988). High Spirits. November (pp. 114–115). google scholar
Bachelard, G. (1969). The Poetics of Space. Beacon Press. google scholar
Bauen Wohnen. (1966). Altenwohnungen white city estate in london. September (pp. 119–121). google scholar
Beyer, G., & Nierstrasz, F. H. J. (1967). Housing the aged in western countries. elsevier publishing co. Amsterdam. google scholar
Bezgal, N. (1990). Yaşlı yurtlarındaki kişisel yaşam alanının fiziksel ve psikososyal gereksinimlere göre değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ google scholar
Campbell, J. C. (1992). How policies change: The Japanese government the ageing policy. Princeton University Press. google scholar
Castillo, C., & Hitlin S. (2013). Copresence: Revisiting a building block for social ınteraction theories. Sociological Theory, 31, 168–192. google scholar
Çakır, D. (2004). 65 yaş üstü kullanıcıların fizyolojik, psikolojik ve sosyoekonomik gereksinmelerine göre yaşlı yurtları tasarlama kriterlerinin belirlenmesi ve Diyarbakır huzurevinde irdelenmesi (Yüksek lisans tezi, Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır). https://tez.yok.gov. tr/UlusalTezMerkezi/ google scholar
Daruşşafaka. (t.y.). Yakacık Rezidans. https://www.darussafaka.org/rezidanslar/yakacik-rezidans google scholar
Darülaceze Başkanlığı. (2022). Darülaceze sosyal hizmet şehri açılıyor. https://www.darulaceze. gov.tr/darulaceze-sosyal-hizmet-sehri-aciliyor/ google scholar
David Backer Architects. (t.y.). Mabuhay Court Community Center. http://www.dbarchitect.com/ project/detail/42/ google scholar
Dehan, P. (1995). L’habitation des personnes agees. Le Moniteur. google scholar
Devlet Planlama Teşkilatı. (t.y.). Türkiye’de yaşlıların durumu ve yaşlanma ulusal eylem planı. Yazar. google scholar
Durak, M. (2012). Yaşadığı ortamda yaşlıya hizmet modeli. YM Yayınlar. google scholar
Emiroğlu, V. (1984). Sosyal gerontoloji çalışmalarında kuramsal yaklaşımlar ve araştırma bulguları. Hacettepe Üniversitesi. google scholar
Güler, Ç. (1998). Yaşlılıkta tanımlar ve yaşlılık üstüne söylenenler. Turkish Journal of Geriatrics, 1, 105. google scholar
huzurevlerim.com. (t.y.). 75. yıl huzurevi yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezi. https://huzurevlerim. com/75-yil-huzurevi-yasli-bakim-ve-rehabilitasyon-merkezi.html google scholar
İmamoğlu, Ç. (2002). Toward an understanding of place schema: societal and ındividual level representations of asisted living (Doktora tezi). UWM. google scholar
İmamoğlu, Ç. (2007). Assisted living as a new place schema: a comparison with homes and nursing homes. Environment and Behavior, 39, 246–268. http://eab.sagepub.com/content/39/2/246.full. pdf+html google scholar
İmamoğlu, V. (1980). Binalara ilişkin zihinsel plan, kullanım ve değerlendirmeler. ODTÜ. google scholar
Kalınkara, V. (2011). Temel gerontoloji yaşlılık bilimi. Nobel Akademik Yayıncılık. google scholar
Koşaner, Y. (1995). Ders notları. Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi. google scholar
Koşar, N. (1996). Sosyal hizmetlerde yaşlı refahı alanı. Şafak Yayınları. google scholar
Lawton, M. P., & Nahemow, L. (1973). Ecology and the aging process. In C. Eisdorfer & M. P. Lawton (Eds.), The psychology of adult development and aging (pp. 619–674). American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/10044-020 google scholar
Lehr, U. (1994). Yaşlanmanın psikolojisi. Bilimsel ve Teknik Yayınları Çeviri Vakfı. google scholar
Love to Know. (2018). Lessons from elderly people in Japan. https://www.lovetoknow.com/life/ aging/elderly-people-japan#:~:text=In%20Japan%2C%20the%20elderly%20are,longer%20 than%20any%20other%20population google scholar
Narlıdere Kaymakamlığı. (t.y.). Narlıdere Huzurevi. http://www.narlidere.gov.tr/narlidere-huzurevi google scholar
Özkan, G. (1997). Yaşlı yurtları planlama ilkeleri üzerine bir araştırma (Yüksek lisans tezi, Mimar Sinan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ google scholar
Pakdil, O. (1992). Yaşlılık sorunları ve yaşlılara sağlanan servisler (İngiltere örneği). Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi. google scholar
Perkins, B., Hoglund, J. D., King, D., & Cohen, E. (2004). Building types basics for senior living. Villey6 Sons, Inc. google scholar
Sağsöz, A., Öztürk, K., Özgen, S., & Akbay, E. (1999, October 10-13). A case of residential life of the elderly people in the Trabzon old persons’s home/Türkiye. Paper presented at the Third International Conference of Gerontechnology, Germany google scholar
Sosyal Hizmet Uzmanı. (t.y.). Türkiye’de yaşlılar. http://www.sosyalhizmetuzmani.org/ turkiyedeyaslilar.html google scholar
Sürmen, Ş. (1988). Yaşlı yurtları yaşlı konutları. İ.T.Ü. Çevre ve Şehircilik Uygulama ve Araştırma Merkezi Yayınları. google scholar
Tufan, İ. (2016). Antik Çağ’dan günümüze yaşlılık ve yaşlanma. Nobel Yayıncılık. google scholar
Uffelen C. (2012). Senioren residenzen und altersheime. Braun Publishing AG. google scholar
United Nations Department of Economic and Social Affairs Population Division. (2017). Living arrangements of older persons: a report on an expanded ınternational dataset. https://www. un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/LivingArrangements.pdf google scholar
United Nations Population Fund. (2012). Birleşmiş Milletler Genel Sekreter Raporları. Yazar. google scholar
Ünlü, A. (1998). Çevresel tasarımda ilk kavramlar. İ.T.Ü. Baskı Atölyesi. google scholar
Ünlü, A. (2017). Kişisel görüşme (Ocak 2017, İstanbul). google scholar
Valins, M. (1988). Housing for elderly people. The Architectural Press. google scholar
Weal, F., & Weal, F. (1988). Housing the elderly options and design. Chrysalis Books. google scholar
World Health Organization. (1989). Health of the elderly (Technical Report Series). Author. google scholar