ANADOLU AHİLİĞİNİN TEŞEKKÜLÜNDE' Kİ ROLÜ AÇISINDAN FÜTÜVVET HAREKETİ ve TARİHİ

ÖZETAnadolu Ahiliğinin Türklere has bir kuruluş olduğu, konu ile uğraşan bütün araştırmacıların kabul ettiği bir husustur.[1]Menşei bakımından Türk kültür ve zevkinin eseri olmakla beraber İslam Dünyasındaki ‘’Fütüvvet’’ harekâtı ile beslenip geliştiği, Abbasi Halifesi en-Nasır li-Dinillah’ın kurduğu ‘’Fütüvvet Teşkilat’’ına bağlı olarak kurulduğu ve bir teşkilat haline geldiği de bir vakıadır. Tarih boyunca Ahi tüzük ve yönetmenliklerinin ‘’Fütüvvet-name’’ diye adlandırılması ve bu fütüvvet-namelerin Anadolu Ahiliğinin ortaya çıkmasından önce yazılan fütüvvet-namelerden, özellikle de 34.Abbasi Halifesi en-Nasır li-Dinillah’ın(1180 – 1225) Şeyh Şihabü’d-Din Ebu Hafs ’Ömer es-Sühreverdi ‘ye (632 – 1235) düzenlettirdiği fütüvvet-nameden kaynaklanması [2]bunu gösterir. Bu bakımdan Anadolu Ahi Teşkilatı’nın nasıl kurulduğunu ve nasıl bir siyasi, sosyal ve kültürel ortamda teşekkül ettiğini anlayabilmek için fütüvvet harekâtı ve tarihi gelişimi üzerinde bir nebze durmayı gerekli buluyoruz. [1] M.Fuat Köprülü’nün Ahilik ile ilgili çalışmalarından sonra Ahiliğin Türklere has bir Fütüvvet tarzı olduğu genel olarak kabul edilmiştir. Ayrıca Neş’et Çağatay da ‘’Bir Türk Kurumu Olan Ahilik’’ adlı eserinde bu hususu yeterince açıklamıştır.
Anahtar Kelimeler:

Ahilik, Fütüvvet, Selçuklu

___

  • İslam-Türk illerinde fütüvvet Teşkilatı, İktisat Fak. Mec. XI, 83-85
  • El-Fütuhatü’l-Mekkiye, I,257-261
  • Das Rittertum des İslamıschen Mittelatters, Beitraege Zur Arabistik Semitistik und İslam Wissenschaft, s.382-385.
  • Zuhuru’d-dayat bi’l-kutr’t-Tunisi, İlahiyat Fak. Dergisi, XIV, 203-219
  • Fütüvvet-ahi Müessesesinin Menşei Meselesi, İlahiyat Fak. Dergisi, I, 59-68.
  • Es-Sila beyne’t-Tasavvuf ve’t-Teşeyyu’, s.190-226