Ekmeklik buğdayda(Triticum aestivum L.) bazı agronomik özelliklerin kombinasyon yeteneği ve kalıtımı

Orta Anadolu şartlarında ekmeklik buğday melez ve anaçlarının verim ve verim unsurları için kombinasyon yetenekleri ve genetik parametrelerini belirlemek amacıyla 1999-2000 üretim yılında 6’sı hat 7’si tester olarak kullanılan ekmeklik buğday anaçları arasında melezlemeler ( 6x7=42 melez kombinasyon) yapılmıştır. F1 bitkileri ve anaçlar üzerinde bitki boyu, başak uzunluğu, başakta başakçık sayısı, fertil kardeş sayısı, başakta tane sayısı, başakta tane ağırlığı, 1000 tane ağırlığı ve bitki tane verimi özellikleri belirlenmiştir. Genel ve özel kombinasyon yeteneği varyansları, toplam genetik varyasyonun büyük kısmının eklemeli olmayan gen etkisi altında oluştuğunu göstermiştir. Dar anlamda kalıtım dereceleri 0.06 (fertil kardeş sayısı) ile 0.30 ( başak uzunluğu ) arasında, geniş anlamda kalıtım derecesi 0.68 (1000 tane ağırlığı) ile 0.94 (bitki boyu) arasında değişim göstermiştir. İncelenen bütün özelliklerde özel kombinasyon yeteneği varyansının genel kombinasyon yeteneği varyansından daha büyük olduğu görülmüştür. Bu yüzden seleksiyonun melezlerin özel kombinasyon yetenekleri ve eklemeli olmayan gen etkisi göz önüne alınarak yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Combining ability and inheritance of some agronomical traits in bread wheat

Crosses were made between six female and seven male (6x7=42 hybrid combinations) bread wheat (Triticum aestivum L.) cultivars by line x tester in 1999 – 2000 growing season at Konya, a representative part of Central Anatolia, in order to study combining ability and genetic parameters for yield and yield associated characteristics. Plant height, spike length, spikelets number per spike, fertile tiller number, kernel number per spike, kernel weight per spike, 1000 kernel weight and grain yield per plant were determined in all parents and their hybrid progenies.The analysis of combining ability indicated that a large portion of the total genetic variation was associated with non-additivegene actions. Narrow sense heritabilities ranged from 0.06 (fertile tiller number) to 0.30 (spike length). Broad sense heritabilities ranged from 0.68 (1000 kernel weight) to 0.94 (plant height). Magnitude of SCA variance was more pronounced than GCA variance for all the traits. Therefore in selection, it is thought to be true that non additive gen effects and SCA’s of hybrids should be considered.

PDF

___

Falconer, D.S.1980. Introduction to Quantitative Ge-netics. Oliver and Boyd Ltd. London.
Ekmen, G. and İ. Demir. 1990. Bazı buğday melezle-rinde bazı verim komponentlerinin kalıtımı üzerinde araştırmalar. E.Ü. Fen Bilimleri Enst. Derg. 1(2): 153-158.
Griffing, J.B.1956. Concepts of general and specific combining ability in relation to diallel crossing system. Aust. J. Biol Sci. 9 463-493.
Kınacı, G. 1996. Orta Anadolu için line x tester yöntemiyle süne zararından az etkilenen verimli ve kaliteli ekmeklik buğday çeşitleri ıslahı üzerine bir araştırma. S.Ü. Zir. Fak. Der. 9(11): 181-187.
Kruvadi, S. 1991. Diallel analysis and heterosis for yield and associated characters in durum wheat under upland conditions. Turrialba Publ. 41 (3): 335-338. Canada.
Larik AS,AR Mahar and H.M.I.Hafız.1995. Heterosis and combining ability estimates in diallel crosses of six cultivars of spring wheat Wheat Information Service, 34: 12-19.
Prakasa, R.V.S. 1977. Heterosis, combining ability and gene action for yield and its components in wheat. Div.Genet.İndian Agric.Res.Inst. New Delhi.
Singh. R.K. and B.D.Chaudhary, 1979. Line x tester analysis.Biometrical methods in quantitative genetic analysis. Kalyani Publishers, 205-214, New Delhi.
Thakre, J.M., D.G.Vitkare, A.K. Godbole and S.B. Atale.1996. Line x tester analysis in wheat for yield and it’s traits. Annals of Plant Physiology, 10: 1, 99-102. India.
Tosun, M., İ.Demir, C.Sever and A. Gürel. 1995. Line x tester analysis in some wheat crosses. Anadolu J. of AARI 5 (2) : 52-63.
Yağdı, K. and H.R. Ekingen, 1995. Beş ekmeklik buğday çeşidinin diallel melez döllerinde bazı agronomik özelliklerin kalıtımı. Uludağ Üniv. Zir. Fak. Derg., 11 : 81-93.
Yıldırım, M.B.1974. Beş ekmeklik buğday çeşidinin diallel melez döllerinde bazı tarımsal karekterlerin populasyon analizleri. Doçentlik Tezi. Ege Üniv. Ziraat Fak. İzmir.
Yıldırım, M.B. and Ş.Çakır, 1986. Line x tester analizi.E.Ü. Bilgisayar Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 9(1): 1-7.