Yusuf Yunanî’nin Öldürülmesi ve Osmanlı-İngiliz İlişkilerine Etkisi
Tanzimat ile birlikte Osmanlı Devleti’nde gayrimüslim halk, Müslüman halkla eşit tutulmayabaşlanılmıştır. Bunun yanı sıra gayrimüslimlere tanınan bazı hak ve özgürlükler de bulunmaktaydı.Ancak bu durum Müslüman halk tarafından tepkiyle karşılanıyordu. Çünkü gayrimüslimler,emperyalist amaç güden devletlerin politikaları doğrultusunda hareket etmeye başlamışlardı.Özellikle de İngiltere, diğer mezheplerdeki Hıristiyanları Protestan yapma amacıylaOsmanlı topraklarında faaliyet göstermeye başlamıştı. Bu faaliyetler yardım dernekleri aracılığıyla,Osmanlı Devleti’ndeki Hıristiyanlar arasında yürütülüyordu. Doğal olarak bu durumMüslüman ve Müslüman olmayan halkın aralarının açılmasına neden oluyordu. Bu çalışmadaSiirt’te yaşanan bir vakʹa örneğinden yola çıkılarak, bu faaliyetlere Müslüman halkın tepkisive Osmanlı Devleti’nin bakış açısı incelenecektir
Assassination of Yusuf Yunanî and Its Effects on Ottoman-English Relations
The non-Muslims with The Reforms in The Ottoman Empire received equal rights with the muslim citizens. In addition, some of the rights and privileges were granted to the non‐Muslims. However, this stuation was reacted by the Muslims in the Ottoman Empire because non‐Muslims began to act in accordance with policies of the States pursuing emperialist poli‐cies. In particular, the United Kingdom, which wanted to convert other christians to protes‐tant ones began to operate in the Ottoman’s territore. These activities were conducted among the Christian People of the Ottoman Empire via charity organizations. Naturally, this situa‐tion caused break‐up between the muslims and non‐muslims. In this study, we aim to study the response of muslims to these activities and the views of the Ottoman State based on the example of a case in Siirt.
___
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA.),
- Dahiliye Nezareti Muamelat Evrakı (DH.TMIK.M.), Dosya No: 29/Gömlek No: 29; 29/50; 32/85.
- Yıldız Perakende Evrakı Adliye ve Mezahib Nezareti (Y.PRK.AZN.), Dosya No:20/Gömlek: 5.
- Yıldız Tasnifi Perakende Evrakı Mabeyn Başkitabeti (Y.PRK.BŞK.), Dosya No: 58/Gömlek No: 80.
- Yıldız Tasnifi Sadaret Resmi Maruzat Evrak (Y.A.RES.), Dosya No: 98/Gömlek No: 33.
- The National Archives (TNA.),
- Forreign Office (FO.), 78/5054.
- AKÇORA, Erginöz (1994). Van ve Çevresinde Ermeni İsyanları (1896‐1916), İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
- AYDIN, Mithat (2006). “Amerikan Protestan Misyonerlerinin Ermeniler Arasındaki Faaliyetleri ve Bunun Osmanlı‐Amerikan İlişkilerine Etkisi”, OTAM XIX, Ankara, s. 79‐122.
- BERKES, Niyazi (2003). Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
- Bitlis Vilayet Salnamesi, 1310.
- BOZKURT, Gülnihal (1996). Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşlarının Hukuki Durumu (1839‐1914), Ankara: TTK Basımevi.
- DEDE, Mevlüt (2011). “Osmanlı Döneminde Çok Kültürlü Yaşama Bir Örnek: XVI. Yüzyılʹda Mardinʹde Sosyal Hayat”, Ulusal Malatya Sempozyumları II. Sürdürülebilir Kentleşme ve Kentlilik, Malatya.
- HALAÇOĞLU, Ahmet (2007). Bir Ermeninin İtirafları (1895 Maraş ve Zeytun Olayları). Ankara: Yeni Türkiye Yay.
- İNALCIK, Halil (1964). “Tanzimatʹın Uygulanması ve Sosyal Tepkiler”, Belleten, XXVII/112, Ankara, 624‐690.
- ORTAYLI, İlber (2011). Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahallî İdareleri (1840‐1880), Ankara: TTK Basımevi.
- KARADENİZ, Yılmaz (2011). “Bitlisʹte Ermenilerin Müslüman Halka Yaptıkları Katliamlar ve Batılı Devletlerin Katliamlardaki Rolü (1913‐1919)”, Turkish Studies, 6/1, Erzincan, 1405‐1420.
- KARAL, Enver Ziya (1999). Osmanlı Tarihi, Cilt V, Ankara: TTK Basımevi.
- KARAL, Enver Ziya (2000). Osmanlı Tarihi, Cilt VI, Ankara: TTK Basımevi.
- KAYNAR, Reşat (2010). Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat, Ankara: TTK Basımevi.
- SEVİNÇ, Necdet (2002). Osmanlıdan Günümüze Misyoner Faaliyetleri, İstanbul: Milenyum Yay.
- SEZER, Cemal (2010). “Amerikan Misyonerlerinin Ermeni Meselesine Etkileri (1890‐ 1914)”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3/1‐2, Çorum, 57‐69.
- TORUN, Fatih Sadık (2012). “Osmanlı Taşra İdaresinin Yeniden Yapılanma Süreci (1842‐1876)”, Karadeniz Araştırmaları, 32, Ankara, 81‐97.