Ferdi ÇİFTÇİOĞLU

19234

XIX. YÜZYILDA TIRHALA SANCAĞI’NIN İDARİ TAKSİMATI VE YÖNETİMİ

Tırhala sancağı, XIV. yüzyılın sonlarında Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. DevletinBalkanlarda ilk fethettiği yerler arasında yer alan sancak, 1881 yılına kadar Osmanlı idaritaksimatındaki yerini korumuştur. Kuruluşundan XIX. yüzyılın ortalarına kadar Rumeli Eyaletinebağlı statüsünü koruyan sancak, Tanzimat’ın ilanıyla birlikte Osmanlı taşrasında uygulanan idarideğişikliklerin görüldüğü idari birimler arasında yer almıştır. Rumeli Eyaleti’nin küçültülüp küçükeyaletler teşkil edilmesi kararının ardından 1847 yılında Üsküp, Bosna, Yanya ve Selanik eyaletlerikurulmuştur. Sancak, bu eyaletlerden önce Selanik’e sonra Yanya’ya bağlı şekilde varlığınısürdürmüştür. Sancağın kendisi de kısa bir süre eyalet konumuna yükseltilmiş fakat 1871 VilayetNizamnamesiyle kesin olarak Yanya Vilayeti’ne bağlanmıştır. Ayrıca sancağın alt birimlerindesürekli idari değişikliklerin yaşanması, Tanzimat’ın taşra yönetim uygulamalarının oturmadığınıgöstermiştir. IV. asırda durumunu muhafaza edebilen sancak, Tanzimat’ın ilanından sonra 1881yılında Yunanistan’a terkine kadarki yaklaşık kırk senede birçok idari değişikliğin uygulandığıOsmanlı idari birimi olmuştur.Bu çalışma, Tanzimat’ın Osmanlı taşra yönetimine getirmiş olduğu yenilikleri ve değişiklikleri,Tırhala Sancağı üzerinden ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu bağlamda sancağın geçirmiş olduğuidari değişiklikler ile yönetime yardımcı sancak meclislerinin görevleri üzerinde durulmuştur. Ayrıcasancağın tüm idari şemasının verilmesiyle araştırmacıların sancağı dönemin diğer sancakları ilekarşılaştırabilmeleri amaçlanmıştır. Bütün bunların ötesinde, devletin Balkanlar üzerindeki taşrayönetim anlayışının diğer sancaklarından farklı olmadığını ortaya koymak çalışmanın temel amacınıoluşturmuştur.

THE ADMINISTRATIVE DIVISION AND MANAGEMENT OF THE TRIKALA SANJAK IN XIX CENTURY

The sanjak of Trikala entered the Ottoman rule in the late XIV century. The sanjak, one of the initial conquests of the state in the Balkans, remained in the Ottoman administrative division until 1881. Sanjak, which has maintained its status as connected to province of Rumelia until the middle of the XIX century, was one of the administrative units in which administrative changes were applied in the Ottoman provinces with the declaration of Tanzimat. Provinces of Skopje, Bosnia, Ioannina and Thessaloniki were established in 1847 after the decision to shrink Rumelia and build small provinces. Sanjak was firstly connected to Thessaloniki and then to Ioannina. The sanjak itself was promoted to the province for a short while, but it certainly connected to the Province of Ioannina by the 1871 Provincial Regulation. In addition, continuous administrative changes in the sub-units of the sanjak showed that the provincial administration practices of the Tanzimat were not seated. The sanjak, which was able to maintain its status in the IV century, was an Ottoman administrative unit which had many administrative changes in for nearly forty years from the proclamation of the Tanzimat until the sanjak was left to Greece in 1881. This study aims to reveal the innovations and changes brought by the Tanzimat to the Ottoman provincial administration through the Trikala Sanjak. In this context, the administrative changes of the sanjak and the duties of the sanjak councils that help the governance are emphasized. In addition, by giving the whole administrative scheme of the sanjak, it is aimed that the researchers can compare the sanjak of the period with the other sanjaks of the period. Beyond all this, the main purpose of the study is to show that the state is not different from the other sanjaks of the provincial administration understanding on the Balkans.
PDF

___

  • Devlet Salnamesi, Def’a: 1, (H. 1263-M. 1847).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 2, (H. 1264-M. 1848).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 3, (H. 1265-M. 1849).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 4, (H. 1266-M. 1850).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 5, (H. 1267-M. 1851).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 6, (H. 1268-M. 1852).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 7, (H. 1269-M. 1853).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 8, (H. 1270-M. 1854).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 9, (H. 1271-M. 1855).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 10, (H. 1272-M. 1856).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 11, (H. 1273-M. 1857).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 12, (H. 1274-M. 1858).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 13, (H. 1275-M. 1859).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 14, (H. 1276-M. 1860).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 15, (H. 1277-M. 1861).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 16, (H. 1278-M. 1862).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 17, (H. 1279-M. 1863).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 18, (H. 1280-M. 1864).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 19, (H. 1281-M. 1865).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 20, (H. 1282-M. 1866).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 21, (H. 1283-M. 1866).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 22, (H. 1284-M. 1867).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 23, (H. 1285-M. 1868).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 24, (H. 1286-M. 1869).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 25, (H. 1287-M. 1870).
  • Devlet Salnamesi, Def’a: 27, (H. 1289-M. 1872).
  • Yanya Vilayet Salnamesi Def’a:1, (1288/1871).
  • Yanya Vilayet Salnamesi Def’a:2, (1292/1875).
  • Yanya Vilayet Salnamesi Def’a:3, (1293/1876).
  • Yanya Vilayet Salnamesi Def’a:4, (1294/1877).
  • Akbal, F. (1961), 1831 Tarihinde Osmanlı İmparatorluğu’nda İdari Taksimat ve Nüfus, Belleten 15/60, s. 617-628.
  • Alan, E. (2016), “Yeni bir Belgeye Göre XVI. Yüzyılın İlk Yarısında Rumeli Sancakları, Kazaları ve Kadılar”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 33, s.337-377.
  • Ayhan, A. (2013), Rumeli ve Akdeniz Adalarında Türk Varlığı, İstanbul.
  • Barkan, Ö. L. (1953), “H. 933-934, M. 1527-1528) Mali Yılına Ait Bir Bütçe Örneği”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt: 15/1-4, 251-329.
  • Baykara, T. (1988), Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I, Ankara.
  • Çadırcı, M. (1985), Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Ülke Yönetimi, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: 1, İstanbul, s.201-228.
  • Çakar, E. (2002), “Kanuni Sultan Süleyman Kanun-nâmesine Göre 1522 Yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun İdarî Taksimatı”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 1, Elazığ, s.261-282.
  • Çalı, A. (2011) Gazi Evrenos Bey, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
  • Çanlı, M. (2002), Eytam İdaresi ve Sandıklar (1851-1926), Türkler, Cilt: 14, s.57-73.
  • Delilbaşı, M. -Arıkan, M. (2001) Hicrî 859 Tarihli Suret-i Defter-i Sancak-ı Tırhala I, Ankara.
  • Dennis, George T. (1967), “1403 Tarihli Bizans-Türk Antlaşması”, Çev. Melek Delilbaşı, Orientalia Christiana Periodica, Vol. XXXIII, s.72-78.
  • Ekinci, E. B. (2000), Tanzimat Devri Osmanlı Mahkemeleri, Yeni Türkiye, Yıl: 6, Sayı: 31, s.764-773.
  • Gençoğlu, M. (2011), “1864 ve 1871 Vilayet Nizamnamelerine Göre Osmanlı Taşra İdaresinde Yeniden Yapılanma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1), s.29-50.
  • Gökaçtı, M. A. (2001), Geographika: Yeniden Keşfedilen Yunanistan, İstanbul.
  • Gökbilgin, M. T. (1952), XV-XVI Asırlarda Edirne ve Paşa Livâsı (Vakıflar-Mülkler-Mukataalar), İstanbul, 631-302.
  • Güneş, M. (2016), Tanzimat Dönemindeki İdare Düzenlemelerin Kocaeli’ye Yansımaları, Uluslararası Kara Mürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu II, Cilt: 1, s.555-561.
  • Gürboğa, N. (2008), “Osmanlı Taşrasında Belediye İdaresi: Alanya Belediyesi (1914–1915)”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, VII/16–17, s.165-185.
  • Halaçoğlu, Y. (1991), XIV-VXII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, Ankara. İlgürel, M. (2009), “Subaşı”, TDVİA, Cilt: 37, s.447-448.
  • İnalcık, H. (1992) “Rumeli”, MEB, İA, Cilt 9, s.154-164.
  • İnalcık, H. (2005) “Türkler ve Balkanlar”, BALTAM Türklük Bilgisi 3, Prizren, s.20-44.
  • İnalcık, H. (2008), “Rumeli Maddesi”, TDVİA, Cilt: 35, s.232-235.
  • İpşirli, M. (1992), “Beylerbeyi”, TDVİA, Cilt: 6, s.69-74.
  • Jorga, N. (2009), Osmanlı İmparatorluğu Tarihi I, Çev. Nilüfer Epçeli, İstanbul.
  • Karal, E. Z. (1983), Osmanlı Tarihi, Cilt VI. TTK Yayınları, Ankara.
  • Karpat, H. K. (2003), Osmanlı Nüfusu (1830–1914), İstanbul 2003.
  • Kaya, A. Y. - Terzibaşıoğlu Y. (2009), “Tahrir’den Kadastro’ya: 1874 İstanbul Emlak Tahriri ve Vergisi: Kadastro tabir olunur tahrir-i emlak”, Tarih ve Toplum, s.7-56.
  • Kayapınar, L. (2002), “Yunanistan’da Osmanlı Hâkimiyetinin Kurulması (1361- 1461)”, Türkler, Cilt: 9, s.187-195.
  • Kayapınar, L. (2004), “Osmanlı Uç Beyi Evrenos Bey Ailesinin Menşei, Yunanistan Coğrafyasındaki Faaliyetleri ve Eserleri”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, Cilt: 2004/1, Sayı 8, s.133-142.
  • Kayapınar, L. (2005) “Teselya Bölgesinin Fatihi Turuhan Bey Ailesi ve XV.-XVI. Yüzyıllardaki Hayır Kurumları”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2005/1, Sayı: 10, s.183-196.
  • Kenanoğlu, M. M. (2007), “Nizamiye Mahkemeleri”, TDVİA, Cilt: 33, s.185-188.
  • Kılıç, O. ( 2016), Rumili Eyaleti’ne Bağlı Sancakların XVIII. Yüzyıldaki İdari Statüleri, Balkan Tarihi, Cilt: 1, Uluslararası Balkan tarihi Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul, s.111-124.
  • Kılıç, O. (1997), XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatı, Elazığ.
  • Kırmızı, A. (2008), Abdülhamid’in Valileri (Osmanlı Vilayet İdaresi 1895–1908), İstanbul.
  • Kiel, M. (2011), “Teselya” TDVİA, Cilt: 40, 2011, s. 522-526.
  • Mıstanoğlu, N. (2004), XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Kırşehir Sancağı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya.
  • Ortaylı, İ. (2008), Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Ankara.
  • Örenç, A. F. (2006), “Mutasarrıf”, TDVİA, Cilt: 31, s.377-379.
  • Özcan, T. (2006), “Osmanlı Toplumunda Yetimlerin Himayesi ve Eytam Sandıkları”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 14, 270-275.
  • Pakalın, M. Z. (1993), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü III. İstanbul.
  • Reyhan, C. (2015), 1864-1871 Vilayet Nizamnamelerinde İdare Meclisleri: Osmanlı Taşrasında “Birörnek Yönetim Modeli” nin Kuruluş Sorunu, 1864 Vilayet Nizamnamesi, Ed. Erkan TuralSelim Çapar, Ankara, s.51-68.
  • Rukancı, F. (2008), “Osmanlı Devleti’nde Arşivcilik Çalışmaları”, Türk Kütüphaneciliği, 22/4, s.414- 434.
  • Sahillioğlu, H. (1990), Osmanlı Döneminde Irak’ın İdari Taksimatı, Çev. Mustafa Öztürk, Belleten, Cilt: LIV/78, s.1233-1257.
  • Söylemez, M. M. (2007), “Ankara Vilayet Salnamelerine Göre Osmanlı’nın Son Döneminde Çorum”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 12, s.7-40.
  • Sungur, M. (2002), XIX. Yüzyıl Osmanlı Devleti’nde Taşra İdaresi ve Vilayet Yönetimi, Türkler, Cilt: 13, s.750-761.
  • Torun, S. F. (2016), “Vilayet Kanunlarına Göre Sancak (Liva) İdare Meclisleri”, Tarih Araştırmaları Dergisi, Cilt: 35, s.157-174.
  • Uzunçarşılı, İ. H. (1995), Osmanlı Tarihi I, Ankara.
  • Yazan, Ö. (2017), “Ziraat Bankası’nın İlk Yirmi Yılına Ait Bazı Kayıtların İncelenmesi”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 4, s.221-237.
Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi-Cover
  • ISSN: 1300-5766
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 1994
  • Yayıncı: Selçuk Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

XIX. YÜZYILDA TIRHALA SANCAĞI’NIN İDARİ TAKSİMATI VE YÖNETİMİ

Ferdi ÇİFTÇİOĞLU

MEHMED ŞÂKİR EFENDİ’NİN TERCEMÂNÜ'L-MA'NEVÎ FÎTERCEMETİ'L-MESNEVÎ ADLI MANZUM MESNEVÎ TERCÜMESİ

Selman KARADAĞ

ŞİBANÎ-NÂME'NİN BUDAPEŞTE NÜSHASI ÜZERİNE

Arife Ece EVİRGEN