XIII. Yüzyılda Maraş

XIII. Yüzyılın başında Maraş, Anadolu Selçuklu devletine bağlı bir vilayetti. Maraş bölgesi Selçuklu sultanı tarafından Emir Hüsameddin Hasan'a ve kendisinden sonra da oğullarına ikta edilmişti. Bu emirin torunu, Nusreteddin Hasan Bey uzun yıllar Selçuklu sultanına bağlı olarak Maraş'ı idare etti. Nusreteddin Hasan Bey'in iki oğlu da sırasıyla Muzaffereddin ve İmadeddin 1258'e kadar Maraş emirliğinde bulundular. 1240 yılında Baba İshak adlı Türkmen dervişi Maraş'ta da etkili olan bir isyan çıkardı. 1254 yılında ise Maraş ve Elbistan şehirleri arasında yaşayan Ağaçeri Türkmenleri ayaklandı. Bu iki ayaklanma Maraş bölgesini siyasi, sosyal ve ekonomik yönden etkiledi. 1258 yılında Kilikya Ermenileri Maraş'ı işgal ettiler. Moğollarla işbirliği yapan Ermeniler Türklere karşı bölgede bir çok saldırılar yaptılar. Mısır'da kurulan Memluk Devleti, Moğollar ve Ermenilere karşı Anadolu'ya bir çok seferler yaptı. Memluk Ordusu 1277'de Elbistan'da Moğol ordusunu hezimete uğrattı. 1298 yılında Memlukler, Maraş'ı Ermenilerden alarak kendilerine bağlı Türklere verdiler. 1337 yılında Dulkadir Beyliği kuruluncaya kadar Maraş, Memluklere bağlı olarak idare edildi.

Marash province was ruled under the Suljuki reign at the beginning of the 13th century. The Seljuki Sultan granted the rights of the rule of Marash to Emir Hüsamettin Hasan and latter his sons inherited the rule of the province. Descenting from the same family, Nusreteddin Hasan Bek ruled the Marash for a long time. His sons Muzaffereddin and Imameddin respectively ruled the province until 1258. Beginning with 1240, this family's rule was seriously challenged by Turkoman revolts. In 1240 Dervish Ishak revolted in the city of Marash and in 1254 Ağaçeri Turkoman tribes, who lived between Marash and Elbistan, started another revolt. Especially, these two revolts seriously influenced the political, economic and social life of the region. Weakened by the revolts, Marash was taken by Cilician Armenian Principality by 1258. The Armenians who collaborated with occupying Mongol troops in the region, launched attacks against the Turks. Memluki state in Egypt successfully carried out military campaigns in Anatolia against the Mongols and the Armenians. In 1277, the Memluki forces defeated the Mongol detachment in Elbistan. In 1298, the Memlukis succeeded to take over Marash and they granted the city to the Turkish fiefdoms who were loyal to the Memluki state. Marash remained under the Memluki control until 1337, when the Dulkadir fiefdom was established in the region.

PDF

___

ABU'L- FARAC, Abu'l- Farac Tarihi, (Süryanice'den İngilizce'ye Çev: E.A.W.Budge, Türkçe'ye Çev: Ö.R.Doğrul), C.II, TTK Yay, Ankara 1999.

AKDAG, Mustafa, Türkiye'nin İktisadi ve İçtimai Tarihi (1243-1453), C.I, Cem Yay, İstanbul 1977 .

AKSARAYİ, Kerimüdddin Mahmud- i, Müsameretü'l- Ahbar, (Çev: Mürsel Öztürk), TTK Yay, Ankara 2000.

ATALAY, Besim, Maraş Tarihi ve Coğrafyası, Maarif Vekaleti Yay, Matba-i Amire, İstanbul 1339.

AYNİ , Bedreddin Mahmut, İkdü'l-Cuman fi Tarihi Ehli'z- Zaman ( Asr Selatin el-Memalik), (Neşr.M. M. Emin), C.I, II, III, IV,Heyetü'l-Mısrıyye, Kahire 1987.

BAYBARS EL-MANSURİ, Zubdetü'l -Fikre Fi Tarihi'l - Hicre, ( Neşr: D.S.Richard), In Kommission Bei Unnited Distributing, Beyrut 1998.

BAYBURTLUGİL, Zafer, Kahramanmaraş'ta Bir Gurup Dulkadiroğlu Yapısı, Vakıflar Dergisi, S.X, Ankara 1973, ss 234-250.

BAYRAM, Mikail, Ahi Evren ve Ahi Teşkilatı'nın Kuruluşu, Damla Matbacılık Yay, Konya 1991.

CAHEN , Claude, Osmanlıdan Önce Anadolu'da Türkler, (Çev: Yıldız Moran), e Yay, İstanbul 1994.

DARKOT, Besim, Ernest Honigman , Maraş ( Coğrafyası- Tarihi), İA,C.VII, ss.310-315.

DEMİRKENT, Işın, Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi (1098-1118), C.I ,TTK Yay, Ankara 1990.

-----, Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi (1118-1146), TTK Yay , Ankara 1987.

EBU BEKR-İ TİHRANİ, Kitab-ı Diyarbekiriyye, (Çev. M.Öztürk),Kültür Bakanlığı Yay, Ankara 2001.

ERSAN, Mehmet" Selçuklu Ermeni İlişkileri" Türkler, C.VI, Yeni Türkiye Yay,ss.635-645.

"GEBEN", Î.A, C.4, ss.761-762.

GÖKHAN, İlyas, "Selçuklular Zamanında Nusreteddin Hasan Bey", I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyet Kongresi Bildirileri, C.I, S. Ü. Selçuklu Araştırmalar Merkezi Yay, Konya 2001, ss.335-345

GÜNDOĞDU, Hamza, Dulkadir Beyliği Mimarisi, Kültür Bakanlığı yay, Ankaral986

"HADES", İA,C.V/1, ss .42.

HONİGMAN, Ernest , Bizans Devletinin Doğu Sınırı, ( Terc.Fikret Işıltan),İstanbul Üniversitesi Yay, İstanbul 1970.

-----, Tel- Bâşer, İA, CXII, s.145-147 ----- , Rum-kale, İA, C.IX, s.777-781.

İBNÜ'L-ADİM, Bugyetü'l-Taleb fî Târîhi Halep (Neşr: Seyyal Zekar), CI Dârü'1-Fikr, Beyrut (Tarihsiz).

İBN BİBİ, el-Evamirü'l Alaiyye fi'1-Umuri'l Alaiyye, (Çev. Mursel Öztürk), C.I,II Kültür Bakanlığı Yay, Ankara 1996.

İBN FURAT, Tarihu îbnü'l Furat, C.V, (Neşr: Hasan Muhammed eş-Şem'a) Basra' 1970, C.VII,(Neşr:Çosti K.Zurayk),Beyrut Amerikan Üniversitesi, Beyrut 1942, C.VIII (Neşr:Costi K.Zurayk, Nejla İzzeddin), Beyrut Amerikan Üniversitesi yay, Beyrut(Tarih Yok)

İBN İYAS Bedai'z-Zuhur fi'Vakai'd-Duhur, (tarihsiz), Kahire

İBN KESİR, El- Bidaye ve'n- Nihaye, (Çev: Mehmet Keskin), C.XIV, Çağrı Yay, İstanbul 1995.

İBN ŞEDDAT, Baybats Tatihi, C.II, (Türkçe Terc;Şerefüddin Yaltkaya), TTK Yay İstanbul 1941.

İBN TAGRIBİRDİ, Nücumu'z-Zahire (Neşr: M. Hüseyin Şemseddın), C.VI Darü'l- Kütüb'ül- İlmiye, Beyrut 1992.

İBNÜ'L VERDİ, Tarihu îbnü'l Verdi,( Neşreden yok), C.II,Darü'l- Kütüb'ül-İlmiye, Beyrut 1996.

KAŞGARLI,Mehlika Aktok, Kılıkya Tabu Ermeni Baronluğu Tarihi, Ankara 1990. .

KAYMAZ Nejat Pervane Muinüddın Süleyman, Ankara 1970.

KOCA Salim, Sultan I. İzzeddin Keykavus ( 1211-1220 ), TTK Yay,

KOPRAMAN ,Kazım Yaşar, "Baybars" I, DÎA, C.V

MAKRIZİ Takiyeddin Ahmet, Kitabü's-Süluk, (Neşr. Muhammed Mustafa Ziyade), C.I, Kısım I, Kahire 1934

MATEOS ,Urfalı Mateos Vekayı-namesı ve Papaz Grıgor'un Zeyli (Çev Hrant D. Adnreasyen, Notlar: Edouard Dulaurer, M. H. Yinanç),TTK

EN- NÜVEYRİ , Şahabeddin Ahmed b.Abdulvahab, Nihayetü'l- Ereb fi Fünunü'l- Edeb,(Neşr,M.M. Ziyade, M. A. Şaire) Merkezü Tahkikü't- Teras C XXX Kahire 1990.

OCAK Ahmet Yaşar, Babailer İsyanı, Dergah Yay , İstanbul 1996. ,

-----, Baba İlyas,DÎA, C.IV, İstanbul 1991.

----- ,Baba İshak , DÎA, C.IV, İstanbul 1991.

RUNCİMAN, Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, (Çev. Fikret Işıltan), TTK Yay C.I-II,III, Ankara 1998.

SEVİM, Ali, Selçuklu-Ermeni İlişkileri, TTK Yay, Ankara 1983.

-----, Anadolu'nun Fethi Selçuklular Dönemi, TTK Yay, Ankara 1993

SÜMER Faruk, Yabanlu Pazarı, Türk Dünyası Araştırmaları Yay, İstanbul 1985

----- ,Çukurova Tarihine Dair Araştırmalar, Tarih Araştırmalar Dergisi S.I, Ankara 1963,

-----, "Ağaçeriler", DİA, C.I,

----- , Anadolu'da Moğollar, Selçuklu Araştırmalar Dergisi, Selçuklu Tarih ve Medeniyeti Enstitüsü Yayınlarından, I, s.1-147 '.

-----, "Keykavus I", DÎA, C.XXV, ss.352-353

----- , Ashabü'1-Kehf, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay, İstanbul 1989.

ŞEŞEN, Ramazan ,İslam Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri, Türk Kültürü Araştırmaları Enstitüsü Yayını, Ankara 1998.

TURAN , Osman, Doğu Anadolu Türk devletleri Tarihi, Boğaziçi Yay, İstanbul 1993.

-----, Selçuklular Zamanında Türkiye, Boğaziçi Yay, İstanbul 1993.

YİNANÇ , M. Halil, "Elbistan", İ.A., C.VI, M.E.B. Yay, İstanbul 1993.

-----, "Maraş Emirleri", TTEM,5, (82), 6,(83), 7, (84),

İstanbul 1340,1341.

-----, Besni, ÎA, C.II, s.570-572.

YİNANÇ, Refet, Mesut Elibüyük, Maraş Tahrir Defteri (1563), C .II, Ankara Üniversitesi Yay, Ankara 1986.

YİNANÇ Refet, Dulkadir Beyliği, TTK Yay, Ankara 1988.