SOSYAL-KÜLTÜREL FAKTÖRLERİN ÇEVİRİDEKİ ROLÜ

Çeviribilimin yeni bir dal olarak ortaya çıkmasından sonra, çevirinin tanımı, yöntemi, türleri, diğer bilimlerle olan ilişkisi, çevirinin yabancıdil eğitimindeki yeri, çeviri kültür ilişkileri vb. konularda bilimsel olarak henüz tam bir fikir birliği sağlanamamaktadır. Bu durum çok çeşitli fikirlerin ortaya çıkmasının yanısıra, sonuca varma aşamasında çeşitli zorluklarıda beraberinde getirmektedir. Ancak ortaya çıkan her yeni görüşve zorluklar aynızamanda bu bilimin gelişmesine katkıda sağlamaktadır. Sosyal ve kültürel faktörlerin, çeviri aşamasında önemli roller oynadığıbu fikirlerden ve yapılan çalışmalardan hareketle ortaya çıkmıştır. Bu faktörlerin ulusal ve uluslararasıkültürlerin birbirine yakınlaşmasında ne derece rol oynadığı, bu rollerin olumlu, olumsuz ve çevirmene yardımcıveya zorlaştırıcıetkilerinin yanısıra değişik kültürlerin ortaya çıkarılmasında çevirinin rolü, bu makalede irdelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Çeviri, Kültür, Sosyal Faktör, Hata, Faktör

After its reputation as a new branch of sicience, there cannot be achieved any scientific agreement on the meaning of translation, ist method, ist place in te education of a second language, ist connection to culture etc. This situation not only brings various ideas about the issue but also has some dilemmas on the way putting a conelusion of the matter. However, each new idea and dilemma makes this sicience go further on ist development. The fact that social and cultural factors have essential place in the phase of translation has come out by those ideas and dilemmas. This study attempts to analyze how much these factors have effect on the interrelation between the naitonal an international cultures; and also the place of translation on evaluating these roles as positive or negative and supporting or disstressing influence on the translator, and the significence of translation on revealing several cultures to foreground

Keywords:

Translation, Culture, Social Factor, Error, Fackon,

PDF

___

AKSAN,Doğan: Her Yönüyle Dil 1Cilt,Çeviri Sorunu. TDK,Ankara l990
ALGÜN,Rezzan: Çeviri ve Kültür Alışverisi. Gündoğan Edebiyat,Ankara, Kış l995
ALPAN,Necip: Nasreddin Hoca'nın Evrensel Kişiliği. Uluslarası Yunus Emre,Nasrettin Hoca, Karamanoğlu Mehmet Bey ve Türk Dili Semineri Bildirileri, Konya,l977
ANAMUR,Hasan: Orhan Veli Kanık'ın Bitmemiş(?) Bettine Çevirisi Üzerine. IV.Ulusal Çeviri Semineri Özel Sayısı,Uludağ,l994
AYDIN,Ferit: Tercüme Sanatının Gerçekleri. Kültür Basın Yay.Birliği,İstanbul l984
AYTAÇ,Gürsel: Çevirinin Yaratıcılığı Üzerine. Edebiyat Yazıları 11,Gündoğan Yay.Ankaral99l
AYTAÇ,Gürsel: Edebiyat Meraklısı Okurlara Tanıtılacak Değerde Bir Yazar: Barbara Frischmuth, Edebiyat Yazıları 1, Gündoğan Yay.Ankara l990
AYTAÇ,Gürsel: Edebiyat Çevirileri ve Akademik Çalışmalar Üzerine Milli Kültür ve Çeviri Yayınlar. Edebiyat Yazıları l, Gündoğan Yay.Ankara,l990
BAŞKAN,Özcan: Dilde Çeviri İşlemi. Türk Dili, Çeviri Sorunları Özel Sayısı 322,Ankara l978
BATTAFARANO,Italo Michele: Über-Setzen,Eine unendliche Aufgabe,Trento,l993
BAUBAT,Pierre: (Çev.Lütfi Ay), Tercüme ve Kültür,Tercüme l0, İstanbul 1955
BISCHOFF,Cornelius,Holzpantinen. (Necati Cumalı'dan Çeviri),Kültür Bakanlığı Yayınları,Ankara,l993
CÖMERT,Bedrettin: Kuramsal Açıdan Çeviri Sorunu. TDK.Çeviri Özel Sayısı 322,Ankara l978
COSERIO,Eugeni: Çeviri Kuramında Sorunlara Doğru ve Yanlış Yaklaşımlar. (Çev.Turgay Kurultay,İbrahim Akın),Metis Çev.12,İstanbul
DEVECİ, Tahir: Almanca Öğretiminde Çeviri. Ankara, 1984
DOĞAN,Şerife: Almanya'da Edebi Çeviri ve Çeviri Teorileri Tarihine Bir Bakış,Çev.Bil. ve Uygulamaları. Ankara,l992
ERTEN, Asalet: Çeviride Kültürel Etkenler, Çeviribilim Uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Yay. Ankara 1993
GÖKTÜRK,Akşit: Bir Yorum Süreci Olarak Yazınsal Çeviri.Bağlam, İstanbul,l980
GÖKTÜRK,Akşit: Çeviri Dillerin Dili. Yapı Kredi Yay.İstanbul,l994
GÖKTÜRK,Akşit: Yazınsal Çeviride Metin-Ötesi Anlam İlişkileri, Türk Dili,Çeviri Sorunları Özel Sayısı 322,Ankara l978
GÜLER,Hilmi: Ziya Ülken'in İslam Medeniyetinde Tercümeler ve Tesirlerill,Met.Çev.l2 İstanbul
HÖNIG,G.Hans: Strategie der Übersetzung,(Ein Lehr-und Arbeitsbuch) Gunter Narr Verlag,Tübingen,l982
HÖNIG,Hans,G.,KUßMAUL,Paul: Strategie der Übersetzung,Gunter Narr Verlag, Darmstadt l982
HORNBY,Mary Snell: Übsersetzungswissenschaft. Eine Neuorientierung,2.Auflage, France Verlag, Tübingen und Basel,l994
IŞIK,Gül: Doğu ile Bato'nın Buluştuğu Yerde Toledo Çevirmenler Okulu,Metis Çeviri l9,İstanbul l992
İLKHAN,İbrahim: Fragen der Methodik und Didaktik des Deutschunterrichts für Türken im Sekunderbereich. Konya,l987
JAEGER,Gert: Semantik,Kognition und Aeguivalenz,VEB Verlag Enzyklopaedie, Leipzig,l988
JUMPELT,Rudolf Walter: Die Übersetzung Naturwissenschaftlicher und Technischer Literatur(Sprachliche Massstaebe und Methoden zur Bestimmung ihrer Wesenszüge und Probleme) Langescheidt KG.Berlin,l96l
KAFESOĞLU,İbrahim: Türk Milli Kültürü, 3.Baskı, Boğaziçi Yay.İstanbul l984
KAYAYERLİ,Müjdat: Çeviri Eleştirileri ve Çeviride Eşdeğerlik,IV.Ulusal Çeviri Semineri Özel Sayısı,Cilt VIII,Sayı l,Uludağ l994
KAYNARDAĞ,Arslan:Türkiye'de Felsefe Çevirileri Tarihi. IV.Ulusal Çeviri Semineri Özel Sayısı,Bursa l994
KOLLER,Werner: Einführung in die Übersetzungswissenschaft.Heidelberg, l979
KOTCHEVA,Krassimira: Probleme des literarischen Übersetzens aus textlinguistischer Sicht,Peter Lang Verlag,Frankfurt am Main,l992
KUÇURADI,Ionna: Übersetzer-Workshop,Felsefede Çeviri, Deutscheınstitut, Ankara,l988
KURAN,Nedret Pınar: Kültürlerarası İletişim Aracı Olarak Çeviri,Boğaziçi Üni.Tercü.Müt.Bölümü,İstanbul l993
KURAN,Nedret: Çağdaş Alman Çeviribilimcilerinin Yaklaşımları,Çeviri ve Çeviri Kuramı Üstüne Söylemler,İstanbul l995
KURULTAY,A.Turgay: Çeviri Dersinde Yapılaşma (Uygulama SorunlarıYöntem Önerileri),Yayımlanmamış Doktora Tezi,İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,l989
KURULTAY,A.Turgay:Çeviri Yöntemi Üzerine Düşünceleriyle F.Schleiermacher,Dün ve Bugün Çeviri l.Kitap,l985
KURULTAY,Turgay: Hans G.Hönig'le Söyleşi,Alm.Çev.Ayşin Özalp,Met.Çev.l9,İstanbul
MATTAEI,Jeam-Louis: Türk ve Fransız Atasözleri Arasındaki Benzerlikler,IV.Ulusal Çeviri Semineri Özel Sayısı,Uludağ,l994
NEWMARK,Peter: Düşünce,Konuşma ve Çeviri, Çev.Necmiye Alpay,Metis Çeviri 9, İstanbul
NORD,Christiane: Textanalyse und Übersetzen (Theoretische Grundlagen, Methode und didaktische Anwendugn einer übersetzungsrelevanten Textanalyse) Heidelberg,l99l
ÖZBEK,Yılmaz: Die Quellen der Übersetzungsprobleme, Atatürk. Ün. Fen-Ed.Fak.Yay. No.l7. Erzurum l988
ÖZGÜ,Melahat: Çeviride Uzmanlık Sorunu,TDK.Çeviri Sorunları Özel Sayı Ankara, 1992
PEKER,Saliha: Tanzimat Döneminde Avrupa Edebiyatından Çeviriler, (Çev.Ali Tükel) Metis Çeviri 1 İstanbul
PAYNE, Robert: Çeviri Tarihinde Büyük Dönemler,(Çev.Zehra İpşiroğlu), Bağlam 2-80,İstanbul l980
REISS, Katharina: Möglichkeiten und Grenzen der Überstzungskritik, München,Hueber Verlag,l971
REISS, Katharina: Texttyp und Übersetzungsmethode,Heidelberg, J.G. Verlag,l976
REISS,Katharina,VERMEER,HansJ.Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie, Max Niemeyer Verlag,Tübingen l984
RIFAT,Mehmet: Göstergebilimsel Açıdan Çeviri Etkinliği,Çeviri Kuramı ve Çeviri Kuramının Kuramı,İstanbul l995
SAVORY,Thedore:Tercüme Sanatı,Çev.Hamit Dereli,MEB.Ankara l992
SEVİL,Berna:Karaağaçlar Altında,Metis Çeviri 9,İstanbul l989
STOLZE,Radegundis: Hermeneustisches Übersetzen(Linguistische Kategorien des Verstehens und Formulierens beim Übersetzen,Gunter Narr Verlag Tübingen,l992
WILLS,Wolfram: Übersetzungswissenschaft.Probleme und Methoden, Stuttgart,l977.
WILLS,Wolfram: Kognition und Übersetzen (Zu Theorie und Praxis der menschlichen und der maschinellen Übersetzung) Max Niemeyer Verlag,Tübingen,l988
WILLS,Wolfram: Übersetzungsfertigkeit (Annaeherungen an einen komplexen übersetzungspraktischen Begriff),Gunter Narr Verlag,Tübingen, 1996
YILMAZ İbrahim: Çeviride Geçirgenlik,Dil Dergisi 34 Ağustos, Ankara l995
YÜCEL,Tahsin: Çeviri ve Biçem,Bağlam,2-80,İstanbul,l980