Örgütsel ortamda bireysel stresle başaçıkma tutumlarının araştırılması

Bu araştırmanın amacı, çalışanların stresle başaçıkmada hangi tutumları daha çok kullandıklarını tespit etmek ve bu tutumların, çalışanların sosyo-demografik, iş ve çalışma koşulları açılarından farklılık gösterip göstermediğini ortaya çıkarmaktır. Araştırma, makine ve teçhizat sanayinde çalışan dört büyük KOBİ’deki 254 çalışanla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sonucunda; katılımcıların stresle başaçıkmada en fazla aktif planlamayı; en az ise biyokimyasal-kaçma soyutlanma tutumunu kullandıkları tespit edilmiştir. Stresle başaçıkma boyutlarından; aktif planlama, dış yardım arama, kaçma-soyutlanma (duygusal-eylemsel), kaçma-soyutlanma (biyokimyasal), kabul-bilişsel yeniden yapılanma boyutları sosyo-demografik ve iş değişkenleri açılarından fark gösterirken; dine yönelme, sosyo-demografik ve iş değişkenleri açılarından anlamlı bir fark göstermemiştir.

Anahtar Kelimeler:

stres

The aim of this study is to bring to light the attitudes of workers’ coping strategies with stress and whether these attitudes differ according to their socio-demographic situation, work and work conditions. The investment has done with 254 workers of machine and equipment industry’s four big factories at SME’s. At the end of the investment, the results showed that participants use active planning most and biochemical-escape abstraction least in coping with stress. While the dimensons of coping strategies with stress; active planning, external help, escape–abstraction (sensual-action), escape–abstraction (biochemical), acceptance–cognitive and rebuild dimensions change according to socio-demographic and work variables, there is no meaninful change in inclining towards religion, socio-demaographic and work variables.

Keywords:

stress,

PDF

___

Ağargün, M. Y., Beşiroğlu, L., Kıran, Ü. K., Özer, Ö. A., & Kara, H. (2005). COPE Başa Çıkma Tutumlarını Değerlendirme Ölçeği: Psikometrik Özelliklere İlişkin Bir Ön Çalışma. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 6, 221–226.

Albrecht, K. (1988). Gerilim ve Yönetici. (Çev: K. Tosun, F. Saraçoğlu, C. Uyargil). İstanbul İ.Ü. İşletme Fakültesi Yayın No: 197.

Aydın, B. & İmamoğlu, S. (2001). Stresle Başaçıkma Becerisi Geliştirmeye Yönelik Grup Çalışması. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14, 41–52.

Baltaş, A. & Baltaş, Z.(2000). Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.

Carver, C. S., Scheier, M. F. & Weintraub, J. K. (1989). Assessing Coping Strategies: A Theoretically Based Approach. J. Pers. Soc. Psychol, 56, 267–283.

Folkman, S. & Lazarus R. S. (1980). An Analysis of Coping in A Middle-Aged Community Sample. J. Health Soc. Behav., 21, 219–239.

Folkman, S., Lazarus, R. S., Dunkel-Schetter, C., DeLongis, A. & Gruen, R. J. (1986a). Dynamics of a Stressful Encounter: Cognitive Appraisal, Coping, and Encounter Outcomes. Journal of Personality and Social Psychology, 50(5), 992 -1003.

Folkman, S., Lazarus, R. S., Gruen, R. J. & DeLongis, A. (1986b). Appraisal, Coping, Health Status, and Psychological Symptoms. Journal of Personality and Social Psychology, 50(3), 571–579.

Ganster, D. C. & Schaubroeck, J. (1991). Work Stress and Employee Health, Journal of Management, 17(2), 235–271.

Gümüştekin, G. E. ve Öztemiz, (2004). A. B. Örgütsel Stres Yönetimi ve Uçucu Personel Üzerinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23, 61–85.

Gürçay, C. ve Seçer, Ş. (1999). Stres Altında Yaşam Kalitesini Artırmada Bireysel Çözüm Araçlarından Biri Olarak Zaman Yönetimi. 7. Ergonomi Kongresi. 14–16 Ekim. Adana, 144–160.

Işıkhan, V. (1999). Sosyal Hizmet ve Sağlık Alanında Görev Yapan Yöneticileri Etkileyen İş Stresi Faktörleri. Amme İdaresi Dergisi, 32(2), 43–57.

Işıkhan, V. (2004). Çalışma Hayatında Stres ve Başa Çıkma Yolları. Ankara: Sandal Yayınları

Lazarus, R. (1966). Physhological Stres and the Coping Process. Newyork: McGraw-Hill Book Company.

Lazarus, R. S. & Folkman, S., Stress, Appraisal and Coping, New York: Springer. 1984.

Örücü, E. & Demir, B. (1999). Banka Çalışanlarında İş Stresi ve Muğla İli Örneği. Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 13(1), 59–76.

Özbay, Y. & Şahin, B. (1997). Stresle Başaçıkma Tutumları Envanteri (SBTE): Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması. IV. Rehberlik ve Psikolojik Danışma Kongresi, Ankara A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi, Ankara.

Palancı, M. (1999). Algılanan Kontrol Düzeyine Bağlı Olarak Farklılaşan Başaçıkma Davranışları. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Trabzon.

Pehlivan, İ. (1995). Yönetimde Stres Kaynakları. Pegem Yayınları. Personel Geliştirme Merkezi. Ankara, No:16, 11-73.

Roy Ann-Marie, Coursework Stress in University Students, http://www.gerardkeegan.co.uk/tsp/arm_project_2.pdf. Erişim: 18.11.2007.

Saldamlı, A. (2000). Otel İşletmelerinde Stres Kaynakları ve Çalışanlar Üzerindeki Etkileri: Beş Yıldızlı Otellerde Bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6), 288–302.

Sharpley, C. F., Reynolds, R., Acosta, A. & Dua, J. K. (1996). The presence, nature and effects of job stress on physical and psychological health at a large Australian university. Journal of Educational Administration, 34(4), 73–86.

Selye, H. (1985). History and Present Status of the Stress Concept. In A. Monat & R.S. Lazarus, Eds. Stress and Coping. 2nd ed. New York: Columbia University.

Torun, A. (1996). Stres ve Tükenmişlik.(Suna Tevrüz (editör). Endüstri ve Örgüt Psikolojisi). Ankara: Türkiye Psikologlar Derneği, 43–53.

Uçman, P. (1990). Ülkemizde Çalışan Kadınlarda Stresle Başaçıkma ve Psikolojik Rahatsızlıklar. Psikoloji Dergisi, 7(24), 58–75.

Vokić, N. P. & Bogdanić, A. (2007). Individual Differences and Occupational Stress Perceived: A Croatian Survey. Working Paper Series, 2-15.