Salih AYDOĞAN, Mehmet CANBAZOĞLU, Vecihi GÜRKAN

Hafik Madentepe bakır curuflarının değerlendirilmesine yaklaşımlar

Bakır izabesinin ilk uygulandığı yer Anadolu olduğu iddia edilmektedir. Anadolu'da bir çok yörede izabe cürufları mevcuttur. Sivas-Hafik Madentepe'de de önemli oranda bakır cürufları bulunmaktadır. Madentepe cüruflarının bakır içeriği %2.62'dir. Bu makale Hafik Madentepe bakır cüruflarının konvensiyonel cevher hazırlama yöntemleriyle değerlendirilmelerine deneysel yaklaşımları konu almaktadır. Bu kapsamda gravite zenginleştirme (sallantılı masa, Humprey spirali, M.G.S.), manyetik ayırma ve flotasyon uygulamaları yapılmıştır. İncelenen yöntemlerden sadece flotasyonla kaba konsantre üretmek olanağı görünmektedir. Tane boyutu: -100 $\mu$m, katı oranı: %20, pülp karıştırma hızı:1000 devir/dakika,pH: 9, gang bastırıcı miktarı 300 g/ton-curuf, toplayıcı miktarı: 40 g/ton-curuf, köpürtücü miktarı: 40 g/ton-curuf, köpük alma süresi:5 dakika şartlarında %62.17 verimle %10.78; Cu tenörlü kaba konsantre elde edilmiştir.

Approaches to the evaluation of Hafik-Madentepe copper slags

It has been claimed that, copper smelting was first applied in Anatolia. Smelting slags present in many districts of Anatolia. Considerable amounts of copper slags have also been presented in Sivas-Hafik Madentepe. The copper assay of Madentepe slags is 2.62%. This study comprises the experimental approaches to the evaluation of Hafik-Madentepe copper slags by conventional mineral processing methods. In this context, gravity concentration (shaking table, Humphrey's spiral, multi gravity separator), magnetic separation and flotation methods have been applied. It has been shown that, from this methods a rougher concentrate of 10.78% Cu with a 62.17% recovery has been obtained by only flotation at the following conditions: particle size: -100 $\mu$ m, solid ratio: 20%, pulp stirring speed: 1000 rpm, pH: 9, amount of gangue depressant: 300 g/ton of slag, amount of collector: 40 g/ton of slag, amount of frother: 40 g/ton of slag, frother time: 5 minutes.

___

Agricola, G., 1977, "De remetallica", Pergamon Press.
Akdağ, M., 1984, "Ekstraktif Metalürji-Pirometalürji ve Uygulamalar", Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü, MM/Mad-84 EY. 045, İzmir.
Atak, S., Acarkan, N., Gürkan, V., Bulut, G., Güney, A., 1990, "Benefication of Balya Lead-Zinc Tailings and Slags", Proceedings of the III. International Mineral Processing Symposium, pp. 118-128, İstanbul, Sep. 1990.
Aydoğan, S., 2000, "Hafik Madentepe Bakır Curuflarının sülfürik Asit, Asidik Ferrik Sülfat ve Amonyak Liçi Koşullarının Belirlenmesi" Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
Bor, F.Y., 1989, "Ekstraktif Metalürji Prensipleri", İ.T.Ü. Kimya-Metalürji Fakültesi Metalürji Mühendisliği Bölümü. Sayı 1389, İstanbul.
Bulut G., Arslan Fv Gül A., Kaytaz S., Atak, S., 1993, "Recovery of Metallic Values from the Ancient Tailings and Slags", World Mining Congress (WMC), pp. Sofia, Bulgaria.
Canbazoğlu, M., 1999, "Metalürji Ders Notları", Cumhuriyet Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü, Sivas.
Das, R.P., Anand, K., Sarveswara Rao, K, Jena, P.K., 1987, "Leaching Behaviour of Copper Converter slag Obtained under Different Cooling Conditions", The Institution of Mining and Metallurgy, Vol. 96, pp. C156-C162.
Ener, T., 1970, "Recovery of Copper from the Old Copper Slags of Küre-District by the Flotation", M. Sc. Thesis, M.E.T.U., Mining Department.
Giray M., 1996, "Sarkusyan Elektrolitik Bakır Fabrikasının Cüruflarından Bakır ve Kalayın Kazanılması" İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
Habashi, F., 1978, "Chalçopyrite, Its Chemistry and Metallurgy", ISBN 0-07-025383-8. Lugaski, 1997, http//www. Unr.edu/geology.
Merrington, G., Alloway, B.J., 1993, "Leaching Characteristics of Heavy Metals from Three Historical Pb-Zn Mine Tailings Heaps in the United Kingdom, The Institution of Mining and Metallurgy, Vol. 102, pp. A75-A82.
Önal, G., 1988, "Karadeniz Bakır İşletmeleri Samsun Cüruf Tesisinin iyileştirilmesi ve Cüruf Flotasyonu Artığındaki Bakırın Kazanılması Etüdü, I.T.Ü.
Sağdık, U., 1976, "Curuflardaki Bakır ve Kobaltın Kimyasal Bileşimlerinin Saptanması ve Ekstraksiyonları Hakkında Araştırma", M.T.A. Teknoloji Dâiresi, Radyoaktif ve Nadir Metaller Teknolojisi Servisi, Ankara.
Satapathy, B.K., Dutta P., Dey D.N., Jena P.K., 1986, "Recovery of Copper from Converter Slag by Segregation Roasting", The Institution of Mining and Metallurgy, Vol. 95, pp. C79-C82.
Tulgar, E., 1987, "Demirden Gayri Metaller Metalürjisi", İ.T.Ü. Kimya-Metalürji Fakültesi Yayınları,Yayın No. 4, Sayı 848.
Wakamatsu, T., 1997, "Mineral Processing nd Mining Activities in Japan", The Fifth International Conference on Petroleum, Mining and Metallurgical Engineering, Suez Canal University, Suez, Egypt.