Türkiye'de Vergi Kayıp ve Kaçaklarının Nedenleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma

Bu çalışmada, serbest muhasebeci ve mali müşavirler (SMMM) ve vergi denetim elemanları ile Türkiye'de vergi kayıp kaçaklarının nedenleri üzerine yapılan anketle derlenen Likert tipi sıralı verilerin bulguları çapraz tablolar ve Spearman korelasyonu ile değerlendirilmiştir. Bulgulara göre, vergi kaybının yüksek boyutlarda olduğu önermesi denekler tarafından yüzde 93 gibi bir oranla kabul görmektedir. Bu düşüncedeki SMMM ve denetim elemanlarının ise daha çok vergi yükü, denetimde etkinsizlik, vergilemede adaletsizlik, vergi ahlakının ve bilincinin yetersizliği faktörlerini ön plana çıkardığını görmekteyiz. Spearman korelasyon katsayıları ise denetimde etkinsizlik, cezaların caydırıcı olmayışı, verginin tabana yayılmaması, kamu harcamalarının yetersizliği ve vergi bilinç ve ahlakının oluşmaması ile vergi kaybı arasında pozitif ve anlamlı ilişki olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye

PDF

___

Bayraklı, H. Hüseyin; N. Tolga Saruç ve İsa Sağbaş (2004), 'Vergi Kaçırmayı Etkileyen Faktörler: Anket Çalışması Bulguları' 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, 10-14 Mayıs 2004, Belek/ Antalya, 204-253.

Çoban, Hilmi ve Selami Sezgin (2004), 'Vergi Mükelleflerinin Davranışları Üzerine Ampirik Bir İnceleme: Denizli Örneği', 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, 10-14 Mayıs 2004, Belek/ Antalya, 776-792.

Demir, İ. C. (1999), "Mükelleflerin Vergi Karşısındaki Davranışları: Afyon İli Anket Çalışması", Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi.

Emil, M. Ferhat; H. Hakan Yılmaz ve Caroline Van Rijckeghem, (2005) "Kamu Borcu Nasıl Oluştu, Bu Noktaya Nasıl Gelindi? Turkish Debt 1990-2002: How Did We Get Here?" TESEV Yayınları.

Gelirler Genel Müdürlüğü, http://www.gelirler.gov.tr/gelir2.nsf (20/03/2004).

Gerçek, Adnan ve M. Yüce (1998), "Mükelleflerin Veriye Yaklaşımı Açısından Türk Vergi Sisteminin Değerlendirilmesi",Bursa Sanayi ve Ticaret Odası, Bursa.

Karakoç, Yusuf (2004), "Hukuki Nedenlerden Kaynaklanan Vergi Kayıp ve Kaçakları (Düzenleme-Uygulama-Yargılama)", 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, 10-14 Mayıs 2004, Belek/ Antalya, s. 90.

Kızılot, Şükrü ve Şafak E. Çomaklı (2004), "Vergi Kayıp ve Kaçakları ve Kayıtdışı Ekonomi İlişkisi ve Boyutlarının Mevzuat Açısından Değerlendirilmesi", 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, 10-14 Mayıs 2004, Belek/ Antalya, 115-158. s. 128.

Likert, R. (1932), "A Technique for the Measurement of Attitudes", Archives of Psychology, no. 140, New York: Columbia University Press.

Pyle, David J. (1989), "Tax Evasion and the Black Economy", St.Martin's Press, New York.

Muter, Naci B.; Süreyya Sakınç ve A. Kemal. Çelebi (1993), "Mükelleflerin Vergi Karşısındaki Tutum ve Davranışları Araştırması", Celal Bayar Üniversitesi, İİBF, Maliye Bölümü, Manisa.

Webley, Paul; Henry Robben, Henk Elffers ve Dick Hessing (1991), Tax Evasion, an Experimental Approach, Cambridge University Press, Cambridge, s. 8-9

Rosen, Harvey S. (1995), Public Finance, Irwin, 4. Edition.

TURMOB, http://www.turmob.org.tr (20/03/2005)

TÜSİAD, 'Türk Vergi Sisteminde Yeniden Yapılanma İhtiyacı' http://www.tusiad.org/haberler/cozumler/vergisemineri.pdf (6/7/2005).