İdare ile Kamu Malları Arasındaki Hukuki İlişki Bağlamında Devletin Hüküm ve Tasarrufunda Altında Olma

Hukukumuzda kamu mallarına ilişkin temel bir kanun bulunmamaktadır. Kamu tüzel kişilerinin üzerinde özel mülkiyet kurulmamış mallarına kamusal mal denir. Doktrindeki hâkim görüşe göre, idare ile kamu malları arasındaki üzerindeki hukuki ilişki kamu mülkiyeti ilişkisidir. Kamu mülkiyeti kamu hukuku kurallarından kaynaklandığından özel mülkiyetten farklıdır; ancak değişik ölçülerde de olsa onun gibi kullanma, yararlanma ve tasarruf yetkilerini içerir. Buna karşılık başta Anayasa (m.43) olmak üzere birçok kanunda “Devletin hüküm ve tasarrufunda” olma deyimi kullanılmaktadır. Bu deyim bazen sâdece belirli mal kategorilerini ifade etmekte, bazen de idarenin her türlü malını kapsamaktadır. Terimin mülkiyet öncesi bir denetim ve gözetim yetkisi anlamına geldiği de belirtilmektedir. DHvTA olma doğrudan Devletin belirli malları üzerindeki hükümranlık hakkını gösteren bir terimdir. Terim kamu hukuku kurallarının uygulandığı, kamu yararını sağlamaya yönelik, kamu malını hem birey ve topluluklara hem de Devlete karşı koruma garantisi veren bir kuralı içeren, özgül ve özgül bir kamu mülkiyeti ilişkisi demektir. DHvTA olma malın özel mülkiyete konu edilmesini mutlak surette yasaklamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

1. İdare, 2. Devletin hüküm ve tasarrufu altında olma, 3. Kamu malı, 4. Kamu mülkiyeti, 5. Özel mülkiyet.

PDF

___

AKGÜNER, Tayfun/BERK, Kahraman: İdare Hukuku, 8.Baskı, İstanbul 2017.
AKINTÜRK, Turgut: Eşya Hukuku, 1. Baskı, İstanbul 2009.
AKYILMAZ, Bahtiyar/SEZGİNER, Murat/KAYA, Cemil: Türk İdare Hukuku, 14.Baskı, Ankara 2021.
ARSLAN, Kahan Onur: “Kamu Malı Niteliğinin Tespiti ve Kamu Mallarından Yararlanmanın Esasları,” TBBD, 2017, S.131, s.58. s.57-86.
ARSLANOĞLU, Mehmet: Su Kaynaklarından İktisadi Amaçlı Yararlanmanın Hukuki Rejimi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2019.
ATAY, Ender Ethem: İdare Hukuku, 6. Baskıya Ek Tıpkı Basım, Ankara 2019.
AVCI, Mustafa: Türkiye’de Kamu Malları Konusuna Genel Bir Bakış, Akdeniz Üniversitesi HFD, C.5, S.1, s. 11-29.
BALTA, Tahsin: “Kamu Mallarından, Özellikle Genel Mallarından Yararlanmanın Tabi Olduğu Rejim,” Su Kaynaklarının Kullanılması Hakkında Kanun Tasarısı İle İlgili Bilimsel Haftaya Sunulan Tebliğ, AÜHF, Ankara 1972, s.115-126.
BİLGE, Necip: Hukuk Başlangıcı Dersleri, 12. Baskı, İstanbul 1998.
BİLGEN, Pertev: İdare Hukuku Dersleri-İdare Malları, İstanbul 1996. (İdare Malları)
---------: İdare Hukuku Ders Notları, - İdarenin Patrimuanı – Kamulaştırma – İstimval - Amme Alacaklarının Tahsili-Usulleri, HÜHFMD Yayını, İstanbul 1988 (Dersler)
---------: “Türk Hukukunda İdarenin Taşınmaz Malları (Bir Deneme),” İÜSBF Dergisi, S.9, Ekim 1994, s.23-38. (Deneme)
CİN, Halil: Türk Hukukunda Mer’a, Yaylak Ve Kışlaklar, Ankara 1975.
DERBİL, Süheyp: İdare Hukuku, 5.Baskı, Ankara 1959.
DURAN, Lütfi: “Yargıtay’ın Kamu Hukukuna Değgin Son Kararları Üzerine Mülahazalar II”, AİD, C.18, Eylül 1985, S.3, s.43-58.
-----------: “Kamusal Malların Ölçütü”, AİD, C.19, S.3, 1986, s.43-52.
DÜREN, Akın: İdare Malları, Ankara 1975. (İdare Malları)
--------: İdare Hukuku Dersleri, Ankara 1979. (Dersler)
ESENER, Turhan / GÜVEN, Kudret: Eşya Hukuku, 8.Baskı, Ankara 2019.
GİRİTLİ, İsmet/BİLGEN, Pertev/AKGÜNER, Tayfun/BERK, Kahraman: İdare Hukuku, 7. Baskı, İstanbul 2015.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref: Yönetim Hukuku, Ankara 1983.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref / TAN, Turgut: İdare Hukuku, C.I, Turhan, 14.Baskı, Ankara 2021.
GÖZLER, Kemal: İdare Hukuku, C.I-II, 3. Baskı, Bursa 2019.
GÜLAN, Aydın: Kamu Mallarından Yararlanma Usullerinin Tâbi Olduğu Hukuki Rejim, İstanbul 1999
----------: “Kamu Malları”, ÖZAY, İl Han: Günışığında Yönetim, 1. Baskı, İstanbul 2004 içinde, s.655-720.
KARDEŞ, Salâhaddin: Milli Emlak Sözlüğü, 2. Baskı, Ankara 2020.
KAZAN, Metin: Yargıtay Kararları Işığında Taşınmaz Hukukundan Doğan Hazine Davaları, Ankara 2012.
KIRBAŞ, Sadık: Devlet Malları, Ankara 1985.
KENANOĞLU, “M. Macit: 1858 Arazi Kanunnamesi ve Uygulanması, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları”, S. 1, 2006 (Bahar), s. 107-138.
OĞUZMAN, Kemal / SELİÇİ, Özer / OKTAY ÖZDEMİR, Saibe: Eşya Hukuku, 18.Baskı, İstanbul 2015.
ONAR, Sıddık Sami: İdare Hukukunun Umumi Esasları, C.II, 3.Baskı, İstanbul 1966.
ÖZEL, Sibel: “Türk Hukukunda Kültür Varlıklarının Mülkiyeti,” MÜHFD, C.24, S.1, Haziran 2018, s. 215-238.
ÖZYÖRÜK, Mukbil: İdare Hukuku Ders Notları, Ankara 1977
SANCAKDAR, Oğuz / ÖNÜT, Lale Burcu / US DOĞAN, Eser / KASAPOĞLU TURHAN, Mine / SEYHAN, Serkan, İdare Hukuku, 10. Baskı, Ankara 2021.
SANCAKDAR, Oğuz / SAMANCI, Uğur / ÇALIŞ Hande Sena / IŞIK, Merve: Sular Hukuku, 1.Baskı, Ankara 2020.
SAPANOĞLU, Süleyman: Hukuk Sistemimizde Ormanlar, Ankara 2021.
SİRMEN, Lale: Eşya Hukuku, 4.Baskı, Ankara 2016.
SÖYLER, İlhami: “Kamu Malları Teorisi Açısından Devletin Hüküm Ve Tasarrufundaki Yerler,” Sayıştay Dergisi, S.63, s.57-68.
------: Devlet Mallarının Kumu Finansmanı Açısından Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Ankara 2005.
ŞİMŞEK, Suat: “Kamu Mallarının Özel Mülkiyete Konu Olmaması İlkesinin Mülkiyet Hukukuna Yansımaları, Sayıştay Dergisi, S.92, Ocak-Mart 2014, s.93-105.
TAN, Turgut/ BAYAZIT, Bahar: İdare Hukuku, 10.Baskı, Ankara 2021.
VELİDEDEOĞLU, H. Veldet / ESMER, Galip: Gayrimenkul Tasarrufular, İstanbul 1956.
YAŞAR, Hasan Nuri: İdare Hukuku-Genel Esaslar, 3. Baskı, İstanbul 2016.
YAYLA, Yıldızhan: İdare Hukuku, İstanbul 2009.
--------: “Kamu Malının Çağdaş Tanımı”, MÜHF Hukuki Araştırmalar Dergisi, C. 7, S.1-3, 1992-1993, s. 7-18.
YILDIRIM, Ramazan: Türk İdari Rejimi Dersleri, C.I, Konya, 2014.
YILDIRIM, Turan / YASİN, Melikşah / KAMAN, Nur/ ÖZDEMİR H. Eyüp / ÜSTÜN Gül / ÇAKIR, Melih / OKAY TEKİNSOY, Özge: İdare Hukuku, 8,Baskı, İstanbul 2022.
ZABUNOĞLU, Yahya Kazım: İdare Hukuku, C.1, Ankara 2013.
ZEVKLİLER, Aydın: “Kıyılarda Mülkiyet İlişkileri”, AİD, C.15, S.2, s.71-84.