Otonom/İnsansız Gemilerin Hukuki Statüsü ve Türkiye Uygulamaları

Otonom/insansız gemiler, son yılların en hızlı gelişen teknolojilerinden biridir. Otonom/insansız gemiler, önceden programlanmış komutlar veya önceden yapı-landırılmış algoritmalar aracılığıyla kendilerini yönetebilen gemilerdir. Bu gemi-ler, yerleşik bir yazılım ve sensör sistemi kullanarak kendilerini navigasyon, hız ayarlama, seyir ve manevra gibi konularda kontrol edebilmektedir. Bu sayede, otonom gemiler, insan faktörüne dayalı hataları azaltarak veya ortadan kaldıra-rak güvenliği arttırmakta, ayrıca üretim ve işletme maliyetlerini düşürmektedir. Bu gemiler, daha az insan gücü gerektirir ve daha az hataya yatkındır. Ayrıca, otonom gemiler, denizaltı arama ve kurtarma görevleri gibi kritik veya güvenli olmayan bölgelerde çalışmasına olanak sağlamaktadır. Otonom gemilerin tekno-lojisi, son yıllarda hızlı bir şekilde gelişmektedir ve bu teknoloji, denizcilik, tica-ret, enerji ve güvenlik alanlarında kullanılmaktadır. Özellikle, son yıllarda, tek-nolojinin gelişmesi ve maliyetlerin düşmesiyle birlikte, daha fazla sayıda otonom gemi projesi hayata geçirilmektedir. Ancak, otonom gemilerin hukuki statüsü halen tam anlamıyla belirlenememiştir. Türkiye'de mevcut Türk Ticaret Kanu-nun gemilere ilişkin hükümlerinin otonom gemilerle ilgili hukuki mevzuat ola-rak kullanılıp kullanılamayacağının tespiti önemlidir. Ayrıca otonom gemilerin Montrö Boğazlar Sözleşmesinde yer bulup bulamayacağını da düşünmek gere-kir. Bu makale, otonom gemilerin hukuki statüsünü ve Türkiye'de uygulamaya yönelik mevcut durumu incelemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Otonom/İnsansız Gemi, Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Hukuki Statü, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi, Uluslararası Deniz Hukuku, Autonomous/Unmanned ships, • Montreux Convention Regarding the Regime of the Straits, Legal Status, United Nations Convention on the Law of the Sea, International Law of the Sea

THE LEGAL STATUS OF AUTONOMOUS/UNMANNED SHIPS AND TURKISH PRACTICE

Autonomous/unmanned ships are one of the fastest-growing technologies in recent years. Autonomous/unmanned ships are vessels that can manage them-selves through previously programmed commands or preconfigured algorithms. These ships can control themselves in areas such as navigation, speed adjust-ment, voyage, and maneuvering using a built-in software and sensor system. In this way, autonomous ships increase safety by reducing or eliminating human error-based incidents, and also lower production and operational costs as they require less human power and are less prone to errors. Autonomous ships also enable critical or unsafe regions to operate, such as submarine search and rescue missions. The technology of autonomous ships is rapidly evolving in recent years and is being used in areas such as maritime, trade, energy, and security. With the improvement of technology and reduction of costs, more autonomous ship pro-jects are being carried out in recent years. However, the legal status of autono-mous ships is still not fully determined. It is important to determine whether the provisions of the Turkish Commercial Code applicable to ships can be used as legal regulations for autonomous ships in Turkey. In addition, it is necessary to consider whether autonomous ships can find a place in the Montreux Conven-tion Regarding the Regime of the Straits. This article examines the legal status of autonomous ships and the current situation in Turkey for implementation.

Keywords:

Autonomous/Unmanned ships, Montreux Convention Regarding the Regime of the Straits, Legal Status, United Nations Convention on the Law of the Sea, International Law of the Sea,

PDF

___

ACER, Yücel/KAYA, İbrahim: Uluslararası Hukuk Temel Ders Kitabı, 9. Baskı, Ankara, 2018.
AKSAR, Yusuf: Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk-II, Ankara, 2021.
BAUGHEN, Simon/TETTENBORN, Andrew: “International Regulation of Shipping and Unmanned Vessels”, Artificial Intelligence and Autonomous Shipping, Oxford, 2021, s. 7-24.
CHWEDCZUK, Michal: “Analysis of the Legal Status of Unmanned Commercial Vessels in U.S. Admiralty and Maritime Law”, Journal of Maritime Law and Commerce, C. 47, S. 2, 2016, s. 123-170.
CİĞER, Selim: “Mürettebatsız Gemiler ve Kaptan – TTK Hükümleri BağLamında Bir İnceleme”, 2020 Sonrasında Deniz Ticareti ve Sigorta Hukuku: Olası Sorunlar, İstanbul, 2021, s. 463-502.
DEAN, Paul/CLACK, Henry: “Autonomous shipping and maritime law”, New Technologies, Artificial Intelligence and Shipping Law in the 21st Century, Informa Law from Routledge, 2019, s. 67-89.
DİNÇ, Mutlu, Türk Ticaret Kanunu, Libra Mevzuat Dizisi: 3, Ankara, 2011.
DREMLIUGA, Roman/MOHD HAZMİ bin Mohd Rusli: “The Development of the Legal Framework for Autonomous Shipping: Lessons Learned from a Regulation for a Driverless Car”, Journal of Politics and Law, C. 13, S. 3, 2020, s. 295-301.
ECE, Nur Jale: “Uluslararası Ticaretin Geleceği İnsansız Gemiler: Gzft Analizi ve Hukuki Boyutları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 2, 2018, s. 279-302.
EVANS, Malcolm: “The Law of the Sea”, Malcolm D. Evans (Editör), International Law, Oxford, 3. Baskı, 2010.
GÖZÜYEŞİL, Fevzi: “Denizde Çatışmanın Önlenmesine Dair Uluslararası Kurallar Bağlamında İnsansız ve Otonom Gemilerde İyi Gemicilik İlkesi ve Gözcülük Görevi”, Adalet Dergisi, S. 66, 2021, s. 193-225.
HELVACI, Serap/MURAN Hakan: “Mürettebatsız Gemilerin Elverişliliği”, Piri Reis Üniversitesi Deniz Hukuku Dergisi, C. 1, S. 1, 2022, s. 31-104.
KARA, Hacı: “Gemilerde Yapay Zekâ Kullanımı ve Buna Dair Hukuki Sorunlar”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 1, s. 17-51.
KLEIN, Natalie/GUILFOYLE, Douglas/KARIM, Md Saiful/MCLAUGHLIN, Rob: “Maritime Autonomous Vehicles: New Frontiers in the Law of the Sea”, International and Comparative Law Quarterly, C. 69, S. 3, 2020, s. 719- 734.
LEE, Hyeon Kyun: “Definition of Autonomous Vessels and Tort Liability Arising from the Collision in Korea”, Asian Business Lawyer, C. 27, 2021, s. 73-94.
LI, Rui: “On the Legal Status of Unmanned Ships”, China Oceans Law Review, S. 4, 2019, s. 165-190.
OSALONI, Oluwatosin S./AYENI, Victor O.: “The Development of Maritime Autonomous Surface Ships: Regulatory Challenges and the Way Forward”, Beijing Law Review. C. 13, S.3, 2022, s. 544-554.
OSINUGA, Damilola: “Unmanned Ships: Coping in the Murky Waters of Traditional Maritime Law”, Poredbeno Pomorsko Pravo, C. 174, 2020, s. 75-106.
PARKER, Jennifer: “The Challenges Posed by the Advent of Maritime Autonomous Surface Ships for International Maritime Law”, Australian and New Zealand Maritime Law Journal, C. 35, S. 1, 2021, s. 31-42.
PRASETYA, Jeremia Humolong: “The Operation of Unmanned Vessel in Light of Article 94 of the Law of the Sea Convention: Seamanning Requirement”, Indonesian Journal of International Law, C. 18, S. 1, 2020, s. 105-124.
PRITCHETT, Paul. W.: “Ghost Ships: Why the Law Should Embrace Unmanned Vessel Technology”, Tulane Maritime Law Journal, C. 40, 2016, s. 197-226.
SOYER, Barış/TETTENBORN, Andrew: New Technologies, Artificial Intelligence and Shipping Law in the 21st Century, Maritime and Transport Law Library, 1. Baskı, Londra 2019.
SOYER, Barış: “Autonomous Ships and Private Law Issues”, Artificial Intelligence and Autonomous Shipping: Developing the International Legal Framework, 2021, s. 63-80.
SÖZER, Bülent: “Mürettebatsız Gemiler”, Pîrî Reis Üniversitesi Deniz Hukuku Dergisi, C. 1, S. 1, 2022, s. 149-166.
ŞENER, Bülent: “Türk Boğazları’nın Geçiş Rejiminin Tarihi Gelişimi ve Hukuki Statüsü”, Tarih Okulu Dergisi, C. 7, S. 17, s. 467-493.
TÜRK, Kübra Var: “Evaluation of Crewless (Unmanned) Ships within Context of the Sea and Maritime Law”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 37, S. 1, 2021, s. 153-196.
VALLEJO, Daniel: “Electric Currents: Programming Legal Status into Autonomous Unmanned Maritime Vehicles”, Case Western Reserve Journal of International Law, C. 47, S. 1, 2015, s. 405-428.
VAN HOOYDONK, Eric: “The law of unmanned merchant shipping–an exploration”, The Journal of International Maritime Law, C. 20, S. 3, 2014, s. 403-423.
VEAL, Robert/ TSIMPLIS, Michael/ SERDY, Andrew: “The Legal Status and Operation of Unmanned Maritime Vehicles”, Ocean Development and International Law, C. 50, S. 1, 2019, s. 23-48.
VEAL, Robert: “Regulation and Liability in Autonomous Shipping: A Panoptic View”, Tulane Maritime Law Journal, C. 45, S. 1, 2020, s. 101-138.
WEIGEL, Alan M./BELKNAP, Thomas H. Jr.: “Autonomous Vessels: Legal, Regulatory, and Insurance Issues”, RAIL: The Journal of Robotics, Artificial Intelligence & Law, C. 3, S. 3, 2020, s. 163-170.
YORULMAZ, Murat/KARABULUT, Kaan: “Deniz Taşımacılığında Akıllı Gemiler: Gemi Kaptanlarının Bakış Açısı”, Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, C. 3, S.1, 2020, s. 40-54.
1 U.S. Code § 3. https://www.law.cornell.edu/uscode/text/1/3 (Erişim Tarihi: 12.12.2022).
Atıkların ve Diğer Maddelerin Denize Boşaltılması Yoluyla Deniz Kirliliğinin Önlenmesi Hakkında Sözleşme 1972, https://treaties.un.org/doc/publication/unts/volume%201046/volume-1046-i-15749-english.pdf (Erişim Tarihi: 10.12.2022).
Autonomous shipping, https://www.imo.org/en/MediaCentre/HotTopics/Pages/Autonomous-shipping.aspx (Erişim Tarihi: 10.12.2022).
AYBAY, Rona, Montrö Boğazlar Sözleşmesi ve Bazı Güncel Sorunlar, https://hukuk.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2019/09/RONA-AYBAY-1.pdf (Erişim Tarihi: 12.12.2022).
Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi https://www.un.org/depts/los/convention_agreements/texts/unclos/unclos_e.pdf, (Erişim Tarihi: 12.12.2022).
Denizde Seyir Güvenliğine Karşı Yasa Dışı Eylemlerin Önlenmesine Dair Sözleşme, (SUA 1988) http://oceansbeyondpiracy.org/sites/default/files/SUA_Convention_and_Protocol.pdf (Erişim Tarihi: 10.12.2022).
Denizleri ‘Robot Doris’ temizleyecek, https://www.denizhaber.com/denizleri-robot-doris-temizleyecek (Erişim Tarihi: 10.12.2022).
Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesine Ait Uluslararası Sözleşme (MARPOL 1973/1978) http://www.mar.ist.utl.pt/mventura/Projecto-Navios-I/IMO-Conventions%20%28copies%29/MARPOL.pdf (Erişim Tarihi: 10.12.2022).
IMO Seminar on Development of a Regulatory Framework for Maritime Autonomous Surface Ships (MASS), https://www.imo.org/en/OurWork/Safety/Pages/MASS.aspx (Erişim Tarihi: 17.12.2022).
International Convention for the Unification of Certain Rules of Law relating to Bills of Lading, (imza: 25 Ağustos.1924, yürürlük: 02 Haziran 1931);( Türkiye sözleşmeyi 14 Şubat 1955 tarih ve 6469 sayılı Kanunla kabul etmiştir,(R.G. 22.2.1955/8937, yürürlük: 4.1.1956) https://www.jus.uio.no/english/services/library/treaties/07/7-04/hague-rules.xml (Erişim Tarihi: 12.12.2022).
İngiliz Deniz Ticaret Hukuku https://www.legislation.gov.uk/ukpga/1995/21/part/III (Erişim Tarihi: 10.12.2022) İnsansız deniz temizleme aracı Doris, 10 günde 12 kilogram çöp topladı https://www.denizhaber.net/insansiz-deniz-temizleme-araci-doris-10-gunde-12-kilogram-cop-topladi-haber-96986.htm (Erişim Tarihi: 10.12.2022).
İTÜ Otonom Tekne Takımımız 2022 Robotx Otonom Denizcilik Yarışmasında Ülkemizi Temsil Edecek, https://haberler.itu.edu.tr/haberdetay/2021/09/30/itu-otonom-tekne-takimimiz-2022-robotx-otonom-denizcilik-yarismasinda-ulkemizi-temsil-edecek (Erişim Tarihi: 12.12.2022).
Merchant Shipping Act 1995 https://www.legislation.gov.uk/ukpga/1995/21/part/III (Erişim Tarihi: 10.12.2022).
Outcome of The Regulatory Scoping Exercise For the Use of Maritime Autonomous Surface Ships (MASS), MSC.1/Circ.1638 Annex, s. 15 https://wwwcdn.imo.org/localresources/en/MediaCentre/HotTopics/Documents/MSC.1-Circ.1638%20-%20Outcome%20Of%20The%20Regulatory%20Scoping%20ExerciseFor%20The%20Use%20Of%20Maritime%20Autonomous%20Surface%20Ships...%20(Secretariat).pdf (Erişim Tarihi: 12.12.2022).
RINGBOM, Henrik/VILJANEN, Mika/POIKONEN, Jussi/ILVESSALO, Saara: Charting Regulatory Frameworks for Maritime Autonomous Surface Ship Testing, Pilots, and Commercial Deployments. Ministry of the Transport and Communications, https://julkaisut.valtioneuvosto.fi/handle/10024/162560 (Erişim Tarihi: 11. 12.2002). Sanmar Denizcilik Danimarkalı Svitzer’e 17. römorkörü teslim ediyor, https://www.pirireis.edu.tr/sanmar-denizcilik (Erişim Tarihi: 10.12. 2022).
VARTDAL, Bjorn Johan/SKJONG, Rolf /St. CLAIR, Asun Lera: DNV Gl- Martime Position Paper: Remote controlled and autonomous ships https://downloads.regulations.gov/USCG-2019-0698-0026/attachment_3.pdf (Erişim Tarihi 10.12.2022). Virginia Tech Researchers Unveil Large Robotic Jellyfish That One Day Could Patrol Oceans, 2013, http://www.vtnews.vt.edu/articles/2013/04/040313-engineeringrobotjellyfishcyro.html (Erişim Tarihi: 12.12.2022).