Cumhuriyetin Onuncu Yılında Gemi Jurnalleri ve Arşiv Belgeleri Işığında Donanma Manevraları

Cumhuriyetin ilan edilişinin onuncu yıl dönümü, 1933 yılında kapsamlı etkinliklerle kutlandı. Çıkartılan kanun ve kararnameler eşliğinde oluşturulan komisyonun idaresinde birçok faaliyet gerçekleştirildi. Ciddi manada kapsamlı çalışmaların yürütüldüğü ve tüm dünya devletlerinin ilgi ve alakasını çeken Cumhuriyetin onuncu yıl dönümü töreni çerçevesinde gerçekleştirilen faaliyetlerden biri de Türk donanmasının icra ettiği donanma manevrası oldu. Bahse konu manevra bizzat dönemin Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak’ın başından sonuna kadar Yavuz muharebe kruvazöründe takip etmesiyle 2-22 Eylül 1933 tarihleri arasında İzmit ve Antalya arasında icra edildi. Manevrayla stratejik ve askeri olarak birçok amaç yerine getirildi. Askeri olarak donanmanın savaş kabiliyetinin ölçülmesi, müşterek harekât kabiliyetinin denenmesi, genel seferber olma yeterliliğinin ölçülmesi ve kötü hava şartlarındaki mukavemetinin test edilmesi gibi teknik boyuttaki pek çok hazırlık durumu gerçek savaş şartlarında uygulanarak donanmanın mevcut durumu görüldü. Manevra sonunda ufak tefek hata ve eksikler haricinde donanmanın verilecek her türlü vazifeye hazır olduğu görülerek askeri hedefe ulaşılmış oldu. Stratejik hedef ise devletin kuruluşundan sonra geçen on yıllık süreçte donanmanın geldiği noktanın tüm dünya devletlerine gösterilmesiydi. Manevranın tamamlanmasıyla bu hedefe ulaşıldığı, Cumhuriyet donanmasının oluşum sürecini bitirdiği ve artık vurucu bir kuvvet haline geldiği tüm dost ve düşman ülkelere sergilendi.

Anahtar Kelimeler:

Donanma, manevra, Yavuz Muharebe Kruvazörü, Zafer Muhribi, Tınaztepe Muhribi

Naval Maneuvers in the Light of Ship’s Logs and Archive Documents in the Tenth Anniversary of the Republic

The 10th anniversary of the proclamation of the Republic was celebrated in 1933 with extensive activities. One of the activities carried out within the framework of the tenth anniversary ceremony of the Republic, in which serious comprehensive studies were carried out and attracting the attention and interest of all world states, was the naval maneuver performed by the Turkish navy. The maneuver was carried out between Izmit and Antalya between September 2 and 22, 1933, with the Chief of General Staff, Marshal Fevzi Çakmak, following him from the beginning to the end on the cruiser Yavuz. The current state of the navy was seen by applying many technical preparation situations such as measuring the combat capability of the navy, testing the joint operational capability and measuring the navy's general mobilization adequacy. At the end of the maneuver, it was seen that the navy was ready for any task, except for minor mistakes and deficiencies, and the military goal was achieved. The strategic goal was to show all the states of the world the point the navy has reached in the ten-year period after the establishment of the state. It was proved to all friendly and hostile countries that this goal was achieved with the completion of the maneuver, that the Republic's navy completed its formation process and that it became a striking force.

Keywords:

Navy, maneuver, Cruiser Yavuz, Destroyer Zafer, Destroyer Tınaztepe,

PDF

___

Arşiv Vesikaları
Lalahan Deniz Genel Arşiv Müdürlüğü (LDGAM.), 1933-4/40/1.
LDGAM., 1933-17/60/1.
LDGAM., 1933-19/103/1.
LDGAM., 1933-24/57/2.
LDGAM., 1933-29/172/1.
LDGAM., 1933-30/6/2.
LDGAM., 1933-39/116/1.
LDGAM., 1933-4/7/1.
LDGAM., 1933-40/96/1, 2, 3, 4.
LDGAM., 1933-45/152/1.
LDGAM., 1933-46/148/1.
LDGAM., 1933-5/14/1.
LDGAM., 1933-51/160/1.
LDGAM., 1933-53/23/1, 1-1, 1-2, 1-3, 1-4, 2, 2-1, 2-2, 2-3, 2-4, 2-5, 4, 4-5.
LDGAM., 1933-55/23/1, 2.
LDGAM., 1933-6/67/3, 4.
LDGAM., 1933-6/75/1.
LDGAM., 1933-61/51/1.
LDGAM., 1933-61/75/1, 1-1, 2, 2-1.
LDGAM., 1933-65/88/2.
LDGAM., 1933-7/122/1, 1-2, 1-3, 1-4, 1-5, 1-6.
LDGAM., 1933-81/1/236.
LDGAM., 1933-89/2/ 2, 2-1, 2-2, 2-3, 2-4, 2-5, 2-6.
LDGAM., 1933-99/1/22, 265, 266, 267, 268, 269.
LDGAM., 1933-Manevralar Klasörü (MK.)/1/1, 4, 5, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18.
LDGAM., 1933-MK/10/1, 2, 3, 4, 5, 6.
LDGAM., 1933-MK/2/1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11.
LDGAM., 1933-MK/3/1, 2, 3, 4, 5, 6,7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15.
LDGAM., 1933-MK/4/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12.
LDGAM., 1933-MK/5/1, 2, 3, 4, 5, 6.
LDGAM., 1933-MK/6/1, 2, 3, 4, 5, 6.
LDGAM., 1933-MK/7/1, 2, 3, 4, 5, 6.
LDGAM., 1933-MK/8/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7.
LDGAM., 1933-MK/9/1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11.
LDGAM., Gemi Jurnalleri Bölümü (Gjb.), İkinci İnönü Denizaltısı Gemi Jurnali (İİDGJ.), 18961, 1-31 Ağustos/1-25 Eylül 1933.
LDGAM., Gjb., Tınaztepe Muhribi Gemi Jurnali (TMGJ.), 11081, 31 Ağustos-22 Eylül 1933.
LDGAM., Gjb., Yavuz muharebe kruvazörü Gemi Jurnali (YKGJ.), 7322, 1-31 Ağustos/2-22 Eylül 1933.
Kaynak Eserler ve İncelemeler
(1933a, 26 Haziran). Resmi Gazete, “Cumhuriyet İlanının Onuncu Yıl Dönümü Kutlulama Kanunu”, Kanun Numarası, 2305, KT., 16 Haziran 1933, S., 2437.
(1933b, 15 Temmuz). Resmi Gazete, “2305 numaralı kanunun ikinci maddesi mucibince Cumhuriyetin onuncu yıl dönümü işini tanzim ve tesbit etmek üzere merkezde ve vilâyetlerde teşkil edilecek komisyon hakkında Kararname”, Kararname Numarası (KRNN.), 14668, Kabul Tarihi (KT.), 6 Temmuz 1933, Sayı (S.), 2452.
(1933c, 31 Temmuz). Cumhuriyet Gazetesi, s. 1-2.
(1933ç, 23 Ekim). Cumhuriyet Gazetesi, s. 1-2.
(1933d, 30 Ekim). Cumhuriyet Gazetesi, s. 9.
(1933e, 29 Ekim). Cumhuriyet Gazetesi, s. 1-64.
(1933f, 7 Eylül). Cumhuriyet Gazetesi, s. 2.
(1933g, 8 Eylül). Cumhuriyet Gazetesi, s. 1-4.
(1933h, 10 Eylül). Cumhuriyet Gazetesi, s. 1-3.
(1933ı, 9 Eylül). Cumhuriyet Gazetesi, s. 3.
(1933i, 29 Ekim). Hâkimiyeti Milliye Gazetesi, s. 1-96.
(1933j, 10 Eylül). Milliyet Gazetesi, s. 1-5.
(1933k, 7 Eylül). Milliyet Gazetesi, s. 1-2.
(1933l, 8 Eylül). Milliyet Gazetesi, s. 2.
(1933m, 9 Eylül). Milliyet Gazetesi, s. 1.
(1933n, 10 Eylül). Son Posta Gazetesi, s. 3.
(1933o, 7 Eylül). Son Posta Gazetesi, s. 3.
(1933ö, 8 Eylül). Son Posta Gazetesi, s. 3.
(1933p, 10 Eylül). Vakit Gazetesi, s. 10.
(1933r, 8 Eylül). Vakit Gazetesi, s. 2.
(1933s, 9 Eylül). Vakit Gazetesi, s. 1, 8.
Akdoğan, R. (1997). Türkçe İngilizce ansiklopedik denizcilik sözlüğü, İstanbul.
Büyüktuğrul, A. (1967). Cumhuriyet donanması (1923-1960). İstanbul: Deniz Basımevi.
Çanak, E. (2018). İçel’de Cumhuriyet’in onuncu yıl kutlamaları ve kutlamalar sırasında yaşanan müessif bir hadise: Çomuzade davası. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. Sayı 97 (Mayıs 2018), 199-240.
Demirhan, N. (1999). Cumhuriyetin onuncu yılının Türk inkılâp tarihindeki yeri ve önemi, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
Deniz Kuvvetleri (1934). 1933 Akdeniz manevraları, İstanbul: Deniz Matbaası.
Erendil, M. (1970). Arazi, kıta tatbikatları ve manevraların planlanması ve idaresi, Ankara: Genelkurmay Basımevi.
Genelkurmay Başkanlığı (2010). TSK müşterek askerî terimler sözlüğü, Ankara: Genelkurmay Basımevi.
Piri Reis Araştırma Merkezi (2010). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e adları süregiden gemiler. İstanbul.
Seri, B. (2009). Denizcilik ansiklopedisi. İstanbul: Deniz Basımevi.
Sönmez, C. S. (2004). Cumhuriyetin onuncu yıldönümü kutlamaları ve 26 Ekim 1933 tarihli genel af yasası. Atatürk Yolu Dergisi. Sayı: 33-34 (Mayıs-Kasım 2004), 89-101.