Emre ALKAN, SÜLEYMAN MURAT YILDIZ, Müslim BAKIR

Mobbingin beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin tükenmişliği üzerine etkisi

Bu araştırma, mobbing davranışlarının beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin tükenmişliği üzerine etkisinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak, Einarsen, Hoelb, ve Notelaersa’nın (2009) “Olumsuz Davranışlar Ölçeği” ile Maslach ve Jackson’un (1981) geliştirdiği tükenmişlik ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan veriler Ege Bölgesinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı devlet okulları (n=93) ile özel okullarda (n=31) görev yapan beden eğitimi ve spor öğretmenlerinden elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre, beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin mobbing davranışları ve tükenmişlik algılamaları düşük düzeydedir. Mobbing davranışları ve tükenmişlik değişkenleri arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki bulunmaktadır. Sonuç olarak tükenmişlik üzerine etki eden mobbing davranışları “kişi ilişkili yıldırma” boyutundan oluşmakta ve bu boyut beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin genel olarak tükenmişliğini artıran bir sebep olarak görülmektedir.

The effect of mobbing on burnout of physical education and sports teachers

This research was carried out to examine the effect of mobbing behaviors on burnout of physical education and sports teachers. The Negative Acts Questionnaire-Revised” developed by Einarsen and Raknes (1997) and revised by Einarsen, Hoelb, and Notelaersa (2009) and “Burnout Scale” developed by Maslach and Jackson (1981) were used as data collection instruments. The data used in the research were obtained from physical education and sports teachers employed in the state schools (n=93) and private schools (n=31) under National Education Ministry in Aegean Region. According to the results obtained from the research, mobbing behaviors and burnout perception level of physical education and sports teacher are low. There is significant and positive relation between mobbing behaviors and burnout variables. In conclusion, “person-related bullying” dimension is regarded as a reason that increases burnout of physical education and sports teachers in general.

PDF

___

1. Arı GS, Bal EÇ. Tükenmişlik kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. Yönetim ve Ekonomi, 2007; 15(1), 131-147.
2. Aydın Ş, Özkul E. İş yerinde yaşanan psikolojik şiddetin yapısı ve boyutları: 4-5 yıldızlı otel işletmeleri örneği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2007; 7(2), 169-186.
3. Bucuklar NM. Öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemlerinin tükenmişlikleri ve bazı değişkenler ile ilişkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Aynur Eren Gümüş, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, İstanbul, 2007.
4. Budak G, Sürgevil O. Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 2005; 20(2), 95-108.
5. Chappell D, Di Martino V. Violence at work. Geneva, International Labor Organization, 2006.
6. Çapri B. Tükenmişlik ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2006; 2(1), 62-77.
7. Çarıkçı İH, Yavuz H. Çalışanlarda mobbing (psikolojik şiddet) algısı: Sağlık sektörü çalışanları üzerinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2009; 2(10), 47-62.
8. Cemaloğlu N, Ertürk A. Öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemlerinin cinsiyet yönünden incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2007; 5(2), 345-362.
9. Deliorman RB, Boz İT, Yiğit İ, Yıldız S. Tükenmişliği ölçmede alternatif bir araç: Kopenhag tükenmişlik envanterinin Marmara Üniversitesi akademik personeli üzerine uyarlaması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Dergisi Yönetim, 2009; 20(63), 77-98.
10. Dikmetaş E, Top M, Ergin G. Asistan hekimlerin tükenmişlik ve mobbing düzeylerinin incelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 2011; 22, 1-13.
11. Einarsen S, Raknes BI. Harassment in the workplace and the victimization of men. Violence and Victims, 1997; 12(3), 247-263.
12. Einarsen S, Matthiesen S, Skogstad A. Bullying, burnout and well-being among assistant nurses. The Journal of Occupational Health and Safety-Australia and New Zealand, 1998; 14(6), 563-568.
13. Einarsen S, Hoelb H, Notelaersa G. Measuring exposure to bullying and harassment at work: Validity, factor structure and psychometric properties of the Negative Acts Questionnaire-Revised. Work & Stress, 2009; 23(1), 24-44.
14. Ergin C. Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin uyarlanması, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 1992.
15. Kaçmaz N. Tükenmişlik (burnout) sendromu. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2005; 68, 29-32.
16. Karasar N. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 15. Baskı, Ankara: Nobel Yayınevi, 2005.
17. Leiter MP, Maslach C. Six areas of work life: A model of the organizational context of burnout. Journal of Health & Human Services Administration, 1999; 21, 472-489.
18. Lindblom KM, Linton SJ, Fedeli C., Bryngelsson IL. Burnout in the working population: Relations to psychosocial work factors. International Journal of Behavioral Medicine, 2009; 13(1), 51-59.
19. Maslach C, Jackson SE. The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 1981; 2, 99-113.
20. Podsakoff PM, MacKenzie SB, Lee JY, Podsakoff NP. Common method biases in behavioral research: A critical review of the literature and recommended remedies. Journal of Applied Psychology, 2003; 88(5), 879-903.
21. Polat S, Uğurlu CT. İlköğretim müfettişlerinin örgütsel bağlılık, mesleki tükenmişlik ve işten ayrılma niyetleri arasındaki ilişki. 1. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale, 2009.
22. Sağlam AÇ. Akademik personelin sosyo-demografik özelliklerinin tükenmişlik düzeyleri ile ilişkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2011; 8(15), 407-420.
23. Sürgevil O. Çalışma hayatında tükenmişlik sendromu. Ankara: Nobel Yayınevi, 2006.
24. Sürgevil O, Fettahlıoğlu ÖO, Gücenmez S, Budak G, Budak G. Belediye çalışanlarının duygusal saldırıya uğrama ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2007; 10(17), 36-58.
25. Tanhan F, Çam Z. The relation between mobbing behaviors teachers in elementary schools are exposed to and their burnout levels. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2011; 15, 2704–2709.
26. Tınaz P. İşyerinde psikolojik taciz (mobbing). Çalışma ve Toplum, 2006; 4, 13-28.
27. Öztürk V, Koçyiğit SÇ, Bal EÇ. Muhasebe meslek mensuplarının mesleki tükenmişlik düzeyleri ile işe bağlılık arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik bir araştırma: Ankara ili örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 2011; 12(1), 84-98.
28. Van Der Doef M, Maes S. The job demand-control(- support) model and psychological well-being: A review of 20 years of empirical research. Work & Stress, 1999; 13(2), 87-114.
29. Varhama LM, Björkqvist K. Conflicts, workplace bullying and burnout problems among municipal employees. Psychological Reports, 2004; 94, 1116-1124.
30. Yaman E. Yönetim psikolojisi açısından işyerinde psikoşiddet -mobing-. Ankara: Nobel Yayınevi, 2009.
31. Yılmaz T, Fidan F, Karataş V. İşsizliğin sosyopsikolojik sonuçları: Sosyo-demografik özelliklere göre bireylerin tutumları (bir alan araştırması). Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 2004; 48, 163-183.