ROL MODELLERİ ve TOPLUMSAL DEĞERLER AÇISINDAN "UÇAKLAR" ADLI ANİMASYON FİLMİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Animasyon filmleri son yıllarda dünya çapında büyük ilgi görmeye, önemli sayılabilecek gişe ve pazarlama başarıları elde etmeye başlamışlardır. Başta Disney ve DreamWorks gibi Amerikan menşeli büyük film yapım şirketleri özellikle çocuklara ve gençlere yönelik animasyon film üretimine büyük önem verdiği gözlenmektedir. Bu animasyon filmleri kimi zaman Pinokyo, Çizmeli Kedi vb. gibi klasiklerin uyarlanması olarak, kimi zaman ise "Oyuncak Hikâyesi", "Arabalar" ya da "Kung Fu Panda" gibi yenilikçi anlatılarla karşımıza çıkmaktadırlar. Animasyon filmlerde gelişen teknolojik olanaklar sayesinde günümüzde üç boyut teknolojisinin kullanımı yaygınlaşmakta ve söz konusu üç boyutlu animasyon filmleri sinemada izleme imkânı bulan yetişkin, genç ve küçük yaş izleyici kitlesi üzerindeki etkinin daha güçlü olması sağlanmaktadır. Animasyon filmlerin ticari ve teknolojik başarıları yanı sıra bu filmlerde temsil edilen rol modellerinin ve davranış biçimlerinin iyi-kötü ya da doğru-yanlış vb. gibi kesin sınırlara sahip bir yapı göstermesi, incelenmesi gereken bir alandır. Zira animasyon filmlerinde olumlanıp yüceltilen, reddedilen ve olumsuzlanan bir takım rol modelleri ve toplumsal değerler bulunmaktadır. Söz konusu rol modelleri ve toplumsal değerlerin etkisine en açık kesimi çocuk ve genç yaştaki izleyiciler oluşturmaktadır. İşbu çalışma animasyon filmlerde temsil edilen rol modelleri ve toplumsal değerler üzerine yoğunlaşmakta ve konusu, anlatı yapısı ve pazarlama stratejileri açısından başarılı bir çizgi tutturan "Uçaklar" filmini incelemektedir. İncelemede rol ve rol modellerine ilişkin kuramsal bakış açısı verilerek değerler analizi yöntemi kullanılmaktadır.

A SURVEY ABOUT THE ANIMATION FILM "PLANES" IN TERMS OF ROLE MODELS AND SOCIAL VALUES

Animated films in recent years get great interest world wide and have started to achieve an important success in marketing and box office. First of all it is observed that big American film production companies such as Disney and DreamWorks are attaching great importance to produce animated films aiming especially for children and teenagers. So, animated films can sometimes be adaptations of classical works like Pinocchio, "Pussy in Boots" etc., and also they can be appearas innovative narratives, such as "ToyStory","Cars" or "Kung Fu Panda".Thanks to the technological developments in animated films, todays the use of 3-D technology get swidespread and thus the effects are stronger on adults, teenagers and children audience who have the opportunity to watch these 3 D animations in cinema. Yet the commercial and technological success of animated films, its representations of limited role models and behaviour forms like goodbad, right-wrong etc. constitutes an area to examine. Yet, there are accepted and glorified, disowned and disconfirmed kinds of role models and social values. Those role models and social values are mostly effect the children and the younger audience, too. This study focuses on there presentations of role models and social values and thus, it examines the animated film "Planes" considering the success of its topic, narrative structure and marketing strategies. This analysis is based on role and role models theory and values analysis method

PDF

___

Alabay N (2003) Grafik ve Animasyon Dersleri, Detay Yayıncılık, Ankara
Akarsu B (1998) Kişi Kavramı ve İnsan Olma Sorunu, İnkılâp Kitabevi, İstanbul
Aydın H (1989) Kamerasız, Senaryosuz Sinema ve Norman McLaren, Sönmez H, Kabil İ, Aydın H (eds), ...Ve Sinema, 7, İstanbul, 28-29
Böhme-Dürr K (2001) Jenseits von 'Harrycane', Televizion Nr. 13, Internationales Zentralinstitut für das Jugend- und Bildungsfernsehen IZI, München, 25-31
Çelik G (2004) Sinemaya Gençlik Aşısı: Animasyon, Hürriyet Gösteri Sanat Ede- biyat Dergisi, 258, İstanbul, s.78-80
Giddens A (2005) Sosyoloji, Cemal Güzel (çev), Ayraç Yayınevi, Ankara
Dönmezer S (1990) Sosyoloji, İstanbul
Elkin F (1995) Çocuk ve Toplum Çocuğun Toplumsallaşması, Nazife Güngör (çev), Ankara
Friedrich C (1994) Semiotik als Gesellschaftstheorie, Philosophische und Soziologische Veröffentlichungen (Bd. 28), Osteuropa Institut der Freien Universität Berlin Wiesbaden.
Greimas A J (1971) Strukturale Semantik, Methodologische Untersuchungen, Braunschweig
Grimm P and Horstmeyer S (2003) Kinderfernsehen und Wertekompetenz, Steiner Verlag, Wiesbaden
Hartmann K (1979) Werthaltungen als Handlungsregulative- Ergebnisse eines Pretests, Klages H and Kmieciak P (eds), Wertewandel und gesellschaftlicher Wandel, Campus Verlag, Frankfurt / New York, pp210-217
Hillmann K H (1994) Wörterbuch der Soziologie, Stuttgart
Inglehart R (1979) Wertwandel in den westlichen Gesellschaften: Politische Konsequenzen von materialistischen und postmaterialistischen Prioritaeten, Klages H andKmieciak P (eds), Wertewandel und gesellschaftlicher Wandel, Campus Verlag, Frankfurt / New York, pp 279-316
Jaklin P (1998) Wertewandel und Medien, Eine vergleichende Untersuchung über die Bedeutung graphisch animierter Fernsehsendungen im Prozess der Wertevermitllung bei Grundschulkindern, Landesbildstelle Baden, Schriftenreihe der Landesbildstelle Baden, Bd. 1. Baden-Baden: Battert
Kağıtçıbaşı Ç (2000) Kültürel Psikoloji Kültür Bağlamında İnsan ve Aile, Evrim Yayınevi, İstanbul
Klages H (1984) Wertorientierungen im Wandel. Rückblick, Gegenwartsanalyse, Prognosen. Frankfurt/Main
Kongar E (2011) İçimizdeki Zalim, Remzi Kitabevi, İstanbul
Linton R (1936) The Study of Man, Appleton Century Company. Inc, New York.
Marshall, G (2003) Sosyoloji Sözlüğü, Akınhay O ve Kömürcü D (çev), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara
Mealing S (1998) The Art and Science of Computer, Intellect Books, United Kingdom
Rokeach M (1973) The Nature of Human Values,The Free Press, New York
Samancı Ö (2004) Animasyonun Önlenemez Yükselişi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul
Şenler F (2005) Animasyon Tarihi, Teknikleri ve Türkiye'deki Yansımaları, Tür- kiye Araştırmaları, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, S:3, Güz, 99-114
Şimşek B (2001) İşletmelerde Çıkar Çatışmasından Kaynaklanan Etik Sorunlar, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 3(1), www.isguc.org /arcview.php?ex=98, erişim tarihi: 16.11.2013
Taylor R (1999) Encyclopedia of AnimationTechniques, Quatro Publishing PLC, London
Uğur I (2009) Animasyon Sanatı, Bilişim Dergisi, Sayı:3, www. bilisimdergi.com /Animasyon-Sanati-3-4.html, erişim tarihi: 15.03.2014
Windhorst K G (1985) Wertewandel und Konsumentenverhalten, 2. Auflage, Verlag Regensburg, Münster